Γιατί η Τουρκία εξαφανίζει το Καστελόριζο - Τι λέει για πετρέλαιο και ΑΟΖ

Η Αγκυρα κατέθεσε την περασμένη Τρίτη στα Ηνωμένα Εθνη τη δική της ρηματική διακοίνωση με την οποία απαντά σε αυτή που είχε καταθέσει η Αθήνα στις 20 Φεβρουαρίου...

Σύμφωνα με το κείμενο της τουρκικής ρηματικής διακοίνωσης η Αγκυρα επιμένει ότι όλες οι περιοχές στις οποίες είχαν παραχωρηθεί άδειες για έρευνες υδρογονανθράκων στην κρατική εταιρεία πετρελαίου (ΤΡΑΟ), βάσει και των αποφάσεων της κυβέρνησης που δημοσιεύθηκαν στις 27 Απριλίου 2012 στην τουρκική Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, «βρίσκονται πλήρως εντός τουρκικής υφαλοκρηπίδας, στην οποία η Τουρκία ασκεί αποκλειστικά κυριαρχικά δικαιώματα (exclusive sovereign rights) με σκοπό την έρευνα και εκμετάλλευση των φυσικών πόρων του βυθού και του υπεδάφους βάσει Διεθνούς Δικαίου, τόσο του εθιμικού όσο και της νομολογίας διεθνών και διαιτητικών δικαστηρίων».

Εξαφάνισε το Καστελόριζο

Επομένως, τα οικόπεδα που δημοσιεύθηκαν βρίσκονται, σύμφωνα με τους Τούρκους, εκτός των χωρικών υδάτων του Καστελόριζου και άλλων ελληνικών νησιών της περιοχής.

Στη συνέχεια, η τουρκική πλευρά αμφισβητεί τα όσα προβλέπει ο νόμος 4001/2011 περί των εξωτερικών ορίων της ελληνικής υφαλοκρηπίδας. Τα χαρακτηρίζει μάλιστα «παραπλανητικά και ανεδαφικά» (misleading and unfounded), σε μία εμφανή απόπειρα να ακυρώσει τα δικαιώματα των νησιών σε θαλάσσιες ζώνες.

Όπως εξηγεί, τα σχετικά άρθρα του νόμου αυτού «αντιβαίνουν τις καθιερωμένες διατάξεις και αρχές του Διεθνούς Δικαίου προσπαθώντας να κατοχυρώσουν τα όρια της υφαλοκρηπίδας και της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) με βάση τη μέση γραμμή μεταξύ ηπειρωτικών εδαφικών μαζών και νησιωτικών σχηματισμών».

Αμφισβητεί τα κυριαρχικά δικαιώματα

Σε μία κίνηση που εξαφανίζει ουσιαστικά το νησιωτικό σύμπλεγμα του Καστελόριζου (στο οποίο έδωσε ιδιαίτερη έμφαση η ελληνική πλευρά στη δική της ρηματική διακοίνωση στον ΟΗΕ), η Τουρκία επιμένει ότι «τα εξωτερικά της τουρκικής υφαλοκρηπίδας στις προαναφερθείσες περιοχές ακολουθούν τη μέση γραμμή μεταξύ της τουρκικής και της αιγυπτιακής ακτογραμμής, το ακραίο δυτικό σημείο της οποίας θα καθοριστεί σύμφωνα με την έκβαση μελλοντικών συμφωνιών οριοθέτησης στο Αιγαίο Πέλαγος και στη Μεσόγειο μεταξύ όλων των ενδιαφερομένων κρατών, λαμβάνοντας υπόψη όλες τις σχετικές και ειδικές περιστάσεις».

Εντονη αντίδραση ελληνικής πλευράς

Το υπουργείο Εξωτερικών απάντησε στην τουρκική ρηματική διακοίνωση, λέγοντας ότι «αμφισβητεί το δικαίωμα των ελληνικών νησιών σε υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ, κατά παράβαση του άρθρου 121 της Σύμβασης του Δικαίου της Θάλασσας, το οποίο σύμφωνα με τη διεθνή νομολογία έχει εθιμικό, άρα υποχρεωτικό, χαρακτήρα που δεσμεύει όλες τις χώρες της Διεθνούς Κοινότητας. Η ελληνική κυβέρνηση, σε συνέχεια και των πρόσφατων ενεργειών της, θα διασφαλίσει όλα τα κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας, όπως αυτά απορρέουν από το Διεθνές Δίκαιο».

