Το Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο μάς βοηθά να τους γνωρίσουμε καλύτερα και να προστατευθούμε αναλόγως...
Τον πρώτο οδηγό με τα διαφορετικά είδη εντόμων και αρθροπόδων που εισβάλλουν και κατοικούν στο σπίτι μας κατέγραψαν ερευνητές από το Πολιτειακό Πανεπιστήμιο και το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Βόρειας Καρολίνας, στις ΗΠΑ. Οπως επισημαίνουν στη μελέτη τους, ειδικά την άνοιξη και το καλοκαίρι το σπίτι μας δέχεται εκατοντάδες διαφορετικά έντομα, σκουληκάκια, κατσαρίδες, μυρμήγκια κ.ά., από τα οποία κάποια είναι ακίνδυνα και κάποια μπορεί να είναι επιβλαβή. Αυτός άλλωστε ήταν και ο στόχος της μελέτης: να καταδείξει τους κινδύνους που διατρέχουμε από ζώα που δεν πιάνει το μάτι μας.
«ΤΑ ΝΕΑ» σε συνεργασία με το Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο (ΜΦΙ) παρουσιάζουν αυτά που συναντούμε πιο συχνά στα ελληνικά νοικοκυριά, αλλά και ποια από αυτά μπορεί να κρύβουν κινδύνους για την υγεία, τα ρούχα και τα έπιπλά μας.
Υπάρχουν περισσότερα από 1 εκατομμύριο γνωστά αρθρόποδα σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της Γης, αλλά και στους ωκεανούς. Βέβαια, αποτελούν και περίπου το 80% του συνόλου των ζώων, αν σκεφτεί κάποιος ότι σε αυτά ανήκουν και οι κατσαρίδες της θάλασσας, δηλαδή γαρίδες, αστακοί και γενικά οστρακόδερμα.
Πώς όμως και γιατί από το φυσικό του περιβάλλον και την άγρια φύση καταλήγουν να βρίσκονται στα σπίτια μας; «Ερχονται για να βρουν φαγητό. Και δεν είναι τυχαίο ότι τα περισσότερα από αυτά βρίσκονται ή στην κουζίνα ή στην τουαλέτα. Πάνε όπου υπάρχει γι' αυτά φαγητό ή οι κατάλληλες συνθήκες να τα φιλοξενήσουν» εξηγεί ο δρ Αντώνιος Μιχαηλάκης, ερευνητής στο Τμήμα Εντομολογίας και Γεωργικής Ζωολογίας στο ΜΦΙ. Οπως εξηγεί, είναι τόσο ξεκάθαρο ότι έρχονται μόνο για να διεκδικήσουν την τροφή μας που θα μπορούσαμε να πούμε ότι όταν τα βρίσκουμε στην κρεβατοκάμαρά μας μάλλον κάποιος τρώει πάνω στο κρεβάτι μας.
Τα έντομα είναι το πολυπληθέστερο κομμάτι του ζωικού βασιλείου και η σχέση του με τον άνθρωπο ήταν πάντοτε στενή, είτε με τα οφέλη που του έδινε είτε με τις ζημιές που του προκαλούσε. Είναι χαρακτηριστικό ότι περίπου το 25% των εντόμων είναι παράσιτα ή αρπακτικά άλλων εντόμων, ενώ τα έντομα είναι σε μεγάλο βαθμό υπεύθυνα για την ανακύκλωση των θρεπτικών συστατικών, τον εμπλουτισμό των εδαφών και τη διαχείριση των νεκρών ζώων αλλά και των περιττωμάτων τους. Μαζί με την εξέλιξη του ανθρώπου κάποια έντομα άρχισαν να εξαρτώνται άμεσα από αυτόν. Ψείρες, κοριοί, μύγες, σκαθάρια των χαλιών και διάφορα είδη σκόρων και ψύλλων τον ακολουθούν παντού και συνυπάρχουν στην καθημερινότητά του.
Στη χώρα μας ορισμένα από τα δηλητηριώδη και εξαιρετικά επικίνδυνα αρθρόποδα, όπως είναι ο σκορπιός και κάποιες αράχνες, περιορίζονται σε κάποια συγκεκριμένα οικοσυστήματα. Υπάρχουν όμως έντομα τα οποία θα περιμέναμε ότι είναι «άκακα» και ότι απλώς μας ενοχλεί η παρουσία τους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι μύγες, που συγκρατούν και μεταφέρουν παθογόνα βακτήρια τα οποία μπορούν να εναποθέσουν στο φαγητό μας ή στα σκεύη της κουζίνας και να προκαλέσουν στον άνθρωπο ή στα κατοικίδια σοβαρές λοιμώξεις. Μάλιστα, κάποια από τα είδη ζώων που συναντώνται στην Ελλάδα, π.χ. η πασχαλίτσα, μπορεί να είναι τελείως αβλαβή ενώ σε κάποιες άλλες χώρες η πασχαλίτσα να είναι πιο επιθετική από ό,τι περιμένουμε.
