Δωρεάν ξεναγήσεις; Όχι, ευχαριστώ!

Το φαινόμενο των δωρεάν ξεναγήσεων διευρύνεται και εντείνεται προοδευτικά σε μέρη με υψηλή τουριστική ζήτηση, ακόμη και σε χώρες που διαθέτουν επαγγελματίες με επαρκή έως άριστη επαγγελματική κατάρτιση (Γαλλία, Ισπανία, Ιταλία, Ελλάδα).


Με την έναρξη της νέας τουριστικής σεζόν η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Ξεναγών (FEG), το πανευρωπαϊκό δευτεροβάθμιο συνδικαλιστικό όργανο των επαγγελματιών ξεναγών, ξεκίνησε ξανά μια εκστρατεία ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού αναφορικά με τη δωρεάν παροχή υπηρεσιών από μη επαγγελματίες του χώρου (freetours)1.

Το φαινόμενο των δωρεάν ξεναγήσεων διευρύνεται και εντείνεται προοδευτικά σε μέρη με υψηλή τουριστική ζήτηση, ακόμη και σε χώρες που διαθέτουν επαγγελματίες με επαρκή έως άριστη επαγγελματική κατάρτιση (Γαλλία, Ισπανία, Ιταλία, Ελλάδα).

Οι λόγοι που προτάσσονται ενάντια στις δωρεάν ξεναγήσεις είναι πολλοί: η άτυπη εργασία, με τις γνωστές συνέπειες της φοροαποφυγής από τους ερασιτέχνες ξεναγούς -οι οποίοι αμείβονται με tips-, της απώλειας εσόδων για τα τουριστικά γραφεία, τα αμφίβολα κριτήρια ποιότητας των υπηρεσιών, η ασφάλεια των ξεναγουμένων κ.ά.

Πάνω απ' όλα, όμως, οι δωρεάν ξεναγήσεις συνιστούν αθέμιτο ανταγωνισμό στις χώρες όπου η ξενάγηση είναι νομοθετικά κατοχυρωμένο επάγγελμα2. Στη χώρα μας, λοιπόν, ο νόμος ορίζει ως αποκλειστικά αρμόδιους/ες να ασκούν το επάγγελμα όσους/ες διαθέτουν κρατική πιστοποίηση, η οποία παρέχεται μετά από συγκεκριμένη διαδικασία απόκτησης των απαραίτητων προσόντων: παραδοσιακά αφορούσε τους/τις απόφοιτους/ες των κρατικών σχολών ξεναγών που υπάγονταν στον Οργανισμό Τουριστικής Εκπαίδευσης (υπουργείο Τουρισμού), με διάρκεια φοίτησης πέντε εξαμήνων και πολύ υψηλό επίπεδο κατάρτισης3. Σήμερα αφορά τους/τις κατόχους διαφόρων πανεπιστημιακών τίτλων: αρχαιολογίας, ιστορίας, κοινωνικής ανθρωπολογίας, εθνολογίας κ.ά., που έχουν παρακολουθήσει ειδικό κύκλο μαθημάτων επαγγελματικής κατάρτισης διάρκειας δυο μηνών4.

Υπάρχει, λοιπόν, μια κατηγορία επαγγελματιών που συναρτούν την επιβίωσή τους με την άσκηση ενός επαγγέλματος -και όχι χόμπι- το οποίο είναι και δύσκολο και απαιτητικό: έχει να κάνει με την παρουσίαση στο κοινό μιας τεράστιας πολιτιστικής κληρονομιάς και τη διαχείριση ενός γνωστικού υλικού που δεν αποκτιέται εύκολα ούτε ανώδυνα. Με την άριστη χρήση μιας ή περισσότερων ξένων γλωσσών και την αντιμετώπιση σύνθετων και πολλές φορές δύσκολων καταστάσεων, όπως τα καιρικά φαινόμενα, η αρνητική ψυχολογία ομάδων, τεχνικά ή άλλα εμπόδια. Ένα εξειδικευμένο επάγγελμα που ασκείται από ανθρώπους που έχουν καταθέσει χρόνο, μελέτη και πολλή προσπάθεια.

