Η ΠΟΛΙΚΟΡΚΙΑ ΤΗΣ ΡΟΔΟΥ

Το σκηνικό της σύγκρουσης
Ο θάνατος του Μ. Αλεξάνδρου πυροδότησε όλες τις φυγόκεντρες δυνάμεις που ελλόχευαν στο αχανές κράτος του. Οι επίδοξοι διάδοχοί του ενεπλάκησαν... σε ένα όργιο απληστίας προδοσίας και αίματος. Το 310 Π.Χ. τέσσρις άνδρες κυριαρχούσα στο πολιτικό παιχνίδι της εποχής. Ο Κάσσανδρος στη Μακεδονία, ο Λυσίμαχος στη Θράκη, ο Πτολεμαίος στην Αίγυπτο και Αντίγονος στην Ασία. Oι συμφωνίες τους για τη νομή της εξουσίας καταπατήθηκαν αμέσως με πρώτο τον Αντίγονο. Αντιδρώντας οι αλλοι συνασπίστηκαν εναντίον του. Ο Αντίγονος που διέθετε τεράστιους για την εποχή πόρους εξουδετέρωσε του κινιματίες τον ανατολικών σατραπειών εκτος του Σελεύκου που κατέφυγε στον Πτολεμαίο. Σκορπώντας λεφτά κινητοποίησε τις Ελληνικές πόλεις κατά του Κασσάνδρου και έστειλε το γιό του Δημήτριο με στρατό και στόλο ως «απελευθερωτή» τους και έστρεψε τις κύριες προσπάθειές του κατά του Πτολεμαίου. Ο Αντίγονος ήταν πια σε προχωρημένη ηλικία και παρέδωσε την αρχηγία του στρατού τους ολοκληρωτικά στο γιο του, ο οποίος δεν τον απογοήτευσε. Παρά την έκλυτη προσωπική του ζωή, οι στρατιωτικές του επιδόσεις έμειναν το ίδιο υψηλές γιατί τις αναλάμβανε με υπευθυνότητα, χωρίς να αναμιγνύει τη μία του ζωή με την άλλη. Έδειχνε επίσης μεγάλη φροντίδα στην προετοιμασία των εκστρατειών του και αγαπημένη του ασχολία ήταν να σχεδιάζει πολεμικές μηχανές, τομέα στον οποίο είχε χάρισμα. Το 306 π.Χ. Δημήτριος απέσπασεε την Κύπρο από τον Πτολεμαίο και διέλυσε τον «Αιγυπτιακό» στόλο. Με αφορμή τη νίκη ο Αντίγονος αυτοανκυρήχθηκε Βασιλιας και από αντίδραση το ίδιο έπραξαν και οι αντίπαλοί του. (1)

Παρ΄όλα αυτά, η εκστρατεία των Αντιγονιδών στην Αίγυπτο απέτυχε να κάμψει τον Πτολεμαίο. Αιτία του προβλήματος θεωρήθηκε η άρνηση της Ρόδου να τους συνδράμει με το στόλο της καθώς οι κάτοικοι της επέμεναν στην ουδετερότητά τους. Ο Δημήτριος όμως δεν ήθελε να αφήσει έναν «εν δυνάμη σύμμαχο» στον Πτολεμαίο. Ηθελε απόλυτη κυριαρχία στην ανατολική Μεσόγειο και ίσως είχε βάλει στο μάτι τα πλούτη που συγκέντρωναν οι Ρόδιοι καθώς δεν είχαν εμπλακεί στις συγκρούσεις αλλά ανέπτυσαν το εμπόριό τους. Προσπάθησε να πείσει τους Ροδίους να συμμαχήσουν μαζί του αλλά οι προτάσεις του απορρίφθηκαν. Στά μάτια του τότε κόσμου η επιχείριση φάνηκε σαν πειρατική επιδρομή…και ήταν. Ο Αντίγονος προσπάθησε να προσεταιριστεί τους πολιτικούς εξορίστους της Ρόδου, αλλά φρόντισε να μην θιγούν και οι άλλοι Ρόδιοι που βρίσκοναταν στην επικράτειά του σε μιά προσπάθεια απόκρυψης των προθέσεων του αλλά και δημιουργίας συνθηκών μεταπολεμικής συνεργασίας. Ο Δημήτριος συγκέντρωσε μιά μεγάλη δύναμη στην Εφεσο και όταν οι φίλοι του ρώτησαν πώς θα αντιμετώπιζε τα έξοδα του είπε ωμά: με τους φόρους και τα δώρα των κατακτημένων. (2)