Μιλώντας πριν από λίγο στη συνεδρίαση του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος στο Καβούρι Αττικής ο Πρωθυπουργός επανέλαβε τη γνωστή του θέση για «κοινή εξωτερική πολιτική στην Ευρώπη για θέματα ενέργειας», επιμένοντας να τηρήσει ρεαλιστική στάση ως προς τα θέματα που αφορούν τον καθορισμό της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης, καθώς η διαφαινόμενη πρόθεση της Ε.Ε. να κηρύξει ουσιαστικά μια πανευρωπαϊκή ΑΟΖ προσδίδει νέα διάσταση στη θέση της Αθήνας.

Τα εμπόδια της Τουρκίας για την ανακήρυξη ΑΟΖ

Ο κ. Σαμαράς στο πρόσφατο ταξίδι του στην Κωνσταντινούπολη είχε την ευκαιρία να υπογραμμίσει την ανάγκη ειρηνικής επίλυσης των όποιων διαφορών υπάρχουν και οι οποίες είναι πρωτίστως απόρροια τουρκικών διεκδικήσεων επί της ελληνικής κυριαρχίας.

Μέσα από αυτό το πρίσμα ερμηνεύονται τόσο η Ρηματική Διακοίνωση που η ελληνική κυβέρνηση κατέθεσε πριν από λίγες ημέρες στον ΟΗΕ, καταγγέλλοντας τις τουρκικές διεκδικήσεις, όσο και οι επαναλαμβανόμενες δημόσιες δηλώσεις του κ. Σαμαρά το τελευταίο διάστημα, ότι τα κοιτάσματα που πιθανώς να εντοπισθούν στον ελληνικό θαλάσσιο χώρο, όπως και αυτά που έχουν ήδη βρεθεί στην κυπριακή ΑΟΖ, αποτελούν «ευρωπαϊκές πηγές ενέργειας», που θα περιορίσουν την εξάρτηση της Ε.Ε. από άλλες πηγές. Σε αυτό το πλαίσιο δεν είναι τυχαία η δήλωση του Φρανσουά Ολάντ, πριν από λίγο καιρό στην Αθήνα, περί γαλλικού ενδιαφέροντος για «συνεκμετάλλευση» των ελληνικών κοιτασμάτων.

Σαμαράς: Ευρωπαϊκό θέμα η ΑΟΖ

Μιλώντας πρόσφατα σε συνέδριο που διοργάνωσε η «International Herald Tribune» για την ενέργεια, ο Πρωθυπουργός προέβαλε τα νομικά επιχειρήματα της Ελλάδας για την ανακήρυξη της ΑΟΖ, ενώ συνέστησε στην Τουρκία να μη δημιουργεί τετελεσμένα και την προσκάλεσε σε ανοικτό διάλογο για το θέμα, στη βάση του Δικαίου της Θάλασσας.

Από το κυβερνητικό επιτελείο επισημαίνουν ότι από ελληνικής πλευράς δεν πρόκειται να γίνουν βιαστικές κινήσεις, αλλά τονίζουν πως το ζήτημα της ΑΟΖ και της εκμετάλλευσης των ενεργειακών πόρων συνδεόταν άρρηκτα με το επενδυτικό σχέδιο της κυβέρνησης. Οπως κατέστησε σαφές και κατά την πρόσφατη επίσκεψη στην Αθήνα του γάλλου Προέδρου Φρανσουά Ολάντ, ο Πρωθυπουργός επιδιώκει να τοποθετήσει το θέμα της ΑΟΖ σε δύο άξονες:

Ευρωπαϊκοί ενεργειακοί πόροι

Πρώτον, να το μετατρέψει σε ευρωπαϊκό ζήτημα, με προφανή στόχο να ανοίξει για τη χώρα μας μια ευρωπαϊκή ομπρέλα που θα διευκολύνει και τα επόμενα κυβερνητικά βήματα.