Οι Έλληνες ξεναγοί παρέχουν τις εξειδικευμένες γνώσεις τους σε όλους τους αρχαιολογικούς και ιστορικούς χώρους, τα μουσεία, μνημεία, πινακοθήκες, γλυπτοθήκες, αλλά και σε όλα τα φυσικά / περιβαλλοντικά μνημεία (φαράγγια, σπήλαια κ.ά.) της χώρας. Απομακρύνονται από τα σπίτια τους, περνούν μεγάλο μέρος της ζωής τους ταξιδεύοντας, με τους ανάλογους κινδύνους, έχουν να κάνουν με σκληρές καιρικές συνθήκες και να αντιμετωπίσουν, ενίοτε, αρνητικά στερεότυπα και καταγγελτική διάθεση εκ μέρους των ξεναγουμένων σε συνάρτηση με την εκάστοτε παγκόσμια πολιτική συγκυρία5.

Όσοι ενδιαφέρονται να το ασκήσουν, το μόνο που έχουν να κάνουν είναι να εφαρμόσουν την υφιστάμενη νομοθεσία. Εφόσον διαθέτουν τα απαραίτητα προσόντα, εγκεκριμένα από τους αρμόδιους φορείς, καλώς να ορίσουν. Αλλιώς θα βρίσκουν απέναντί τους όλους/ες όσους/ες, ακολουθώντας τη νόμιμη οδό, τηρούν τους όρους και τις προϋποθέσεις (εργασιακές, μισθολογικές, φορολογικές) που έχουν καθοριστεί, εδώ και δεκαετίες, από τα αρμόδια υπουργεία6.

--------------

1 Βλ. το δελτίο Τύπου του Απριλίου 2017:feg-touristguides.com/feg_wftga_press_release.php

2 Στην Ευρώπη, το επάγγελμα του ξεναγού είναι νομοθετικά κατοχυρωμένο σε 14 κράτη - μέλη. Τα κριτήρια απόκτησης άδειας διαφέρουν, ποιοτικά και ποσοτικά. Γι' αυτό καθιερώθηκε το Ευρωπαϊκό Πρότυπο Εκπαίδευσης Ξεναγών ΕΝ 15565, που περιλαμβάνει έναν ελάχιστο αριθμό κριτηρίων που πρέπει να πληρούνται από τις εθνικές, δημόσιες ή ιδιωτικές σχολές ξεναγών.

3 Το 1996, η επαγγελματική κατάρτιση των Ελλήνων ξεναγών κρίθηκε η καλύτερη πανευρωπαϊκά από το Ευρωπαϊκό Κέντρο για την Ανάπτυξη της Επαγγελματικής Κατάρτισης (CEDEFOP).

4 Οι δημόσιες σχολές ξεναγών λειτουργούσαν υποδειγματικά στην Ελλάδα (Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Ηράκλειο, Κέρκυρα, κάποτε και στη Ρόδο) μέχρι και το 2012.

5 Είναι ενδεικτική η δυσπιστία έως και επιθετικότητα που αντιμετώπιζαν οι Έλληνες ξεναγοί από τους Ευρωπαίους πελάτες τους τα πρώτα χρόνια της κρίσης.

6 Το καθ' ύλην αρμόδιο υπουργείο φρόντισε να καταργήσει τον φορέα που επόπτευε τις σχολές ξεναγών στην Ελλάδα, τον Οργανισμό Τουριστικής Εκπαίδευσης, το 2014, αφήνοντάς τις στο έλεος του νόμου της φθοράς. Καταδικάζοντάς τις, ουσιαστικά, σε παύση της λειτουργίας τους. Όπερ και εγένετο.