Οι δυνάμεις του Δημητρίου

Ο Δημήτριος συγκέντρωσε 40000 άνδρες και 200 πλοία. Σε αυτά προστέθηκαν άλλα 10000 στα οποία συμπεριλαμβάνονταν οπλιταγωγά, πειρατικά και εμπορικά που σχεδίαζαν να πλουτήσουν από τα λάφυρα τη εκστρατείας καθώς όλοι είχαν προεξοφλήσει τη νίκη των Αντιγονιδών. Η βάση του στρατού του Δημητρίου ήταν ένας σκληρός πυρήνας σαρισοφόρων φαλαγγιτών οπλισμένων και εκπαιδευμένων με τον μακεδονικο τρόπο. Στην εμφάνιση θύμιζαν το πεζικό του Αλεξάνδρου αλλά ήταν στρατολογημένοι μισθοφόροι. Στην περίμετο της ασπίδος θα έφεραν το οκτάκτινο άστρο αλλά στο κέντρο ίσως την κεφαλή του ταύρου, σύμβολο του πάτρωνα θεού του Δημητρίου Ποσειδώνα Ταυρείου. Το βαρύ πεζικο συμπληρωνόταν απο μοναδες μισθοφόρων οπλιτών στρατολογημένων στις Ελληνικές πόλεις Ιονίας αλλά πιθανώς προέρχονταν από όλη την Ελλάδα καθώς την περίοδο εκείνη το Αιγαίο ήταν γεμάτο εξορίστους και τυχοδιώκτες. Δεν μπορούμε να μιλάμε εδώ για έμβλημα μονάδος και επίσημο στις ασπίδες. Είναι επίσις αμφίβολο αν ήταν όλοι βαριά οπλισμένοι ή άκολουθούσαν τα πρότυπα που είχε θέσει ο Ιφικράτης μερικές δεκαετίες νωρίτερα.



Κίλικες και Βυθυνοί σχημάτιζαν τμήματα πελταστών. Ορεισίβιοι της Ανατολίας και Σύροι σχημάτιζαν μονάδες ψιλών τοξοτών και σφενδονητών. Ενα σωρό άτακτα στίφη ποικοίλης προέλευσης είχαν προσκολήθεί στο δίπλα στις τακτικές μονάδες με την προοπτική της λαφυραγωγίας. Η μαχητική τους αξία ήταν αμφίβολη αλλά ήταν χρήσιμοι σαν εργάτες για πολιορκητικά έργα και κατασκευές. Το ιππικό του θα ήταν περιορισμένο για τέτοια επιχείρηση. Θα αποτελείτω πιθανώς από Παφλαγόνες ελαφρους ιππείς και τους βαριά οπλισμένους «βασιλικούς φίλους», εξοπλισμένους με σιδερένιους θώρακες που συνόδευαν τους δυνάστες της Ελληνιστικής περιόδου. Οι «βασιλικούς φίλοι» θα πολεμούσαν με τα ξίφη τους πεζοί δίπλα στο Δημήτριο αν εμπλεκόταν ο ίδιος στις εφόδους.

Ο στρατός της Ρόδου

Ο στρατός της Ρόδου πέρασε όλη την εξέλιξη των Ελληνικών στρατών από την Εποχή του Χαλκού έως την Ελληνιστική εποχή. Αν πιστέψουμε τον Ηρόδοτο ότι οι Κάρες χρησιμοποίησαν πρώτοι πόρπακες στις ασπίδες τους, τότε οι Ρόδιοι λόγω της επαφής μαζί τους ήταν οι πρώτοι Ελληνες που τους μιμήθηκαν. Οι Ρόδιοι της κλασσικής περίοδου ήταν οπλίτες που υποστηρίζονταν από τμήματα ψιλών που ήταν εξαιρετικοί σφενδονήτες. Οι Ρόδιοι σφενδονήτες διακρίθηκαν με τους «Μυρρίους» του Ξενοφώντα. Η ναυτική φύσις του νησιωτικού κράτους σήμαινε ότι οι μαχητές θα εκτελούσαν συχνά υπηρεσία πεζοναυτών στα πλοία του Ροδιακού στόλου. Το έμβλημα του ρόδου εμφανίζεται στα νομίσματά του νησιού από την εποχή του Συνοικισμού και μάλλον αποτελούσε το επίσημον των ασπίδων τους. Η εμφάνιση του τόξου και της κορύνης στα νομίσματα είναι ένδειξη ότι θεωρούσαν τον Ηρακλή πάτρωνα θεό του στρατού τους.

