Κατάδυση για πρώτη φορά σε σπάνιο ναυάγιο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου στη Λέρο

Βρέθηκε ένα γερμανικό αποβατικό Μarinefährprahm (MFP) του Kriegs

Η Λέρος, νησί των Δωδεκανήσων, λόγω της πλούσιας ιστορίας της κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου πολέμου, και της μάχης που έγινε εκεί το 1943 αποτελεί ένα παράδεισο για τους ερευνητές ναυαγίων.

Τον Ιούνιο του 2011 πραγματοποιήθηκε θαλάσσια γεωφυσική διασκόπηση του πυθμένα της ευρύτερης περιοχής του νησιού από το Εργαστήριο Θαλάσσιας Γεωλογίας και Φυσικής Ωκεανογραφίας (ΕΘΑΓΕΦΩ), του τμήματος Γεωλογίας, του Πανεπιστημίου Πατρών υπό την καθοδήγηση του Καθηγητή Γ. Παπαθεοδώρου, με σκοπό τον εντοπισμό ναυαγίων. Η έρευνα ήταν συνέχεια πολυετών προσπαθειών ανάδειξης της σημαντικής ιστορίας του νησιού κατά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, από τους Κωνσταντίνο Κουβά και Βασίλη Μεντόγιαννη, που κατά το παρελθόν έχουν δημοσιεύσει πλήθος άρθρων σε περιοδικά, όπως και συγγράψει και το βιβλίο “52 Μέρες 1943, Το αντιτορπιλικό Βασίλισσα Όλγα και η Μάχη της Λέρου”, προσπάθεια στην οποία συμμετείχε και ο Μαρίνος Γιούργας, ιδρυτής της Aegeantec. Στην έρευνα του Πανεπιστημίου αποτυπώθηκε ένας αριθμός στόχων τα οποία έκτοτε αποτελούν σημεία ενδιαφέροντος για περαιτέρω έρευνα.Η ομάδα

Τον περασμένο Νοέμβριο και μετά από πολλές εβδομάδες αναμονής λόγω των δυσμενών καιρικών συνθηκών η ομάδα Aegeantec κλήθηκε να καταδυθεί και να ερευνήσει συγκεκριμένους στόχους με τον πλέον σημαντικό ένα ναυάγιο σε βάθος 84μ που βρίσκεται ανατολικά του κόλπου της Αγία Μαρίνας. Η ομάδα μας σε συνεργασία με το καταδυτικό κέντρο Hydrovius Dive Center του Κ. Κουβά και με την υποστήριξη του Δημάρχου Λέρου καθώς και άλλων τοπικών φορέων βρέθηκε στο νησί και ξεκίνησε σειρά καταδύσεων σε ένα στενό χρονικό εύρος καθώς οι καιρικές συνθήκες δεν ήταν ευνοϊκές.

Κατά την κατάδυση μας στο ναυάγιο αντιμετωπίσαμε συνθήκες χαμηλής ορατότητας και φωτεινότητας λόγω της μεγάλης παρουσίας σωματιδίων στα μεσόνερα, αποτέλεσμα της θαλασσοταραχής που είχε προηγηθεί όλες τις προηγούμενες εβδομάδες κακοκαιρίας. Το γεγονός ότι η γραμμή κατάδυσης είχε πέσει κοντά στο στόχο μας βοήθησε στον εντοπισμό του. Κινούμενοι προς τη σκιά του ναυαγίου διαπιστώσαμε με έκπληξη και αγανάκτηση ταυτόχρονα ότι μέρος του ήταν καλυμμένο από δίχτυ αλιείας μηχανότρατας που σάρωσε την περιοχή παρά το ότι αυτό απαγορεύεται από το νόμο καθώς η απόσταση της περιοχής από την ακτή είναι μικρότερη των 3νμ. Συνεχίσαμε την περιήγηση μας στο ναυάγιο με σκοπό την καταγραφή σημείων που θα βοηθούσε την ομάδα μας στην ταυτοποίηση του και θα μας επέτρεπαν να διαβάσουμε την ιστορία του.Καταγραφή εξοπλισμού σκορπισμένου στη περιοχή του ναυαγίουΜέρος του κύτους καλυμμένο από δίχτυ

Το έργο μας έγινε ακόμα πιο δύσκολο καθώς το ναυάγιο ξεκουράζεται στο βυθό του Αιγαίου αναποδογυρισμένο με λίγα ευδιάκριτα σημεία να μαρτυρούν την ιστορία του καθώς μέρος της υπερκατασκευής του είναι θαμμένο στον αμμώδη βυθό. Το μήκος του δεν ξεπερνάει τα 50 μέτρα και από τα σημεία που μπορέσαμε να δούμε στα πλαϊνά της υπερκατασκευής του διακρίναμε ότι υπήρχαν σημάδια που η λαμαρίνα του είχε μεγάλα ανοίγματα και παραμορφώσεις ως αποτέλεσμα έκρηξης που προηγήθηκε της βύθισης του. Κάποιες από τις πλαϊνές μπουκαπόρτες ήταν ανοιχτές και μας επέτρεψαν να φωτογραφήσουμε και κινηματογραφήσουμε κάποια σημεία του εσωτερικού του. Στη συνέχεια και με μεγάλη προσοχή, καθώς το μέρος είναι ένα «ναρκοπέδιο» γεμάτο με παγίδες αλιευτικών εργαλείων, κάναμε ένα κύκλο γύρω από το ναυάγιο και καταγράψαμε διάφορα αντικείμενα του σκάφους και εξοπλισμό που βρίσκονταν στο βυθό ως αποτέλεσμα της βύθισης του. Γεμάτοι από ανάμικτα συναισθήματα καθώς από τη μία είμασταν χαρούμενοι που πετύχαμε στο στόχο μας της καταγραφής του ναυαγίου παρά τις δύσκολες συνθήκες και από την άλλη σκεπτικισμού και λύπης για τις ανθρώπινες ζωές που χάθηκαν κατά τη διάρκεια της Μάχης της Λέρου το 1943 ξεκινήσαμε την ανάδυση μας και μετά από δυο ώρες παραμονής επιστρέψαμε στο καταδυτικό σκάφος.Ο Μ. Γιούργας εξετάζει το εσωτερικό του αποβατικούΠλαινά της υπερκατασκευής

