Οι «βόμβες» του Τόμσεν

Του Κωνσταντίνου Ρομποτή

Καυτό αναμένεται να είναι το φθινόπωρο για την ελληνική κυβέρνηση καθώς, όπως προκύπτει από την έκθεση... του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και τα κείμενα του αναθεωρημένου μνημονίου που δόθηκαν χθες στη δημοσιότητα, οι εκπρόσωποι των δανειστών θα έλθουν στην Αθήνα με άγριες διαθέσεις.

Η τρόικα πιέζει για τη λήψη νέων μέτρων προκειμένου να καλυφθούν τα δημοσιονομικά κενά της επόμενης διετίας και προαναγγέλλει μεγάλες ανατροπές στην φορολογία, το ασφαλιστικό, τα εργασιακά. Επίσης, προειδοποιεί για τον κίνδυνο μεταρρυθμιστικής κόπωσης και περιορίζει τις κυβερνητικές προσδοκίες για δημοσιονομική χαλάρωση καθώς υπογραμμίζει ότι για την επιτυχία του προγράμματος προσαρμογής και τη διασφάλιση της βιωσιμότητας του χρέους είναι απαραίτητο η Ελλάδα να επιτυγχάνει υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα τα επόμενα χρόνια και να προχωρήσουν κρίσιμες μεταρρυθμίσεις στον δημόσιο τομέα, τις αγορές και τον φοροεισπρακτικό μηχανισμό. Χαρακτηριστικά στην έκθεση του ΔΝΤ αναφέρεται ότι «αν και απαιτείται η παραγωγή υψηλών πρωτογενών πλεονασμάτων για πολλά χρόνια, οι υποσχέσεις των πολιτικών για κοινωνικά μερίσματα και τη μη λήψη νέων μέτρων δείχνουν ότι θα δοκιμαστεί η πολιτική δέσμευση για την υλοποίηση του Προγράμματος».

Τέλος, ο Πόουλ Τόμσεν και οι υπόλοιποι συντάκτες της έκθεσης του ΔΝΤ στέλνουν και ένα διπλό μήνυμα προς το Βερολίνο και τις Βρυξέλλες. Ζητούν από τους Ευρωπαίους εταίρους της Ελλάδας να τηρήσουν τις υποσχέσεις τους για την ελάφρυνση του ελληνικού χρέους και αφήνουν ανοικτό το ενδεχόμενο να χρειαστεί ένα νέο δάνειο και ένα νέο μνημόνιο για την χώρα, αφού διαπιστώνουν χρηματοδοτικό κενό 12,6 δισ. ευρώ από τον Μάιο του 2015 έως το τέλος του έτους.

Οι νέες ανατροπές και οι πρόσθετες θυσίες που προαναγγέλει το ΔΝΤ μέσα από τα κείμενα που έδωσε χθες στη δημοσιότητα είναι οι εξής:

Πρόσθετα μέτρα λιτότητας
Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο στην έκθεσή του για την πέμπτη αξιολόγηση της ελληνικής οικονομίας υπογραμμίζει τη δέσμευση της ελληνικής κυβέρνησης να λάβει πρόσθετα μέτρα ώστε να επιτύχει τους δημοσιονομικούς στόχους που θέτει το μνημόνιο για το 2015 και το 2016.

Οι συντάκτες της έκθεσης, με επικεφαλής τον Πόουλ Τόμσεν, επισημαίνουν ότι θα χρειαστεί να ληφθούν νέα μέτρα για να επιτευχθούν οι στόχοι για πρωτογενές πλεόνασμα 3% και 4,5% του ΑΕΠ το 2015 και το 2016 αντίστοιχα και δεν συμμερίζονται την εκτίμηση της κυβέρνησης ότι τα κενά θα καλυφθούν με την αύξηση των εσόδων λόγω της οικονομικής ανάκαμψης. Προβλέπουν δημοσιονομικό κενό 2 δισ. ευρώ (1,1% του ΑΕΠ) για το 2015 και προαναγγέλλουν ότι θα διαπραγματευθούν με την ελληνική κυβέρνηση τα μέτρα που απαιτούνται για να καλυφθεί, στο πλαίσιο των συζητήσεων για την προετοιμασία του προϋπολογισμού του 2015. Από τα μέτρα που θα τεθούν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων ξεχωρίζει η επέκταση της έκτακτης εισφοράς στα εισοδήματα. Σύμφωνα με τους αξιωματούχους του ΔΝΤ, ακόμη και αν το κενό του 2015 κλείσει με μόνιμου χαρακτήρα μέτρα, εντοπίζεται ένα επιπλέον δημοσιονομικό κενό ύψους περίπου 1,5 δισ. ευρώ (0,75%) για το 2016.

Φορολογία
Σύμφωνα με την έκθεση του Ταμείου, η ελληνική πλευρά δεσμεύεται να επανεξετάσει το πλαίσιο του Ενιαίου Φόρου Ακινήτων και να προχωρήσει σε κατάργηση πολλών εξαιρέσεων και απαλλαγών, να παρουσιάσει προτάσεις για την αναμόρφωση του συστήματος ΦΠΑ (με κατάργηση απαλλαγών που ισχύουν αλλά και αύξηση των ειδικών χαμηλών συντελεστών όπως π.χ ο ΦΠΑ στα νησιά του Αιγαίου) και να προχωρήσει στην κατάργηση των περισσότερων φόρων και τελών υπέρ τρίτων. Παράλληλα, το ΔΝΤ αφήνει ανοικτό το ενδεχόμενο να ζητήσει και την κατάργηση απαλλαγών που ισχύουν στην φορολογία εισοδήματος.

