ΔΗΠΕΘΕνοντας στην περιφέρεια

«Μα, υπάρχουν ακόμα ΔΗΠΕΘΕ;». Εν όψει της μεγάλης συζήτησης που έχει «ανάψει» για τον θεσμό των Δημοτικών Περιφερειακών Θεάτρων...
την οποία θα επισφραγίσει σήμερα μια ημερίδα στο υπουργείο Πολιτισμού με τη συμμετοχή όλων των καλλιτεχνικών διευθυντών τους, το ευλογοφανές ερώτημα διατυπώνουν οι θεατρόφιλοι στην Ελλάδα του Μνημονίου.

Τα ΔΗΠΕΘΕ ξεκίνησαν το 1984, με ούριο άνεμο στα πανιά τους το όραμα της πολιτιστικής αποκέντρωσης. Κάποια άφησαν εποχή και, με σκαμπανεβάσματα, άντεξαν τοπικούς και εθνικούς κραδασμούς. Οπως στη Λάρισα ή στην Πάτρα... Κάποια άλλα προσέκρουσαν σε ύφαλο. Υποβαθμίστηκαν, μέσα από άσχημα παιχνίδια μικροπολιτικής, που επέβαλαν πιεστικά και αναξιοκρατικά την εντοπιότητα. Συχνά δεν παρήγαν κανένα έργο, δεν ανέβαζαν καμία παράσταση ή δικαιολογούσαν την ύπαρξή τους με μία παραγωγή ή συμπαραγωγή - ενώ το καταστατικό τους επιβάλλει τρεις.

Πολύ άσχημη εξέλιξη του θεσμού που εμπνεύστηκε η Μελίνα Μερκούρη και στελέχωσαν στο ξεκίνημά του καλλιτέχνες με κύρος, όπως ο Βασίλης Παπαβασιλείου (Σέρρες), η Μάγια Λυμπεροπούλου (Πάτρα), ο Νίκος Χαραλάμπους (Καλαμάτα), ο Κώστας Τσιάνος (Λάρισα), δημιουργώντας παραστάσεις-ορόσημα, όπως η «Ηλέκτρα» του Τσιάνου με τη Λυδία Κονιόρδου και ο «Αμλετ» του Νίκου Χαραλάμπους με τον Κώστα Μπάση.
Τα δεκαπέντε πλέον ΔΗΠΕΘΕ -με το πρόσφατο «εκούσιο» λουκέτο της Ρόδου που σκανδαλωδώς, χωρίς να παράγει κανένα έργο, μακροημέρευε- έχουν μπει το τελευταίο διάστημα στο μικροσκόπιο της πολιτείας. Το ΥΠΠΟΤ ζήτησε από όλα τα ΔΗΠΕΘΕ το «βιογραφικό» τους, με απολογισμούς των τελευταίων τριών χρόνων, προκειμένου να ξεκινήσει τη διαδικασία αξιολόγησής τους. Την επιβάλλει, άλλωστε, εμμέσως και ο «Καλλικράτης» με τις 11 νέες περιφέρειες. Στα σύνορά τους θα «κονταροχτυπηθούν» για την επιβίωσή τους τα ΔΗΠΕΘΕ Πάτρας και Αγρινίου, Σερρών και Βέροιας, Καβάλας και Κομοτηνής, Λάρισας και Βόλου. Ετσι, όλοι ξαφνικά κόπτονται να σώσουν Δημοτικά Θέατρα, για τα οποία μέχρι χθες αδιαφορούσαν. «Βροχή» πέφτουν τα τηλεφωνήματα δημάρχων και τοπικών παραγόντων στους υπουργούς. Μετά την αυριανή ημερίδα, θα ακολουθήσει συνάντηση και με τους περιφερειάρχες.
Αυτόν τον καιρό έχει δοθεί εξάμηνη παράταση (μέχρι τον Δεκέμβριο) των προγραμματικών συμβάσεων που έχουν υπογραφεί μεταξύ δήμου, ΥΠΠΟΤ και ΔΗΠΕΘΕ. Από εκεί και μετά, το... χάος. «Είναι σαν να είσαι μελλοθάνατος και σου δίνουν άλλους έξι μήνες ζωής ώς την ημερομηνία εκτέλεσης. Είναι απάνθρωπο. Το καλοκαίρι, όπως πάμε, θα κάνουμε παραστάσεις χωρίς προγραμματικές συμβάσεις», αποκαλύπτει ο Θοδωρής Γκόνης, καλλιτεχνικός διευθυντής του ΔΗΠΕΘΕ Σερρών.
