Να ανακηρυχθεί άμεσα μνημείο βιομηχανικής κληρονομιάς

Την άμεση προστασία του συγκροτήματος της πρώην αλευροποιίας S.A.M.I.C.A. στη Ρόδο, ζητούν οι Οικολόγοι Πράσινοι... Σε κοινή τους ανακοίνωση, οι Θεματικές Ομάδες Οικολογίας Ανθρωπογενούς Περιβάλλοντος και Πολιτισμού απαιτούν:
-Τον άμεσο χαρακτηρισμό του συγκροτήματος των «Αλευρομύλων» σε μνημείο βιομηχανικής κληρονομιάς και την εκκίνηση των διαδικασιών κριτικής αναπαλαίωσης και μετατροπής του ίσως σε μουσείο νεότερης ιστορίας της Δωδεκανήσου, με ξεχωριστή πτέρυγα τοπικής βιομηχανικής ιστορίας επί Ιταλοκρατίας.
-Την ανακήρυξη της ευρύτερης πρώην βιομηχανικής περιοχής σε ανοικτό πολιτιστικό πάρκο με την
ενσωμάτωση όλων των ιστορικών βιομηχανικών κτιρίων που εμπεριέχει.

-Την παράλληλη παροχή ανταποδοτικών κινήτρων προς τον ιδιοκτήτη του συγκροτήματος καθόσον η προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς αποτελεί υποχρέωσή της πολιτείας.

-Την άμεση αναθεώρηση της ελληνικής νομοθεσίας για την «πολιτιστική κληρονομιά», με ενσωμάτωση των οδηγιών όλων των ευρωπαϊκών συμβάσεων έως σήμερα.

Αναλυτικά:

Η Ιταλοκρατία του μεσοπολέμου άφησε στα Δωδεκάνησα ένα ισχυρό αποτύπωμα ποιοτικής αρχιτεκτονικής παρέμβασης σε όλα τα επίπεδα - αναδιαμόρφωση ιστορικών κέντρων, επεκτάσεις και επανασχεδιάσεις πολεοδομικού ιστού, σημαντικά κτήρια δημόσιου χαρακτήρα - συστηματικά εντεταγμένης στο πλαίσιο μιας ενδελεχούς οργάνωσης και καταγραφής του ανθρωπογενούς περιβάλλοντος, είτε μέσω καινοτόμων για την εποχή ρυθμιστικών και πολεοδομικών σχεδίων είτε μέσω της δημιουργίας κτηματολογίου.

Σε αυτή τη σημαντική ιστορικό-πολιτισμική κορνίζα τοποθετείται και το κτιριακό συγκρότημα της πρώην ιταλικής αλευροβιομηχανίας S.A.M.I.C.A. (1938) στην περιοχή «Κόβα» της πόλης της Ρόδου, βιομηχανικής ζώνης σύμφωνα με το ρυθμιστικό του 1926, που περιλαμβάνει και άλλα σημαντικά βιομηχανικά κτήρια της εποχής. Αντιπροσωπευτικό δείγμα της ιταλικής αρχιτεκτονικής του μεσοπολέμου και της επιλεγόμενης «αρχιτεκτονικής των αποικιών», το πολυώροφο συγκρότημα συνιστά σπάνιο δείγμα βιομηχανικής αρχαιολογίας και υλικο-τεχνικού πολιτισμού. Συνιστά «μνήμη του ροδιακού λαού» και σύμβολο της βιομηχανικής ανάπτυξης και της τοπικής οικονομίας της εποχής, με λίγα λόγια ένα από τα ελάχιστα αποτυπώματα της «Ρόδου του βιομηχανικού πολιτισμού» και, συνάμα, αξία συγκινησιακή, μνήμης και πολιτισμικής διάστασης.

Σε άλλα γεωγραφικά μήκη και πλάτη το συγκρότημα θα είχε τεθεί από πολλού σε καθεστώς προστασίας και δεξιότεχνης πολιτισμικής ανάδειξης, πολύ πιθανά στο πλαίσιο της ανακήρυξης της όλης περιοχής σε ανοικτό πολιτιστικό πάρκο. Αντίθετα, στα καθ’ ημάς, μεταξύ της χρόνιας ανεπάρκειας αποτελεσματικών θεσμικών πλαισίων, της σκληρής γραφειοκρατίας, της αλληλοεπικάλυψης «αρμοδίων» και αρμοδιοτήτων και της απανταχού παρέμβασης του ιδιωτικού συμφέροντος, το συγκρότημα έχασε, καθημερινά, κομμάτια της πολιτισμικής αξίας του για να βρεθεί σήμερα στα πρόθυρα της κατεδάφισης. Η περιπετειώδης διαδρομή της πρόσφατης ιστορίας του το επικυρώνει περίτρανα μαζί με την απόδειξη της διαιώνισης της παντελούς απουσίας της οιασδήποτε πολιτικής στο πεδίο της διαφύλαξης και της ανάδειξης της πολιτισμικής διάστασης της νεώτερης ιστορίας μας, συχνά ανάμεικτης με επεισόδια που προσλαμβάνουν ακόμη και ποινικό χαρακτήρα.