Ασφαλιστικό
Μέχρι το τέλος Νοεμβρίου, το ΔΝΤ ζητά από τις ελληνικές αρχές να προχωρήσουν σε νέα μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού, για τις κύριες και τις επικουρικές συντάξεις αλλά και για τα εφάπαξ, έτσι ώστε να διασφαλίζεται η βιωσιμότητά του, αφήνοντας διάπλατα ανοικτό το ενδεχόμενο για νέες περικοπές. «Οι στοχευμένες στις υψηλότερες συντάξεις περικοπές βοήθησαν, αλλά δεν έχουν αντιμετωπίσει τις προκλήσεις, καθώς οι δαπάνες παραμένουν στα επίπεδα του 17% του ΑΕΠ» αναφέρεται χαρακτηριστικά στην έκθεση. Οι αλλαγές που θα επέλθουν θα αποφασιστούν με γνώμονα τις αναλογιστικές μελέτες των ασφαλιστικών ταμείων που θα έχουν ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος Σεπτεμβρίου.

Εργασιακά
Οι επιθεωρητές του ΔΝΤ επισημαίνουν ότι «παραμένουν οι περιορισμοί που καθιστούν υψηλό το κόστος της επιχειρηματικής δραστηριότητας και αναστέλλουν τη δημιουργία νέων ή την επέκταση των υφιστάμενων επιχειρήσεων». Για το λόγο αυτό, στις συζητήσεις με την ελληνική κυβέρνηση το φθινόπωρο θα θέσουν και πάλι στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων την απελευθέρωση των ομαδικών απολύσεων, αλλαγές στον συνδικαλιστικό νόμο και την εισαγωγή στην εθνική νομοθεσία του θεσμού του lock out, δηλαδή του δικαιώματος των εργοδοτών στην ανταπεργία. Αναφορικά με τον κατώτερο μισθό, το ΔΝΤ φαίνεται να επιμένει και στην πλήρη κατάργηση των ωριμάνσεων (τριετίες) σε βάθος χρόνου, χαρακτηρίζοντας «μεταβατική» την περίοδο έως το 2017, κατά τη διάρκεια της οποίας μειώνονται κατά 50% οι ωριμάνσεις για τους μακροχρόνια ανέργους.

Δημόσιο
Στην έκθεση του ΔΝΤ διατυπώνεται ανησυχία για το εάν τελικά έχει σπάσει το ταμπού των απολύσεων στον δημόσιο τομέα. Το Ταμείο αναμένει 11.000 απολύσεις δημοσίων υπαλλήλων φέτος και επιπλέον 2.000 κατά το πρώτο τρίμηνο του 2015 ενώ τονίζει ότι μέσα στο φθινόπωρο η κυβέρνηση θα πρέπει να παρουσιάσει νέο μισθολόγιο για το δημόσιο όπου οι αμοιβές θα καθορίζονται με βάση την απόδοση και την παραγωγικότητα κάθε εργαζομένου.

Απελευθέρωση αγορών
Τα στελέχη του ΔΝΤ ζητούν από την κυβέρνηση να νομοθετήσει νέο πακέτο με συστάσεις του ΟΟΣΑ για το άνοιγμα των αγορών χονδρεμπορίου, μεταποίησης, ηλεκτρονικού εμπορίου και τηλεπικοινωνιών. Παράλληλα, η ελληνική κυβέρνηση έχει δεσμευθεί για νέες παρεμβάσεις σε γάλα, μη συνταγογραφούμενα φάρμακα, ψωμί και λειτουργία καταστημάτων τις Κυριακές αν διαπιστωθεί ότι οι αλλαγές που έχουν γίνει δεν έφεραν τα επιθυμητά αποτελέσματα. Ειδικότερα για τις Κυριακές υπογραμμίζεται ότι μέχρι το τέλος Ιουνίου η κυβέρνηση θα πρέπει να απελευθερώσει πλήρως την λειτουργία των καταστημάτων στην Ρόδο, την Κω και την Ερμούπολη της Σύρου καθώς και στο ιστορικό κέντρο της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης.

«Κόκκινα δάνεια»
Εντονη ανησυχία προκαλεί στους συντάκτες της έκθεσης του ΔΝΤ η έξαρση των κόκκινων δανείων, τα οποία αγγίζουν το 40% των συνολικών χορηγήσεων. Θεωρούν ότι η μεγαλύτερη πρόκληση για τις ελληνικές τράπεζες είναι η αντιμετώπιση των επισφαλειών που θα προκύψουν εξ ου και το «μαξιλάρι» των κεφαλαίων ύψους 11 δισ. ευρώ που διαθέτει το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας «θα παραμείνει άθικτο μέχρι να ολοκληρωθούν τα stress tests της ΕΚΤ, με στόχο να καλυφθούν αν αυτό κριθεί απαραίτητο οι όποιες επιπρόσθετες κεφαλαιακές ανάγκες».

Στο σημείο αυτό ο Τόμσεν και οι συνεργάτες του τονίζουν ότι «ορισμένες από τις παραδοχές πάνω στις οποίες στηρίχθηκαν τα stress tests της Τράπεζας της Ελλάδος όσον αφορά το δυσμενές σενάριο ήταν αισιόδοξες».

Παράπονα Ρόδου