Η πολιτεία, που επιχορηγεί τα ΔΗΠΕΘΕ εξ ημισείας με τους δήμους και, υποτίθεται, χαράσσει την πολιτική τους, τι σκέφτεται για όλα αυτά; Πώς ένας θεσμός που, παρά τα προβλήματά του, όλοι παραδέχονται την αναγκαιότητά του, θα επιβιώσει σε εποχές Μνημονίου; Με ποιο καθεστώς; «Σίγουρα δεν μπορούμε να μη λάβουμε υπόψη μας τον "Καλλικράτη". Θέλουμε να συνεχίσει ο θεσμός με μεγαλύτερη σύνδεση με την περιφέρεια», τονίζει ο διευθυντής της Διεύθυνσης Θεάτρου και Χορού του ΥΠΠΟΤ, Νίκος Λένος.
«Μπορεί πάντως να υπάρξει και μια χρονιά "παύσης"», είναι ο κεραυνός εν αιθρία που ρίχνει ο Γιάννης Βούρος, ο οποίος μαζί με την Πέμυ Ζούνη, τον Λευτέρη Πλασκοβίτη και τη Διεύθυνση Θεάτρου και Χορού του ΥΠΠΟΤ εργάζεται δύο μήνες για την εκπόνηση του νέου πλαισίου για τα ΔΗΠΕΘΕ.
«Δεν έχουμε ακόμα καταλήξει σε συγκεκριμένο πλαίσιο αλλαγής», προσθέτει ο Ν. Λένος, ο οποίος παραδέχεται ότι πέραν του «καλλιτεχνικού εκφυλισμού», αυτό που πιέζει σήμερα τα ΔΗΠΕΘΕ είναι το οικονομικό. Η εντολή για την εκταμίευση των 57.000 ευρώ, που θα κάλυπτε το πρώτο 4μηνο του '11 μέχρι τον Απρίλιο, ακόμη έχει δρόμο ώσπου να εκτελεστεί και να φτάσει το ποσό στα ταμεία των ΔΗΠΕΘΕ. «Είναι πιο αυστηρός ο έλεγχος γιατί μετατράπηκε η δημοτική επιχείρηση σε κοινωφελή. Αυτό προκαλεί προβλήματα λειτουργίας, καθώς προϋποτίθενται διαγωνισμοί και ΑΣΕΠ», εξηγεί ο Ν. Λένος. Στη μετατροπή αυτή δεν ανταποκρίθηκε ώς την τελευταία παράταση της πολιτείας (τέλος του 2010) το ΔΗΠΕΘΕ Ρόδου και έκλεισε.
«Κινούμαστε με απίστευτα αργούς ρυθμούς, γιατί το ΥΠΠΟΤ έχει επικεντρωθεί στην αρχαιολογία και στα μουσεία», παραδέχεται ο Γ. Βούρος. «Για το νέο νομοσχέδιο που πιθανότατα θα ψηφιστεί, θα πρέπει να προγραμματίσουμε και άλλες δράσεις, ούτως ώστε τα ΔΗΠΕΘΕ να φύγουν από τους δήμους και να γίνουν περιφερειακά κέντρα τεχνών, στεγάζοντας όλες τις τέχνες. Ετσι ανοίγει η βεντάλια στην τοπική κοινωνία και οικονομικά. Αιχμή του δόρατος θα παραμείνει, όμως, το θέατρο».
Θεωρεί εκ των ων ουκ άνευ την αλλαγή του νομικού προσώπου σε ανώνυμες εταιρείες, που δημιουργεί άλλο μετοχικό κεφάλαιο. «Μέτοχοι θα είναι και η περιφέρεια και ο δήμος και το υπουργείο στο εξής», διευκρινίζει.