Κατσαρίδες
Πρόκειται για το αρθρόποδο που σιχαίνονται περισσότερο οι άνθρωποι. Εντούτοις, από τα χιλιάδες είδη κατσαρίδας μόνο τέσσερα εισβάλλουν στο σπίτι μας, τα υπόλοιπα ζουν στα χωράφια. Πολλά είδη έχουν την ικανότητα να πετάξουν, ωστόσο οι κατσαρίδες είναι τυπικά βαδιστικά έντομα που μετακινούνται με μεγάλη ταχύτητα. Ζουν σε αποικίες και είναι νυκτόβιες. Η πιο επικίνδυνη συνήθεια της κατσαρίδας για τον άνθρωπο είναι ότι αποβάλλει μέρος της μισοχωνεμένης τροφής αλλά και περιττώματα την ίδια ώρα που τρέφεται. Εχει αποδειχθεί εργαστηριακά ότι μπορεί να μεταδώσει μεγάλο αριθμό παθογόνων που προκαλούν λέπρα, δυσεντερία, γαστρεντερίτιδα, πολιομυελίτιδα, ηπατίτιδα κ.ά., καθώς συγκρατεί και μεταδίδει ιούς, πρωτόζωα και μύκητες. Η συνήθειά τους να τρέφονται τόσο με περιττώματα όσο και με τροφές του ανθρώπου αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα για τον κίνδυνο για την υγεία.
Ακάρεα
Αυτά τα παράσιτα δεν τα βλέπουμε καν και ανήκουν στην κλάση των αραχνοειδών. Στα ακάρεα συναντάμε αρκετές οικογένειες που δημιουργούν ποικίλα προβλήματα στην ανθρώπινη καθημερινότητα. Στην οικογένεια Demodicidae συναντάμε είδη που εισχωρούν μέσα στους θυλάκους των τριχών και τους σμηγματογόνους αδένες διαφόρων θηλαστικών, προκαλώντας τελικά υπερπλασίες, πάχυνση επιδερμίδας και πτώση τριχών. Ειδικότερα στον άνθρωπο παρατηρούνται στην επιδερμίδα του προσώπου. Η ασθένεια αυτή είναι γνωστή ως δεμοδηκτική ψώρα και πολλές φορές παρατηρούνται δευτερογενείς μολύνσεις, κυρίως από σταφυλόκοκκους. Ακάρεα της οικογένειας Acaridae (Tyrogliphidae) συναντώνται σε αποθηκευμένα προϊόντα (όπως το τυρί) και μπορούν να προκαλέσουν προβλήματα αφενός σε άτομα που εργάζονται στους χώρους αυτούς (δερματικό εξάνθημα) και αφετέρου όταν τα καταναλώνουμε (γαστρικό και εντερικό κατάρρου και διάρροια).
Μύγες
Η οικιακή μύγα είναι το πιο γνωστό είδος της οικογένειας αυτής (Muscidae). Είναι ένας πολύ επικίνδυνος φορέας παθογόνων.
Οι παράγοντες που κάνουν κατανοητή την υγειονομική σημασία της είναι ότι βρίσκεται σε πολύ στενή σχέση με τον άνθρωπο, ότι επισκέπτεται τόσο περιττώματα όσο και τροφές του ανθρώπου και τέλος ο τρόπος λήψης τροφής, αφού λαμβάνει την τροφή της μόνο σε υγρή μορφή. Ειδικότερα για τον τρόπο λήψης της τροφής βγάζει από το στομάχι της σταγόνες υγρού προκειμένου να υγροποιήσει τις στερεές τροφές, ενώ ταυτόχρονα αφήνει πάνω στις τροφές τα περιττώματά της. Εχουν αναφερθεί περισσότερες από 100 ασθένειες οι οποίες είναι δυνατόν να μεταφερθούν από την οικιακή μύγα όπως δυσεντερία, σαλμονέλωση, τυφοειδής πυρετός, χολέρα, λέπρα, πολιομυελίτιδα, τέτανος, βουβωνική πανώλη, σηψαιμία, γάγγραινα κ.λπ. Για την προστασία από τις αρνητικές επιπτώσεις της οικιακής μύγας συνιστάται η αυστηρή καθαριότητα του σπιτιού αλλά και του περιβάλλοντος χώρου.