«Στην Ευρώπη υπάρχει υψηλή κατανάλωση ενέργειας, αλλά πολύ χαμηλός βαθμός ενεργειακής αυτάρκειας. Συνεπώς, οποιαδήποτε χώρα-μέλος συμβάλλει στη διαφοροποίηση πηγών, αλλά και στην ανακάλυψη νέων πηγών που θα αυξήσουν την αυτάρκεια ολόκληρης της Ευρώπης σε ενέργεια, αναβαθμίζεται η ίδια, αλλά και ενισχύει την Ευρώπη συνολικά», ήταν το μήνυμα που εξέπεμψε ο Πρωθυπουργός.

Επιδίωξη το ευρωπαϊκό τόξο

Δεύτερον, να βάλει την Τουρκία στο τραπέζι των συζητήσεων, με οδηγό το Διεθνές Δίκαιο. Στην κυβέρνηση εκτιμούν ότι εάν διαμορφωθεί ένα ευρωπαϊκό τόξο ή, ακόμη περισσότερο, εάν υπάρξει συντονισμένη πίεση των Βρυξελλών για την ανακήρυξη ΑΟΖ, η Αγκυρα θα αναγκαστεί να κάνει κινήσεις χωρίς να παρακάμπτει το Δίκαιο της Θάλασσας. «Καταθέσαμε στον ΟΗΕ "ρηματική διακοίνωση" όπου επισημαίνουμε ότι η Τουρκία δίνει "οικόπεδα" επί της ελληνικής υφαλοκρηπίδας νοτίως της Ρόδου για έρευνα. Εξηγήσαμε ότι αυτός ο χώρος, βάσει του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας, βρίσκεται μέσα στα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα. Η Αγκυρα απάντησε ότι διαφωνεί με αυτή μας τη θέση. Και επικαλείται επίσης το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας. Με μια μικρή διαφορά όμως: εμείς το επικαλούμαστε ενώ το έχουμε υπογράψει, ενώ η απέναντι πλευρά το επικαλείται χωρίς να το έχει υπογράψει!», τόνισε ο Πρωθυπουργός. Πρόσθεσε ωστόσο ότι είναι «πολύ θετικό» το ότι η Τουρκία δηλώνει με κάθε τρόπο πως επιθυμεί ειρηνική και φιλική επίλυση των ελληνοτουρκικών διαφορών.

Καζάν-καζάν ο Ερντογάν

Η κοινή επιθυμία για εμβάθυνση της ελληνοτουρκικής συνεργασίας στο οικονομικό πεδίο και σε ζητήματα της καθημερινότητας, αλλά και η αναζήτηση λύσεων στα «ακανθώδη» μείζονα πολιτικά θέματα, όπως αυτό της οριοθέτησης των θαλασσίων ζωνών, απασχόλησαν την πρόσφατη συνάντηση του πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά με τον Τούρκο ομόλογό του Ταγίπ Ερντογάν, στην Κωνσταντινούπολη.

Στις δημόσιες δηλώσεις του ο πρωθυπουργός απέφυγε να υπεισέλθει σε λεπτομέρειες, περιοριζόμενος να αναφέρει ότι η υφαλοκρηπίδα του Αιγαίου είναι ένα ζήτημα που άπτεται των διερευνητικών επαφών που συνεχίζονται και τις οποίες η Ελλάδα «παρακολουθεί προσηλωμένη» στο διεθνές δίκαιο. Ο κ. Ερντογάν δήλωσε ότι «σχετικά με την ΑΟΖ, συζητήσαμε πώς μπορούμε να κάνουμε κοινές κινήσεις και μοιραστήκαμε απόψεις για αμοιβαία επωφελή (Καζάν-καζάν ήταν η επίμαχη έκφραση) βήματα στην Ανατολική Μεσόγειο».

Κίνδυνος το καζάν-καζάν

«Θα χρειαστεί κάτι παραπάνω από επικοινωνιακές κορώνες για να λύσουμε το γόρδιο δεσμό», σχολίασε στο δημοτικό ραδιόφωνο Θεσσαλονίκης ο καθηγητής του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, διεθνολόγος, Σωτήρης Σέρπος, για το ταξίδι του πρωθυπουργού στην Κωνσταντινούπολη και τις επαφές που είχε με τον ομόλογό του της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν.