Το ίδιο βράδυ άρχισε η επεξεργασία των στοιχείων που κατέγραψε η κάμερα του υποβρύχιου φωτογράφου μας, Β. Σπυρόπουλου και με τη βοήθεια του συνεργάτη μας Γ. Καρέλα ξεκίνησε η προσπάθεια ταυτοποίησης του ναυαγίου. Μετά από μελέτη και έρευνα ιστορικών αρχείων και με τη βοήθεια του Tony Rogers, ερευνητή, βαθύ γνώστη της ιστορίας της περιοχής κατά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, και συγγραφέα του βιβλίου “Kos and Leros 1943”, καταλήξαμε στην αναγνώριση του ναυαγίου.Η ανοικτή καταπακτή και μέρος της υπερκατασκευής με εμφανή τα σημάδια της έκρηξήςΗχογραφία του αποβατικού

Πρόκειται για ένα ελαφρύ αποβατικό Μarinefährprahm (MFP) του Kriegsmarine, ένα ιδιαίτερα σημαντικό και σπάνιο εύρημα της εποχής του ΒΠΠ. Τα συγκεκριμένα πλοία ήταν τα μεγαλύτερα αποβατικά πλοία που κατασκευάστηκαν από τους Γερμανούς και αρχικά είχαν σχεδιαστεί για πιθανή απόβαση στην Αγγλία , τελικά όμως χρησιμοποιήθηκαν σε όλα τα θέατρα του πολέμου. Άρχισαν να κατασκευάζονται τον Απρίλιο του 1941 με 700 περίπου από αυτά να ολοκληρώνονται μέχρι το τέλος του πολέμου σε τέσσερις τύπους (A-D) και είχαν μήκος 47 έως 50 μ και πλάτος περίπου 7 μέτρα, χωρητικότητα 220–239t και κινούνταν από 3 μηχανές Diesel 390HP. Aπό οπλισμό διέθεταν 2 × 2cm AA αντιεροπορικά flac, 1 αντιαεροπορικό × 3.7cm AA και ένα πυροβόλο των 7.5cm. Είχαν χωρητικότητα για 3-4 μέσα άρματα ή ανάλογα υλικά και προσωπικό. Η ταχύτητά τους ήταν . Επίσης ήταν κατάλληλα και για ποτάμια. Στο Αιγαίο είχαν πολύ μεγάλη παρουσία και πρωτεύοντα ρόλο στις αποβάσεις των Γερμανών σε Ελληνικά νησιά και σε σημαντικές μάχες όπως αυτές της Κω και Λέρου. Το πλεονέκτημα αυτού του είδους πλοίου ήταν η δυνατότητα μεταφοράς τους οδικώς ή σιδηροδρομικώς. Στο Αιγαίο έφτασαν δια μέσου της ουδέτερης Τουρκίας διαπλέοντας το στενό των Δαρδανελίων αφού πρώτα συναρμολογήθηκαν στη Βουλγαρία.Σχεδιάγραμμα του Kriegsmarine marinefährprahmΑποβατικό ιδίου τύπου

Μετά από προσεκτική ανάλυση του οπτικού υλικού που είχαμε πλέον στη διάθεση μας και σε συνδυασμό με τα ιστορικά αρχεία της εποχής πιθανολογούμε ότι το συγκεκριμένο ναυάγιο είναι το F331 που βυθίστηκε μια μέρα πριν τη νίκη των Γερμανών στη μάχη της Λέρου το ξημέρωμα της 15ης Νοεμβρίου 1943 αφού δέχτηκε τα πυρά του HMS Echo με τα οποία ανατινάχτηκαν τα πυρομαχικά που μετέφερε και κατέληξε στο βυθό της Λέρου όπου και αναπαύεται τα τελευταία 81 χρόνια.

Η ομάδα Aegeantec σκοπεύει να επιστρέψει στο νησί της Λέρου καθώς υπάρχουν στοιχεία για περιοχές που απαιτείται περαιτέρω έρευνα πάντα με σεβασμό στην υποβρύχια πολιτιστική κληρονομιά μας και με σκοπό την ανάδειξη των ναυαγίων των Ελληνικών θαλασσών. Το νησί της Λέρου διαθέτει όλα τα εφόδια να γίνει ένας πρωτοκλασάτος καταδυτικός προορισμός για την παγκόσμια κοινότητα των τεχνικών δυτών και για την επίτευξη αυτού του στόχου είναι σημαντική η συμβολή των τοπικών αρχών αλλά και μελών της κοινωνίας του νησιού που πιστεύουν σε αυτό το όραμα και βοηθούν στις προσπάθειες μας.