«Το παίγνιο των εκλογών και οι αποφάσεις της κοινωνίας»

Γράφει ο Στέφανος Δράκος

Κοιτώντας πίσω στο χρόνο ένα μεγάλο μέρος των αναμνήσεων μας ειδικά στην παιδική μας ηλικία ταυτίζεται με τα παιχνίδια μας. Μεγαλώνοντας μπορεί να άλλαξε.... η μορφή των παιχνιδιών αλλά πάντα αποτελούσαν ένα κομμάτι της ζωής μας. Πολλές φορές συμμετέχοντας μέσα σε διάφορες καταστάσεις ή προβλήματα βρεθήκαμε στη θέση να καταστρώσουμε στρατηγικές και να πάρουμε αποφάσεις που ίσως αν τις έβλεπε ένας τρίτος παρατηρητής μπορεί να του θύμιζαν και κάποιας
μορφή παιχνιδιού. Οι στρατηγικές βέβαια αυτές βασίζονται τις περισσότερες φορές στην εμπειρία του κάθε παίχτη και δεν παρουσιάζουν καμία μορφή θεωρητικού υποβάθρου. Μετά τον Β παγκόσμιο πόλεμο αναπτύχθηκε ένας νέος κλάδος των εφαρμοσμένων μαθηματικών που ουσιαστικά αποτελούσε μια υπερθεωρία των Πάντων που ενοποιούσε τις θετικές επιστήμες με τις κοινωνικές, ποσοτικοποιώντας περιπτώσεις συγκρούσεων ή συνεργασίας αναζητώντας τις βέλτιστες λύσεις σε κάθε περίπτωση. Σύμφωνα με την θεωρία αυτή μπορούν όλα τα κοινωνικά φαινόμενα να περιγραφούν με την μορφή παιγνίου η αλληλεπίδραση των παιχτών σύμφωνα με τις στρατηγικές που ακολουθούν καθορίζει και το αποτέλεσμα του.
Στα παίγνια αυτά το όφελος ή το κόστος του κάθε παίκτη καθορίζονται από συναρτήσεις που δημιουργούνται ανάλογα με τα δεδομένα τους και ο στόχος είναι η μεγιστοποίηση εάν πρόκειται για όφελος ή η ελαχιστοποίηση εάν πρόκειται για κόστος εξαρτώμενος όμως όχι μόνο από τις αποφάσεις των ίδιων αλλά και τις αποφάσεις των άλλων παικτών. Σύμφωνα με την θεωρία έχουν αναπτυχθεί διάφορων τύπων παίγνια όπως είναι τα αυτά του μηδενικού αθροίσματος όπου τα κέρδη του ενός ισούται με την ζημιά του άλλου και δεν υπάρχει κανένα πεδίο τομής μεταξύ των παικτών ή τα παίγνια πλήρους συνεργασίας όπου οι παίκτες έχουν μόνο κοινά συμφέροντα. Ιστορικά έχουν αναπτυχθεί διάφορα πολύ γνωστά παίγνια όπως είναι το «δίλλημα του φυλακισμένου», «η μάχη μεταξύ των δύο φύλων» «το παιχνίδι του δειλού» κ.α. Το τελευταίο που πήρε το όνομα του από την κινηματογραφική ταινία «Επαναστάτης χωρίς αιτία» με πρωταγωνιστή τον James Dean αφορά παίγνια απόλυτου ανταγωνισμού όπου ο κάθε παίχτης αναπτύσσει στρατηγικές ώστε να επιβληθεί στον αντίπαλο του όπου όμως η άρνηση υποχώρησης και των δύο έχει ως αποτέλεσμα οι παίκτες να υποστούν την μέγιστη ζημιά. Στην ταινία η σκηνή που περιγράφει το παίγνιο αυτό παρουσιάζει δύο νέους που οδηγούν τα αυτοκίνητα τους προς τον γκρεμό και το στοίχημα, που είναι μια γυναίκα, το χάνει όποιος αλλάξει πρώτος κατεύθυνση που θεωρείται ο δειλός του αγώνα.