Ποια θα είναι τα κριτήρια του ΥΠΠΟΤ για την αξιολόγηση των ΔΗΠΕΘΕ; «Η ιστορικότητα, οι υποδομές, η σχέση με την τοπική κοινωνία. Τα πάντα», απαντά. *
Νίκος Χαραλάμπους
«Κατάντησε ερασιτεχνικό θέατρο»
Εβαλε την Καλαμάτα στο θεατρικό χάρτη της χώρας δυναμικά. Ηταν ο πρώτος διευθυντής του ΔΗΠΕΘΕ της πόλης, του πρώτου που δημιουργήθηκε. Εμεινε στην Καλαμάτα από το '84 ώς το '87 και επανήλθε από το '96 ώς το '99. Στη δεύτερη θητεία του ο θεσμός «μέσα σε μία δεκαετία είχε αλλάξει τραγικά», διαπιστώνει. «Το '96 το ΔΗΠΕΘΕ ήταν κάτω από τον απόλυτο έλεγχο και την ασφυκτική παρέμβαση των τοπικών παραγόντων. Επρεπε τόπος καταγωγής των ηθοποιών να είναι η Καλαμάτα». Βαθμηδόν είδε να γίνεται ένα «τρομακτικό πισωγύρισμα σε αυτό που ήθελε να πολεμήσει ο θεσμός των ΔΗΠΕΘΕ. Εγινε για να σταματήσει τις αρπαχτές στην επαρχία με τα μπουλούκια και φτάσαμε να γίνονται ερασιτέχνες ηθοποιοί καλλιτεχνικοί διευθυντές τους, όπως συνέβη στην Κρήτη, στη Ρόδο και αλλού. Θα είναι ακόμα πιο κρίμα αν δεν υπάρξει κάθαρση σήμερα», τονίζει.
Βασίλης Παπαβασιλείου
«Χρειάζεται εθνική πολιτική»
Καλλιτεχνικός διευθυντής του ΔΗΠΕΘΕ Σερρών από το '84 ώς το '85, έζησε το θεσμό στα καλύτερά του. Σήμερα, διαπιστώνει με πικρία: «Δεν είμαστε σοβαροί στη χάραξη μιας πολιτικής. Χρειάζεται συνολική θεώρηση και πολιτική, ένα εθνικό σύστημα, επ' ευκαιρία της κρίσης». Η εργασία, που με κόπο εκπόνησε στο Εθνικό Κέντρο Θεάτρου και Χορού, ρίχτηκε, όπως συμβαίνει πάντοτε σε αυτή τη χώρα, στον κάλαθο των αχρήστων. Κι όλα ξεκινούν από το μηδέν, με άγνωστη έκβαση.
Βίκτωρας Αρδίττης
«Οι δημοτικοί άρχοντες δεν ξέρουν»
Καλλιτεχνικός διευθυντής στο Δημοτικό της Πάτρας το '88-'89, θεωρεί ότι ο θεσμός θα επιβιώσει αν λύσει το οικονομικό και αποδεσμευτεί από τις τοπικές επεμβάσεις. «Από την αρχή υπήρχε μια λάθος αντιπαράθεση ανάμεσα στο τι θέλει ο λαός, το οποίο τάχα το ξέρανε καλύτερα οι δημοτικοί άρχοντες, και το τι θέλουν οι καλλιτέχνες. Θεσμικά, ο πρόεδρος του Δ.Σ. αναμειγνυόταν και παρακώλυε το έργο του διευθυντή. Γενικά, όμως, όπου τα ΔΗΠΕΘΕ στηρίχτηκαν σε μια πραγματική προϋπάρχουσα θεατρική κίνηση -όπως το Θεσσαλικό, το Πατρών και των Χανίων- συνέχισαν παράγοντας έργο. Οπου "φυτεύτηκαν" σε πόλεις που ούτε κοινό ούτε υποδομές είχαν, εξέπεσαν», υποστηρίζει.
Θοδωρής Γκόνης
«Ταφόπλακα του θεσμού οι Α.Ε.»
«Με τα ΔΗΠΕΘΕ το ΥΠΠΟΤ πετά το μπαλάκι στην Τοπική Αυτοδιοίκηση», θεωρεί ο Θοδωρής Γκόνης, καλλιτεχνικός διευθυντής τού ΔΗΠΕΘΕ Σερρών, αλλά και με πετυχημένη θητεία στο ΔΗΠΕΘΕ Αγρινίου. «Θα είναι απαράδεκτο να απεμπολήσει το υπουργείο την εθνική πολιτική για τα ΔΗΠΕΘΕ. Αυτό θα συμβεί αν μετατραπούν σε ανώνυμες εταιρείες. Αυτόματα θα αποφασίζει ο δήμος και όχι ο καλλιτεχνικός διευθυντής. Θα είναι η ταφόπλακα του θεσμού». «Ζούμε και πορευόμαστε απλήρωτοι, με τον ηρωισμό των Ελλήνων!», αναφωνεί, έκπληκτος που ξαφνικά τώρα «θυμήθηκαν κάποιοι τα ΔΗΠΕΘΕ, τώρα που ακούστηκε ότι θα χάσει το ΔΗΠΕΘΕ μια πόλη για να το πάρει κάποια άλλη, σαν να πρόκειται για ποδοσφαιρικό αγώνα. Θα πρέπει η Πολιτεία να αναλάβει τις ευθύνες της. Δεν μπορείς να αφήνεις τα ΔΗΠΕΘΕ στα πρωινάδικα και στους τηλεοπτικούς ηθοποιούς! Ο θεσμός πρέπει να επαναπροσδιοριστεί, χωρίς να μπουν λουκέτα», δηλώνοντας υπέρ της αξιολόγησης.