Ο κ. Σέρπος υπογράμμισε την έλλειψη οδικού χάρτη στα μεταξύ των δύο χωρών ζητήματα, κάτι που δεν μας επιτρέπει να κατανοήσουμε σε ποιο σημείο θα καταλήξουμε από τέτοιες διμερείς προσπάθειες. Εξηγώντας, δε, την win win (καζάν-καζάν) εξέλιξη στα θέματα ΑΟΖ, που πρότεινε ο Τούρκος πρωθυπουργός, είπε πως «πρόκειται για μια συμφωνία θετικού αθροίσματος, όπου τα συγκριτικά οφέλη υπερβαίνουν τις όποιες επί μέρους ζημίες για τις δύο χώρες». Και υπογράμμισε πως κάτι τέτοιο σημαίνει υπομονή για να δούμε τη συνολική εικόνα και να προχωρήσουμε σε ωφέλιμους συμβιβασμούς, σε επίπεδο συνολικής ατζέντας των ελληνοτουρκικών σχέσεων.

Σύμφωνα με τον καθηγητή του ΔΠΘ, απέναντί μας έχουμε μια χώρα που «δε θα αφήσει περιθώρια να προχωρήσει η Ελλάδα σε οποιαδήποτε ενέργεια με βάση τις διεθνείς συνθήκες τις οποίες η χώρα μας έχει υπογράψει, ενώ η γειτονική χώρα όχι».

Τι σημαίνει η υπερψήφιση της έκθεσης περί ΑΟΖ στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο

Εξαιρετικά θετική εξέλιξη για τα ελληνικά συμφέροντα ήταν η ψήφιση. την Πέμπτη, με μεγάλη πλειοψηφία, έκθεσης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τον «Ενεργειακό Χάρτη για το 2050». Υπό άλλες συνθήκες, μία τέτοια έκθεση θα περνούσε στην Ελλάδα σχεδόν απαρατήρητη. Αυτή την περίοδο όμως τα πράγματα είναι διαφορετικά.

Οι αναφορές στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) και στον ρόλο που θα μπορούσε να διαδραματίσει στο πεδίο αυτό η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) έχουν φέρει την εν λόγω έκθεση στο προσκήνιο. Άλλωστε, τις τελευταίες εβδομάδες έχει ξεκινήσει συζήτηση σε υψηλό πολιτικό επίπεδο στην Ελλάδα για την ένταξη της ελληνικής ΑΟΖ και των ενδεχόμενων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων σε ελληνικά ύδατα υπό «ευρωπαϊκή ομπρέλα».

Ωστόσο, δεν είναι λίγοι όσοι σημειώνουν ότι δεν πρέπει να τρέφονται υπερβολικές προσδοκίες, από τη στιγμή που η ανακήρυξη και η οριοθέτηση ΑΟΖ παραμένει κυριαρχικό δικαίωμα των κρατών - μελών (κάτι το οποίο η ΕΕ, ως συμβαλλόμενο μέρος της Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας, έχει αποδεχθεί).

Υπάρχουν αγκάθια και στην ευρωπαϊκή ομπρέλα

Ευρωπαϊκές διπλωματικές πηγές τόνιζαν ότι προβληματική είναι η διατύπωση της δεύτερης παραγράφου. Αναγνωρίζει ότι η οριοθέτηση ΑΟΖ θα μπορούσε να οδηγήσει σε προστριβές με τρίτες χώρες, ουσιαστικά φωτογραφίζοντας πιθανά προβλήματα που θα μπορούσε να αντιμετωπίσει η Ελλάδα με αντίπαλο την Τουρκία στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο. Ωστόσο, δεν υπάρχει σαφής αναφορά στο ότι ο ρόλος που καλείται να αναλάβει η ΕΕ για την αποτροπή διεθνών τριβών πρέπει να βασίζεται στη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας. Τέλος, άλλη κοινοτική πηγή σημείωνε ότι η κατακλείδα, περί αξιοποίησης της ενέργειας για ειρήνη, συνεργασία και σταθερότητα θα μπορούσε να ανοίγει παράθυρο για συνεκμετάλλευση - επιλογή που τουλάχιστον δημοσίως απορρίπτεται από την Αθήνα.
iefimerida.gr


Parapona-Rodou