Ανεξέλεγκτη η κατάσταση στη Ρόδο με το πλατώνι

Ανεξέλεγκτη είναι η κατάσταση με το ζήτημα των ελαφιών Dama – dama.

Παρότι το χαριτωμένο πλατώνι αποτελεί το σήμα κατατεθέν της Ρόδου, εξαιτίας της αύξησης του πληθυσμού του έχει δημιουργήσει πλείστα όσα προβλήματα στο νησί. Οι γεωργοί διαμαρτύρονται γιατί χάνουν τη σοδειά τους ενώ έχει μετατραπεί σε φόβο και τρόμο των πολιτών, λόγω των επανειλημμένων τροχαίων ατυχημάτων με συχνότατο θύμα το ίδιο το χαριτωμένο ελάφι.

Πριν λίγες μέρες στο παρά πέντε αποφεύχθηκε τροχαίο ατύχημα στο Πλημμύρι Ρόδου με 19χρονο στρατιώτη. Τα επίσημα στοιχεία καταγράφουν 215 νεκρά ελάφια από τροχαία ατυχήματα, σύμφωνα με την εφημερίδα «Δημοκρατική», την τριετία 2021-2023 και κρούουν τον κώδωνα για άμεση δράση. Το πλατώνι, σύμφωνα με επιστημονικές μελέτες, που έχουν γίνει από Έλληνες και ξένους επιστήμονες, είναι ένα είδος ευρωπαϊκού ελαφιού, που έχει ενσωματωθεί στον ανθρώπινο πολιτισμό ήδη από τη Νεολιθική Εποχή κι αποτελεί «μαγικοθρησκευτικό» σύμβολο.

Η συνύπαρξη όμως ανθρώπων κι ελαφιού γίνεται ολοένα και πιο δύσκολη. Οι παραγωγοί της Ρόδου αισθάνονται δυσαρεστημένοι διότι τα ελάφια μπαίνουν στα χωράφια, κυρίως στη νότια Ρόδο και πλήττουν σιτηρά, δενδρώδεις καλλιέργειες κηπευτικά, ενώ έχουν αδυναμία ακόμη και στις πατάτες και τα καρπούζια. Όσο για τους αγρότες της Βορειοδυτικής Ρόδου εκεί έχουν βρει το μπελά τους με τα χαριτωμένα ελάφια και οι αμπελουργοί, αφού αρέσκονται και στα σταφύλια.

Το ελάφι της Ρόδου, που είναι προστατευόμενο είδος, ονομάζεται επιστημονικά Dama dama κι είναι το σύμβολο του νησιού ήδη από την αρχαιότητα. Αποτελεί ένα από τα τρία είδη ελαφιού της Ελλάδας μαζί με το κόκκινο ελάφι και το ζαρκάδι. Το πλατώνι μαζί με το ελάφι sika (Cervus nippon) είναι από τα σημαντικότερα ευρωπαϊκά είδη των ελαφοειδών. Σε όλο τον κόσμο εκτιμάται πως υπάρχουν 43 είδη ελαφιών που αποτελούν την οικογένεια Cervidae. Τα περισσότερα είδη ελαφιών ζουν στην Ασία. Τα ελάφια χωρίζονται σε δυο ομάδες, στα ελάφια του Παλαιού Κόσμου (υποοικογένεια Cervinae) και στα ελάφια του Νέου Κόσμου (υποοικογένεια Capreolinae). Ο συνολικός πληθυσμός των ελαφιών στον κόσμο είναι περίπου 60 εκατομμύρια ζώα ενώ πιο σπάνιο απ΄ όλα είναι το ελάφι των Φιλιππίνων με τις κηλίδες.
Αύξηση του πληθυσμού των πλατωνιών, εκτιμούν οι ντόπιοι

Αν κι επίσημοι φορείς μιλούν για περίπου 6.500 χαριτωμένα ελάφια στη Ρόδο οι παραγωγοί θεωρούν πως ο πληθυσμός τους έχει αυξηθεί πολύ περισσότερο και κάποιοι θεωρούν ότι πλέον δεν πάει άλλο και χρειάζεται άλλο είδος διαχείρισης. Καθώς δεν υπάρχουν άλλα άγρια θηλαστικά στη Ρόδο, δεν υπάρχει και θηρευτής του ελαφιού, όπως συμβαίνει σε άλλες περιοχές της χώρας. Όπως μας ανέφεραν κάτοικοι «τα ελάφια πλέον έχουν εξοικειωθεί με τον άνθρωπο. Κυκλοφορούν όλες τις ώρες σε όλη την έκταση του νησιού χωρίς να φοβούνται με αποτέλεσμα να πετιούνται μπροστά στον δρόμο και να πλησιάζουν τους κατοίκους». Σύμφωνα με κάποιους μελετητές, το Dama dama δεν αποτελεί πλέον άγριο είδος αλλά τείνει να γίνει κατοικίδιο.



Το γεγονός έχει δημιουργήσεις έντονες αντιπαραθέσεις με τον τοπικό πληθυσμό της Ρόδου, δημοτικά συμβούλια, οχλήσεις στην Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου. Έτσι, η πολυπόθητη ισορροπία μεταξύ ανθρώπου και πλατωνιών δεν έχει βρεθεί ακόμη ενώ προτάσεις περί μερικής στείρωσης ώστε να μη χαθεί το είδος δεν προχώρησαν. Τώρα έγιναν νέες κυβερνητικές εξαγγελίες για την ανάθεση νέας μελέτης καταμέτρησης του πληθυσμού και προτάσεων διαχείρισης.

