Οι 14.000 αποκλεισμένοι στα νησιά

Η κατάσταση στα ελληνικά νησιά που φιλοξενούν πρόσφυγες και μετανάστες
έχει φτάσει στα όριά της, καθώς συνεχίζονται καθημερινά οι αφίξεις από τα απέναντι παράλια. Πάντως, ο αποκλεισμός όσων φτάνουν στα νησιά προβλεπόταν στη συμφωνία Ευρωπαϊκής Ενωσης - Τουρκίας μαζί με τον μηχανισμό επιστροφών που όμως δεν έχει λειτουργήσει. H «K» επιχειρεί με τις ερωτήσεις - απαντήσεις που ακολουθούν να φωτίσει την εικόνα και να εξηγήσει την κατάσταση που επικρατεί σήμερα.

1. Γιατί οι μετανάστες και οι πρόσφυγες που βρίσκονται στα νησιά, παρά τα προβλήματα που έχουν δημιουργηθεί, δεν μεταφέρονται στην ενδοχώρα;


Στα νησιά του Αιγαίου βρίσκονται πάνω από 14.000 πρόσφυγες και μετανάστες (14.053 επίσημα στοιχεία στις 30/9). Συγκεκριμένα στη Λέσβο 5.942, στη Χίο 3.678, στην Κω 1.863, στη Σάμο 1.582, στη Λέρο 733, στη Ρόδο 228, στη Μεγίστη 18, στην Κάλυμνο 6, στην Κάρπαθο 3. Ολοι έχουν φτάσει στην Ελλάδα μετά τη συμφωνία της 20ής Μαρτίου μεταξύ Ε.Ε. - Τουρκίας οπότε απαγορεύεται να μετακινηθούν πριν ολοκληρωθούν οι διαδικασίες εξέτασης των αιτημάτων ασύλου που έχουν υποβάλει σε πρώτο στάδιο. Οσοι λαμβάνουν την πρώτη έγκριση μπορούν να ταξιδέψουν στην ενδοχώρα και να συνεχίσουν τις διαδικασίες, όσοι απορριφθούν πρέπει υποχρεωτικά να επιστρέψουν στην Τουρκία. Ωστόσο, η εξέταση των αιτημάτων ασύλου προχωρά με πολύ αργό ρυθμό, ενώ οι διαδικασίες για τις επιστροφές έχουν σχεδόν μπλοκάρει. Μόλις 587 άτομα έχουν επιστραφεί συνολικά στην Τουρκία τους τελευταίους μήνες. Η κυβέρνηση από τον Απρίλιο προσπαθεί να πείσει την Ευρωπαϊκή Ενωση να επιτραπεί, στο πλαίσιο της Συμφωνίας, κάποιοι από τα νησιά να μεταφερθούν σε κλειστά κέντρα στην ενδοχώρα ώστε να υπάρξει αποσυμφόρηση, ωστόσο προς το παρόν κάτι τέτοιο δεν έχει γίνει δεκτό.

2. Γιατί όσοι βρίσκονται στα νησιά δεν μπορούν να μεταβούν σε άλλα κράτη-μέλη;

Με βάση όσα ισχύουν δεν μπορούν επίσης να ενταχθούν στον μηχανισμό relocation, μέσω του οποίου προβλέπεται ότι 66.400 πρόσφυγες από την Ελλάδα έως το τέλος του 2018 θα μετεγκατασταθούν σε άλλες χώρες. Το πρόγραμμα relocation αφορά Σύρους, Ιρακινούς και Ερυθραίους που έφτασαν στην Ελλάδα μετά τις 16/9/2015 και πριν από την υπογραφή της Συμφωνίας Ε.Ε. - Τουρκίας. Η απαγόρευση ένταξης στον μηχανισμό του relocation για τους νεοαφιχθέντες προκύπτει από απόφαση του Συμβουλίου Εσωτερικών Υποθέσεων της Ε.Ε. τον Ιούνιο, έτσι ώστε αυτός ο μηχανισμός να μη λειτουργήσει ως πόλος έλξης για νέες αφίξεις. Οσοι λάβουν άσυλο μπορούν να παραμείνουν ως πρόσφυγες στην Ελλάδα ή να μεταβούν σε άλλο κράτος-μέλος, εφόσον εκεί βρίσκεται συγγενής πρώτου βαθμού.

3. Πόσοι μετανάστες και πρόσφυγες βρίσκονται στην ενδοχώρα στα κέντρα φιλοξενίας ανά την Ελλάδα;
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, στους καταυλισμούς φιλοξενίας σε όλη τη χώρα παραμένουν από 38.137 έως 46.437 πρόσφυγες. Η διαφορά προκύπτει από το γεγονός ότι 8.300 άτομα έχουν καταγραφεί ως αφίξεις στα νησιά –πριν από τις 20 Μαρτίου– αλλά το ελληνικό κράτος δεν γνωρίζει πού βρίσκονται, ούτε καν αν παραμένουν στην Ελλάδα. Ετσι, στα στοιχεία που δίνονται στη δημοσιότητα αναφέρονται ως «εκτός επίσημων δομών». Ο αριθμός των προσφύγων και μεταναστών που «έχουν εξαφανιστεί» δικαιολογείται από το υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής καθώς, όπως αναφέρουν, πρόκειται για πληθυσμό σε κίνηση που δεν μπορεί απόλυτα να ελεγχθεί. Ωστόσο, δεδομένου ότι πρόκειται για επίσημα στοιχεία, εγείρονται πολλά ερωτήματα, κάτι που έχει τεθεί ως θέμα και από την Ευρωπαϊκή Ενωση.

4. Τι ακριβώς ισχύει γι’ αυτούς;
Η συντριπτική πλειονότητα, το 94%, έχει υποβάλει αίτημα ασύλου στην Ελλάδα, ωστόσο θα χρειαστούν χρόνια για να εξεταστούν όλα τα αιτήματα. Εκτιμάται, ωστόσο, ότι περισσότεροι από τους μισούς μπορούν να μεταβούν σε άλλα κράτη-μέλη μέσω του προγράμματος relocation (μετεγκατάστασης) ή λόγω οικογενειακής επανένωσης. Πάντως, μέχρι στιγμής, το πρόγραμμα relocation δεν έχει επιδείξει πολύ καλά αποτελέσματα κυρίως λόγω της απροθυμίας των κρατών-μελών να προσφέρουν θέσεις αρχικά και στη συνέχεια να εγκρίνουν τα σχετικά αιτήματα. Συνολικά, τα κράτη-μέλη έχουν προσφέρει 8.000 θέσεις μετεγκατάστασης, έχουν εγκριθεί 6.224 αιτήσεις, ωστόσο συνολικά μόνο 3.407 άτομα έχουν ταξιδέψει νομίμως σε άλλα κράτη-μέλη.

Παράπονα Ρόδου