Κώστας Τσιάνος
«Δεν έχουμε πάρει μία δραχμή»
Το Θεσσαλικό (ΔΗΠΕΘΕ Λάρισας), ένα από τα πιο πετυχημένα θέατρα της περιφέρειας, ξαναέχει στο «τιμόνι» τον άνθρωπο που το έκανε εξαρχής να ξεχωρίσει. Τον Κώστα Τσιάνο. «Εχουμε δίπλα μας τη δημοτική αρχή, η οποία κλείνει, ει δυνατόν, όλες τις "τρύπες" μας. Δεν έχουμε πάρει μισό ευρώ για το 2011 από το υπουργείο. Ομως, το Θεσσαλικό θα είναι Θεσσαλικό ό,τι κι αν κάνουν τελικά στο υπουργείο», διαμηνύει ο Κ. Τσιάνος.
Μιχάλης Αεράκης
«Οχι λάφυρα των δημάρχων»
Το μοναδικό ΔΗΠΕΘΕ που έχει τη μορφή Α.Ε. - ΟΤΑ είναι το ΔΗΠΕΘΕ Κρήτης (Χανιά). Το αποτέλεσμα; «Σήμερα δεν έχουμε έλλειμμα, σε αντίθεση με τα άλλα. Αν αύριο κλείσουμε, θα έχουμε πλεόνασμα 266.871 ευρώ», καυχιέται ο καλλιτεχνικός διευθυντής του, Μιχάλης Αεράκης. Μόνον από χορηγίες ιδιωτών από το 2002 μέχρι το 2010 συγκεντρώθηκαν 618.620 ευρώ. Αν και ο χρυσός χορηγός ΑΝΕΚ lines κατέβασε τα 70.000 ευρώ που έδινε ετησίως στα 25.000. «Πρέπει τα ΔΗΠΕΘΕ να γίνουν Α.Ε. για να πάψουν να είναι λάφυρα του εκάστοτε δημάρχου», προσθέτει ο Αεράκης. «Γιατί εάν ο δήμαρχος είναι μπλε, θα πάρει μπλε προσωπικό, αν είναι πράσινος, πράσινους και αν είναι προοδευτικός, ολίγον κίτρινους με κόκκινο. Γίνονται μόνο ρουσφετολογικές προσλήψεις, που σπρώχνουν άσχετο κόσμο στο θέατρο. Υπάρχουν ΔΗΠΕΘΕ που υπολειτουργούν ή δεν λειτουργούν καθόλου, κι έχουν κομμώτρια α', κομμώτρια β' και κομμώτρια γ'!».
Γιάννης Βόγλης:
«Ναι σε ανώνυμες εταιρείες»
Καλλιτεχνικός διευθυντής τού γενναιόδωρα προικισμένου από τον δήμο του ΔΗΠΕΘΕ Πατρών, θεωρεί θετικό το ότι «μάλλον πηγαίνουμε προς τις Α.Ε. «Γιατί αυτή τη στιγμή είμαστε στο κενό. Το πρώτο τρίμηνο του 2011 είμαστε ίσα ίσα στα όριά μας». Θέτει πάντως μία προϋπόθεση στη μετατροπή τους σε Α.Ε.: «Να χρηματοδοτούνται με περισσότερα λεφτά από την περιφέρεια. Ετσι θα αποκτήσουν τη μορφή ημικρατικών θεάτρων. Βέβαια, θα πρέπει να βάλει και το ΥΠΠΟΤ το χέρι στην τσέπη και να μην είναι μόνον επιθεωρητής. Γιατί ο νυν υπουργός είναι τουλάχιστον αόρατος».
Της ΙΩΑΝΝΑΣ ΚΛΕΦΤΟΓΙΑΝΝΗ


serraia.blogspot.com