Τσιμπούρια (κρότωνες)
Οπως και τα ακάρεα έτσι και οι κρότωνες ανήκουν στην κλάση των αραχνοειδών. Είναι μεγάλα εκτοπαράσιτα και έχουν προσαρμοστεί απομυζώντας αίμα από θηλαστικά, πτηνά, ακόμα και ερπετά. Οι νεαρές προνύμφες ανεβαίνουν στη χλόη ή σε χαμηλούς θάμνους και περιμένουν το πέρασμα του ξενιστή (άνθρωπο ή ζώο) προκειμένου να προσκολληθούν στο σώμα του. Επάνω στον ξενιστή εντοπίζουν το κατάλληλο σημείο της επιδερμίδας βυθίζοντας τα στοματικά μόριά τους για τη λήψη αίματος. Στον άνθρωπο προτιμά σημεία όπως το κεφάλι και η μασχάλη. Εκτός του ερεθισμού, μπορούν να μεταφέρουν πρωτόζωα, ιούς και ρικέτσιες μεταδίδοντας σημαντικές ασθένειες, όπως η νόσος του Λάιμ.
Ψύλλοι
Ο σύγχρονος τρόπος ζωής μας με κατοικίες που διαθέτουν κεντρική θέρμανση και καλά σφραγισμένα παράθυρα δημιουργεί μικροπεριβάλλοντα με σταθερές συνθήκες ευνοώντας την ανάπτυξη των εντόμων καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Ως εκ τούτου, υπάρχουν αρκετά είδη εντόμων που διαβιούν κοντά στον άνθρωπο και κυρίως μέσα σε ινώδη επιφάνειες (π.χ. κλινοσκεπάσματα, μαξιλάρια, στρώματα, χαλιά, μοκέτες κ.λπ.) προκαλώντας σημαντικές οικονομικές ζημιές. Τα πιο χαρακτηριστικά είναι οι ψύλλοι και οι σκόροι των ρούχων. Το πιο συνηθισμένο είδος ψύλλου είναι ο ψύλλος της γάτας, που μπορεί να επιτεθεί επίσης σε σκυλιά και ανθρώπους. Τα ενήλικα άτομα κρύβονται στο τρίχωμα των ζώων και τρέφονται από το αίμα τους. Σε κατοικίες με χαλιά και μοκέτες ο ψύλλος της γάτας περνάει μεγάλο μέρος του χρόνου του κρυμμένος βαθιά μέσα στις ίνες τους. Ενα άλλο είδος ψύλλου, των τρωκτικών, μπορεί να προκαλέσει επικίνδυνες ασθένειες όπως ο ενδημικός τύφος και η πανούκλα.
Σκόρος των ρούχων
Τα ενήλικα άτομα έχουν τη δυνατότητα πτήσης και προτιμούν σκοτεινά μέρη μέσα σε σπίτια. Τα θηλυκά γονιμοποιούνται και αφήνουν τα αβγά τους ακόμα και σε ηλικία μίας ημέρας. Μετά την εναπόθεση των αβγών πεθαίνουν, σε αντίθεση με τα αρσενικά τα οποία ζουν μερικές εβδομάδες περισσότερο προκειμένου να γονιμοποιήσουν και άλλα θηλυκά. Οι προνύμφες καταστρέφουν προϊόντα από μαλλί, τρίχες ζώων, γούνες, φτερά και γενικά κάθε υλικό που περιέχει κερατοειδή ιστό. Επίσης καταστρέφουν και την καζεΐνη. Από την καταστροφή των προϊόντων αυτών η προνύμφη κατασκευάζει μία σωληνοειδή θήκη μέσα στην οποία και αναπτύσσεται. Το είδος αυτό μπορεί να έχει αρκετές γενεές τον χρόνο και αποτελεί συχνό κάτοικο μέσα στα σπίτια μας στις περιπτώσεις μη αερισμού των ρούχων και ειδικά όταν φυλάσσονται σε μέρη με πολύ υψηλή υγρασία.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου
Οι απόψεις των διαχειριστών μπορεί να μην συμπίπτουν με τα άρθρα.
Ο καθένας έχει δικαίωμα να εκφράζει ελεύθερα τις απόψεις του.
Αυτό δεν σημαίνει ότι υιοθετούμε τις απόψεις αυτές.
Κακόβουλα σχόλια αφαιρούνται όπου εντοπίζονται.
Η ευθύνη των σχολίων βαρύνει νομικά τους σχολιαστές.
Η ταυτότητα των σχολιαστών είναι γνωστή μόνο στην Google.
Όποιος θίγεται μπορεί να επικοινωνεί στο email μας.
Ενδιαφέροντα σχόλια σε όλα τα μέσα μας μπορεί να γίνουν αναρτήσεις.
Περισσότερα στους όρους χρήσης.