Ας φανταστούμε τώρα έχοντας ως υπόδειγμα το παραπάνω παίγνιο ένα νέο όπου οι παίκτες που συμμετέχουν είναι δύο τάσεις της κοινωνίας οι οποίες διαμορφώνονται ανάλογα με τις επιθυμίες και τα πιστεύω τους σχετικά με την αλλαγή στα μέχρι τώρα πολιτικά κατεστημένα. Για τις ανάγκες του κειμένου αυτού ας ορίσουμε ως «παλιό» τους συνεχιστές των εκφραστών του μέχρι τώρα πολιτικού συστήματος και ως νέο αυτούς που επιθυμούν την μεταβολής των μέχρι σήμερα δεδομένων. Αφού ορίσαμε του παίκτες θα πρέπει σε κάθε περίπτωση να καθορίσουμε την συνάρτηση οφέλους ή ζημιάς που έχει ο κάθε παίκτης ανάλογα με την στρατηγική που ακολουθεί αυτός αλλά και ο άλλος παίκτης. Για τον ορισμό της συνάρτησης αυτής λαμβάνοντας υπόψιν τα πιθανά κίνητρα συμμετοχής των παικτών σε αυτή την διαδικασία που μπορεί να είναι π.χ για τον «παλιό» η δικαίωση της πορείας του ή η εξάρτηση του από την εξουσία ή η πίστη του για προσφορά, δημιουργείται ένα σύνολο αποτελεσμάτων που σε κάθε περίπτωση σύμφωνα με το παίγνιο έχει αντίκτυπό στον τόπο. Σύμφωνα με το υπόδειγμα αναπτύσσονται για τον κάθε παίκτη τρία διαφορετικά οφέλη με τιμές x,y και 0 με την τιμή του x να είναι πολύ μεγαλύτερη από την y. Οι δύο παίκτες έχουν το δικαίωμα να κάνουν επίθεση ή υποχώρηση αντίστοιχα. Έχουμε τις εξής στρατηγικές με τα αποτελέσματα τους α) Οι δύο παίκτες υποχωρούν και οδηγούνται σε συμβιβασμό αποκομίζοντας το μικρότερο όφελος (y,y) για τους δύο β) ο «νέος» δειλιάζοντας υποχωρεί οπότε έχει μηδενικό όφελος και ο «παλιός» έχει το μέγιστο όφελος,x, για τον ίδιο αφού βγαίνει πιο δυνατός από αυτή την διαδικασία γ) Υποχωρεί ο «παλιός» αξιολογώντας τις νέες ευκαιρίες που πρέπει να δοθούν, έχοντας ο ίδιος μηδενικό όφελος και δίνοντας το μέγιστο όφελος στο «νέο» δημιουργώντας νέες προσδοκίες για το μέλλον δ) δεν υποχωρεί κανένας και συγκρούονται έχοντας και οι δύο την μέγιστη ζημιά (-y,-y) η οποία γκρεμίζει κάθε ελπίδα για το μέλλον.
Σε κάθε περίπτωση οι αποφάσεις των στρατηγικών που θα καθορίσουν το αποτέλεσμα του παιγνίου και ουσιαστικά το μέλλον του τόπου θα ληφθούν από την ίδια την κοινωνία που συμμετέχει ενεργά σε αυτό με την μορφή των δύο παικτών.
Σε κάθε εποχή βρισκόμαστε απέναντι σε μικρά η μεγάλα ερωτήματα που ανάλογα με τα δεδομένα μας αποκτούν και την αντίστοιχη αξία. Να μην ξεχνάμε όμως ότι ζούμε το σύνολο των επιλογών μας που σήμερα αφορούν διλλήματα ζωής.

aienaristeyein.com

Παράπονα Ρόδου