Προβληματισμός σχετικά με την επαναφορά της ποινής σε αναπληρωτές που δεν παρουσιάζονται ή παραιτούνται

Κείμενο της πρωτοβουλίας Υπό σύσταση συλλόγο εκπαιδευτικών κοινωνικών επιστημών γενικής εκπαίδευσης (ΣΕΠΕΓΕ)


Στο νομοσχέδιο του Υπουργείου Παιδείας, είναι εμφανής η “τιμωρητική” αντιμετώπιση του υποψήφιου αναπληρωτή, λόγω της αδυναμίας του να αναλάβει υπηρεσία και να παρουσιαστεί στον τόπο πρόσληψης ή λόγω των αντικειμενικών συνθηκών εξαιτίας των οποίων αναγκάζεται να παραιτηθεί, πριν τη λήξη του σχολικού έτους. Η ποινή που προβλέπεται στο νομοσχέδιο αναρωτιόμαστε αν πραγματικά εξυπηρετεί την εύρυθμη λειτουργία κι έγκαιρη στελέχωση των σχολείων.

Το πρόβλημα της πρόσληψης των αναπληρωτών ξεκινά από το απλό γεγονός ότι ένας κατ’ εξαίρεση θεσμός, αυτός της αναπλήρωσης, έχει καταστεί μόνιμος κανόνας στην κάλυψη των εκπαιδευτικών κενών στα σχολεία της χώρας την τελευταία δεκαετία. Ουσιαστικά οι αναπληρωτές αναπληρώνουν τον εαυτό τους! Η πρόσληψη πλέον των 35.000 αναπληρωτών δεν μπορεί παρά να συνιστά εφαρμογή της ελαστικής εργασίας στη εκπαίδευση. Οι αναπληρωτές έχουν διαμορφώσει ειδικές συνθήκες διαβίωσης τα τελευταία έτη, εν μέσω μνημονίων κι αδιοριστίας, αναγκασμένοι να απομακρύνονται από τους οικείους τους και να πληρώνουν πανάκριβα ενοίκια σε ορισμένες περιοχές. Επίσης, διακινδυνεύουν την ίδια τους τη ζωή, οδηγώντας σε δύσβατες κι απομακρυσμένες περιοχές, πολλές φορές διανύοντας μεγάλες αποστάσεις με όποιες συνέπειες μπορεί αυτό να έχει σχετικά με την ασφάλειά τους.


Τα παραπάνω προβλήματα συναντώνται πλέον συχνά, μιας κι οι αναπληρωτές που υπηρετούν στη γενική εκπαίδευση την τελευταία δεκαετία είναι σε μεγάλο ποσοστό άνθρωποι της μέσης ηλικίας, με οικογένεια κι υποχρεώσεις. Κι αυτό φυσικά δε οφείλεται στους ίδιους αλλά στη δεκαετή απουσία διορισμών.



Στην όλη διαδικασία πρόσληψης αναπληρωτών δεν λαμβάνονται ουσιαστικά υπόψη τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των εργαζομένων αναπληρωτών, η προηγούμενη προϋπηρεσία τους, η οικογενειακή τους κατάσταση, η εργασία του συζύγου, τα προστατευόμενα μέλη, είτε πρόκειται για ανιόντες είτε για κατιόντες. Με αποτέλεσμα τελικά να απαιτούνται για τη συνέπεια στην ανάληψη υπηρεσίας υπέρμετρες θυσίες βασικών αγαθών, όπως η οικογενειακή κι εργασιακή σταθερότητα.

Οι συνθήκες αυτές καθιστούν ολοένα δυσκολότερη την προσαρμογή των αναπληρωτών σε συνεχώς καινούριες συνθήκες και σχολικά περιβάλλοντα, πολλώ δε μάλλον όταν η δήλωση περιοχών περιλαμβάνει ορισμένες φορές μεγάλο ρίσκο. Κι αυτό επειδή η δήλωση μιας περιοχής έτσι όπως την επιτρέπει το σύστημα, στην ουσία περιλαμβάνει πλείστες περιοχές, όπως για παράδειγμα η Δ΄ Κυκλάδων κι η Δ΄ Δωδεκανήσου, όπου η κάθε μία εξ αυτών περιλαμβάνει πολλά νησιά του Αιγαίου.

Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις χωρισμού οικογενειών, όπου ο γονέας αναπληρωτής συνοδευόμενος από το ανήλικο τέκνο του αλλάζει κάθε φθινόπωρο τόπο κατοικίας αφήνοντας τα μεγαλύτερα σε ηλικία μέλη της οικογένειας πίσω στον τόπο μόνιμης διαμονής. Η δε πρόσληψη μπορεί να συνεπάγεται σε ορισμένες περιπτώσεις ανάληψη υποχρεώσεων για τρία νοικοκυριά και όχι ένα, οπότε και οδηγεί σε οικονομική αιμορραγία των εκπαιδευτικών. Σε κάθε περίπτωση, μπορεί έκτακτοι λόγοι όπως προβλήματα υγείας και πένθος, να έχουν ως επακόλουθο την αδυναμία ανάληψης υπηρεσίας ή την παραίτηση από τη θέση πρόσληψης. Εδώ η ευθύνη του Υπουργείου στην κάλυψη του κενού είναι που μεγεθύνει το πρόβλημα που δημιουργείται, επειδή μπορεί να καθυστερήσει για διάστημα ενός μήνα ή και περισσότερο!


Στην πραγματικότητα δε φέρει ευθύνη ο αναπληρωτής για το δυσκίνητο και διόλου ευέλικτο σύστημα πρόσληψης. Κατά τη γνώμη μας υπάρχει επιτακτική ανάγκη εξορθολογισμού του συστήματος προσλήψεων στο σύνολό της, καθώς επίσης και ανάγκη επιτάχυνσης των διαδικασιών πλήρωσης των κενών σε περίπτωση παραίτησης, κάτι που καθίσταται εφικτό μιας κι οι διαδικασίες που εφαρμόζονται γίνονται πλέον ηλεκτρονικά.




Το υπάρχον σύστημα της “τυφλής” δήλωσης περιοχών, στερεί από τους αναπληρωτές το δικαίωμα επιλογής βάσει κριτηρίων της προσωπικής και οικογενειακής τους ζωής κι ορισμένες φορές τους θέτει το δίλημμα αποδοχής ή μη της πρόσληψης. Πρέπει να καταστεί δυνατόν οι αναπληρωτές, κατά τη δήλωση περιοχών, να γνωρίζουν νωρίς, επακριβώς κι επίσημα τα κενά τα οποία διατίθενται. Εξυπακούεται φυσικά, ότι θα πρέπει τα κενά – μιας και δεν είναι όλα κατά κυριολεξία λειτουργικά- να καλύπτονται ταυτόχρονα σε μία φάση κι όχι να χωρίζονται σε δύο κατηγορίες, όπως φαίνεται στο νομοσχέδιο, όπου οι διδάσκοντες πανελλαδικών μαθημάτων θα προσλαμβάνονται νωρίτερα, ενώ οι λοιποί εκπαιδευτικοί σε δεύτερο χρόνο.

Η προβλεπόμενη ποινή αποκλεισμού δεν προσφέρει τίποτε άλλο παρά την ενίσχυση του αναλώσιμου χαρακτήρα των εργαζομένων, ενώ μεγάλος χαμένος αυτής της υπόθεσης είναι σίγουρα το δημόσιο σχολείο και οι μαθητές του. Το Υπουργείο θα μπορούσε εντός δύο ημερών από τη γνωστοποίηση εκ μέρους των ΔΔΕ των θέσεων για τις οποίες δεν παρουσιάστηκε ο αναπληρωτής και σε συνθήκες απόλυτης διαφάνειας, να προχωράει σε νέες προσλήψεις και να μην καθυστερεί περί τον ένα μήνα.