-Το 2001 γνωμοδοτείται η διατήρηση του συγκροτήματος σαν «δείγμα βιομηχανικής αρχιτεκτονικής ιταλικής περιόδου - από τα πλέον σημαντικά της Ρόδου (...)» από μέρους της ΕΠΑΕ Πολεοδομίας Ρόδου.

- Το 2006 πωλείται στον σημερινό του ιδιοκτήτη, γνωμοδοτείται η ανακήρυξη του κεντρικού του τμήματος σε διατηρητέο βιομηχανικό μνημείο από την Υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων και τεχνικών Έργων Δωδεκανήσου και κατεδαφίζονται, χάριν ανασκαφών, τα βοηθητικά του κτήρια από την ΚΒ’ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων.

- Το 2008 καταστρέφεται από «ύποπτη» πυρκαγιά το σύνολο του αυθεντικού μηχανολογικού εξοπλισμού του, πρωτοποριακού σε τεχνολογία και μέγεθος για την εποχή.

-Το 2010 εισηγείται ο χαρακτηρισμός του κεντρικού του τμήματος ως βιομηχανικού μνημείου από την ∆/νση Νεότερης και Σύγχρονης Αρχιτεκτονικής Κληρονοµιάς του Υπουργείου Πολιτισμού ο οποίος απορρίπτεται λίγο αργότερα, με απόφαση του Υπουργού, καθόσον το κτίριο «δεν παρουσιάζει ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό και μορφολογικό ενδιαφέρον, έχει απολεστεί ο μηχανολογικός εξοπλισμός - απαραίτητο στοιχείο για τον χαρακτηρισμό του ως βιομηχανικού μνημείου - ενώ είναι τέτοιες οι ζημιές στον φέροντα οργανισμό, που τυχόν αποκατάστασή τους θα μειώσει περαιτέρω την αυθεντικότητά του».

-Τέλος, αυτές τις μέρες, ενώ η Οργάνωση Προστασίας της Αρχιτεκτονικής Κληρονομιάς «Monumenta» προσφεύγει στο Συμβούλιο της Επικρατείας κατά της απόφασης του Yπουργού, ο Εισαγγελέας Πλημμελειοδικών Ρόδου στρέφεται κατά της Διεύθυνσης Πολεοδομικών Εφαρμογών του πρώην Δήμου Ροδίων διότι, απ’ότι φαίνεται, δεν διαβιβάστηκε ποτέ στο Υπουργείο Αιγαίου η απόφαση του 2001 σχετικά με τη μη κατεδάφιση του συγκροτήματος και την κήρυξη του σε διατηρητέο βιομηχανικό μνημείο.

Οι Θεματικές Ομάδες Οικολογίας Ανθρωπογενούς Περιβάλλοντος και Πολιτισμού των Οικολόγων Πράσινων ενώνουν τη φωνή τους με όσους αντιτίθενται στην αποστέρηση του συγκροτήματος από καθεστώς προστασίας και στην κατεδάφισή του, συνυπογράφουν το κείμενο διαμαρτυρίας http://www.petitiononline.com/SAMICA/petition.html, και απαιτούν:

-Τον άμεσο χαρακτηρισμό του συγκροτήματος των «Αλευρομύλων» σε μνημείο βιομηχανικής κληρονομιάς και την εκκίνηση των διαδικασιών κριτικής αναπαλαίωσης και μετατροπής του ίσως σε μουσείο νεότερης ιστορίας της Δωδεκανήσου, με ξεχωριστή πτέρυγα τοπικής βιομηχανικής ιστορίας επί Ιταλοκρατίας.

-Την ανακήρυξη της ευρύτερης, πρώην βιομηχανικής περιοχής, σε ανοικτό πολιτιστικό πάρκο με την ενσωμάτωση όλων των ιστορικών βιομηχανικών κτιρίων που εμπεριέχει.

-Την παράλληλη παροχή ανταποδοτικών κινήτρων προς τον ιδιοκτήτη του συγκροτήματος καθόσον η προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς αποτελεί υποχρέωσή της πολιτείας.

-Την άμεση αναθεώρηση της ελληνικής νομοθεσίας για την «πολιτιστική κληρονομιά», με ενσωμάτωση των οδηγιών όλων των ευρωπαϊκών συμβάσεων έως σήμερα.

Λέγεται ότι οι κοινωνίες που ξεχνούν το παρελθόν τους δεν έχουν μέλλον. Και από αυτή την σκοπιά, η οικολογία δεν επιτρέπει παραχωρήσεις. Θέμα «ταυτότητας» ή, καλύτερα, του περίφημου «πνεύματος τόπου» και της διατήρησης της σοφής ισορροπίας μεταξύ φύσης και κουλτούρας προς όφελος της οικολογικής αρμονίας των πολύμορφων και πολυδιάστατων απεικονίσεων της ύπαρξης.


Θεματική Ομάδα Οικολογίας Ανθρωπογενούς Περιβάλλοντος Οικολόγων Πράσινων

Θεματική Ομάδα Πολιτισμού Οικολόγων Πράσινων