Τα προβλήματα συσσωρεύονται λόγω καταστροφής των καλλιεργειών ενώ θύματα της κατάστασης αυτής πέφτουν και τα πλατώνια. Ο κίνδυνος πια σύγκρουσης με τα πανέμορφα αυτά ζώα, που ξαφνιάζουν τους οδηγούς είτε αυτοκινήτων είτε τρακτέρ, γιατί τρέχουν πολύ γρήγορα ή πετάγονται στον δρόμο τους, δεν είναι αμελητέος.

Δυστυχώς, μέχρι στιγμής ο ΕΛΓΑ δεν αποζημιώνει καταστροφές από το πλατώνι, γεγονός που φέρνει σε απόγνωση τους παραγωγούς της Ρόδου, οι οποίοι διαμαρτύρονται για τις ζημιές στα χωράφια τους δίχως ν΄ αποζημιώνονται κιόλας.

Το πλατώνι τα προηγούμενα χρόνια πιέστηκε μετά τις φωτιές του νησιού. Η Διεύθυνση Δασών το 2020 έλαβε γνώση για 59 τροχαία ατυχήματα που είχαν ως αποτέλεσμα 56 θανατώσεις πλατωνιών και 3 τραυματισμούς. Το έτος 2019 σημειώθηκαν 45 τροχαία ατυχήματα με αποτέλεσμα 40 θανατώσεις και το 2018 σημειώθηκαν 63 τροχαία ατυχήματα με 42 θανατώσεις ελαφιών.

Το θέμα αποτελεί αρμοδιότητα του υπουργείου Περιβάλλοντος αλλά και της αποκεντρωμένης του υπηρεσίας που είναι η Διεύθυνση Δασών Δωδεκανήσου ενώ έχει έρθει επανειλημμένα έχει έρθει κατά το παρελθόν και στη Βουλή είτε για την προστασία είτε για τη διαχείρισή του. «Τα ελάφια Dama dama είναι το σύμβολο της Ρόδου και αποτελούν μέρος της πολιτιστικής κληρονομιάς του νησιού. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, εξαιτίας και των καταστροφικών πυρκαγιών που έπληξαν τη Ρόδο και της αύξησης του πληθυσμού τους αποτελούν μάστιγα για τις καλλιέργειες και τον πρωτογενή τομέα με αποτέλεσμα να έχουν απενεργοποιηθεί σημαντικές εύφορες περιοχές του νησιού, ιδιαίτερα στη νότια Ρόδο», μας ανέφερε ο αντιπεριφερειάρχης Νοτίου Αιγαίου, Φιλήμονας Ζαννετίδης.

«Είναι, δε, η αιτία πολλών τροχαίων ατυχημάτων που προκαλούν και δεν υπάρχει αποζημίωση ούτε στους κάτοχους των αυτοκινήτων ούτε φυσικά και στους αγρότες από τον ΕΛΓΑ. Μέχρι σήμερα τίποτα δεν έχει φέρει αποτέλεσμα ούτε κι έχει ληφθεί κανένα μέτρο για την προστασία του ελαφιού ούτε των καλλιεργειών. Οι όποιες μελέτες και προτάσεις έχουν υπάρξει ή έχουν κατατεθεί από την Περιφέρεια δεν έχουν τύχει εφαρμογής, με αποτέλεσμα να είναι ο βασικός λόγος εγκατάλειψης του πρωτογενή τομέα», πρόσθεσε ο κ. Ζαννετίδης.

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Διεύθυνσης Δασών Δωδεκανήσου, από το 2021 έως και το 2023 καταγράφηκαν σε τροχαία ατυχήματα 215 νεκρά ελάφια και δεκάδες τραυματισμένα. Το 2021 σκοτώθηκαν 74 και τραυματίστηκαν 11. Το 2022 σκοτώθηκαν 70 και τραυματίστηκαν 20. Το 2023 σκοτώθηκαν 71 και τραυματίστηκαν 11. Την τριετία 2021 – 23 η Α’ Διεύθυνση Αστυνομίας Δωδεκανήσου κατέγραψε συνολικά 2.858 τροχαία υλικών ζημιών, εκ των οποίων 27 αφορούσαν σύγκρουση με ελάφι. Το 2021 συνέβησαν 802 οδικά ατυχήματα συνολικά και 5 από αυτά οφείλονταν σε σύγκρουση με ελάφι. Το 2022 τα συνολικά ατυχήματα ήταν 818 και 11 ήταν συνδεδεμένα με τα ελάφια. Το 2023 τα ατυχήματα ανήλθαν σε 1.384 και 11 αφορούσαν σύγκρουση με ελάφι.

Οι παραγωγοί ζητούν επειγόντως να παρθούν μέτρα, ώστε ούτε το πλατώνι να κινδυνεύει αλλά κι εκείνοι να ζουν τον εφιάλτη, αν θα μπούν ή όχι τα ελάφια στα χωράφια τους με αποτέλεσμα να κινδυνεύουν να χάσουν τη σοδειά της χρονιάς.
Άννας Στεργίου