Συνεπώς, για μας είναι απαραίτητο να είναι σε γνώση του υποψήφιου αναπληρωτή τα κενά που πρόκειται να καλύψει κι όχι μόνο οι περιοχές όπου αυτά βρίσκονται. Αυτό θα είναι προς όφελος πρώτιστα των μαθητών, αλλά και του Υπουργείου και του ίδιου του αναπληρωτή, επειδή τα κενά θα καλύπτονται γρηγορότερα και θα δηλώνονται μόνο από όσους πραγματικά επιθυμούν να εργαστούν στις συγκεκριμένες σχολικές μονάδες. Επίσης, τα δυσπρόσιτα σχολεία θα στελεχώνονται ταχύτερα διότι όποιος επιθυμεί τις αστικές περιοχές θα δηλώνει μόνο αυτές..

Τα περισσότερα σχολεία ξεκινούν τη λειτουργία τους με πολλές ελλείψεις προσωπικού και στελεχώνονται σταδιακά, με τις προσλήψεις να φτάνουν έως και το Μάρτιο! Ο παραλογισμός του συστήματος είναι εμφανής, όταν όλοι ξέρουμε πως τα κενά είναι γνωστά και καταχωρημένα νωρίτερα, εκτός εκτάκτων κι ελάχιστων περιπτώσεων. Τέλος, πρέπει να προβλεφθεί η δυνατότητα προσθαφαίρεσης περιοχών σε ειδικές περιπτώσεις, τηρώντας πάντοτε τη σειρά του πίνακα κατάταξης των αναπληρωτών και χωρίς να θίγονται τα δικαιώματα των υπόλοιπων υποψηφίων.

Η ποινή του αποκλεισμού σε περίπτωση παραίτησης δεν πρέπει να εφαρμοστεί για κανένα αναπληρωτή, οπωσδήποτε δε αν η πρόσληψη λαμβάνει χώρα κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς. Σκοπός είναι η εύρυθμη λειτουργία των σχολείων, κάτι που μπορεί να επιτευχθεί με τις κατάλληλες ενέργειες από το Υπουργείο, θεσπίζοντας ένα ευέλικτο και δίκαιο σύστημα προσλήψεων. Ας μην ξεχνάμε ότι η πλειοψηφία των αναπληρωτών εργάζεται επί πολλά έτη με καθεστώς ωρομισθίας ή αναπλήρωσης κι η αναγνώριση της προσφοράς τους στη δημόσια εκπαίδευση απαιτεί να υπάρχει ταχύτητα, λεπτομέρεια και διαφάνεια στην όποια διαδικασία πρόσληψής τους.

Οι αναπληρωτές φτάνουν να καλύπτουν ένα διόλου ευκαταφρόνητο ποσοστό των πραγματικών αναγκών της εκπαίδευσης, ενώ και σε αυτή τη νομοθετική πρωτοβουλία, βασικό μέλημα φαίνεται να είναι εκ νέου η ελαχιστοποίηση του κόστους του απαραίτητου εκπαιδευτικού προσωπικού κι η διαιώνιση αυτού του καθεστώτος ανασφάλειας και περιορισμένων εργασιακών δικαιωμάτων.

Με το παρόν σύστημα, το Υπουργείο στερεί από τους μαθητές τους εκπαιδευτικούς που χρειάζονται στα σχολεία τους, ενώ υπονομεύεται η ομαλή λειτουργία των ίδιων των σχολικών μονάδων. Και στο σημείο αυτό αναδεικνύεται η οικονομική διάσταση του προβλήματος, καθώς το Υπουργείο δεν προτίθεται να διαθέσει εκείνα τα οικονομικά κονδύλια που είναι απαραίτητα, αφενός για το διορισμό όλων αυτών των εργαζόμενων και την εξομοίωση τους με τους μόνιμους συναδέλφους τους (που κάθε χρόνο λιγοστεύουν), ούτε όμως να εξυγιάνει και να επιταχύνει το σύστημα πρόσληψής τους, τουναντίον τους τιμωρεί.

Ζητάμε την μη επιβολή οποιασδήποτε ποινής, τον εξορθολογισμό του συστήματος και την επιτάχυνση των διαδικασιών πρόσληψης αναπληρωτών. Άμεσοι διορισμοί μονίμων εκπαιδευτικών!