Οι άλλες πόλεις δέν είχαν εγκαταλειφθεί εντελώς και οι επίστρατοι από αυτές ίσως έφεραν τα παλαιά εμβλήματα στις ασπίδες τους. Δηλαδή τον αετό της Καμείρου περιστοιχιζόμενο από ηλιακά σύμβολα, την κεφαλή του βρυχόμενου λέοντος για την Λίνδο, ή την κεφαλή του αετού για την Ιαλυσσό. Την εποχή της πολιορκίας ο Ροδιακός στρατός διέθετε τους περιώνυμους σφενδονήτες και οπλίτες. Οι οπλίτες έφεραν κράνη της περιόδου, λινοθώρακες ξίφη και δόρατα. Παρά το γεγονός ότι οι Ρόδιοι τελούσαν σύμμαχοι του Μ. Αλεξάνδρου δεν είχαν υιοθετήσει τη σάρισα και τις Μακεδονικές τακτικές. Από την εποχή του Φιλίππου είχε καταδειχτεί ότι οι οπλίτες δεν είχαν πιθανότητες ενάντια στις σάρισες. Για να αντιμετωπίσουν λοιπόν το Δημήτριο αποφάσισαν να μην διακινδυνεύσουν μάχη σε ανοικτό πεδίο αλλά να υπομείνουν πολιορκία. Εξάλλου διέθεταν αρκετά κεφάλαια για να εξοπλίσουν τα τείχη τους με τις πολεμικές μηχανές της εποχής. Τα οικονομικά τους επίσης τους επέτρεπαν να στρατολογούν ακοντιστές και τοξότες από άλλες περιοχές.

Η αρχή του δράματος

Ο εντυπωσιακός στόλος του Δημητρίου κατέπλευσε στο λιμάνι της Ρόδου προκαλώντας δέος.(2) Ο Δημήτριος απαίτησε να συμμαχήσουν οι Ρόδιοι μαζί του και να του παραδοθούν όμηροι εκατό διακεκριμένοι πολίτες. Οι Ρόδιοι στη θέα τόσων δυνάμεων απελπίστηκαν καθώς διέθεταν μόνο 7000 άντρες εκείνη τη στιγμή, Στη θέα όμως των ατάκτων στιφών και των πειρατών που συνόδευαν τον στρατό των Αντιγονιδών ξύπνησε η Δωρική τους περηφάνεια και αποφάσισαν να αντισταθούν. Ο Δημήτριος αποβίβασε δυνάμεις για να φτιάξει προγεφύρωμα. Αρχισε να στήνει στρατόπεδο εκτός βολής των Ροδίων και έστειλε τους ατάκτους και ελαφρά τμήματα να λεηλατήσουν το νησί. Οι Ρόδοι έφραξαν τις εισόδους των δύο λιμένων της πόλης με φορτηγά πλοία πάνω στα οποία εγκατέστησαν πολεμικές μηχανές και τους πιό αποφασισμένους πεζοναύτες τους. Από τα τείχη μπορούσαν με λύπη να βλέπουν το πολυεθνικό συνοθύλευμα του Δημητρίου να καταστρέφει το νησί τους χωρίς αυτοί να μπορούν να αντιδράσουν. (3) Για να εμψυχώσει τον πληθυσμό ο στρατηγός Καλλικλής είπε πως η Αθηνά εμφανίστηκε στον ύπνο του υποσχόμενη νίκη στη στου Ροδίους. (4) Οι άντρες του Δημητρίου άρχισαν αν περιτειχίζουν την πόλη οπως γινόταν στις αρχαίες πολιορκίες. Με την έλευση του σκότους 400 ανδρες κατάφεραν να αποβιβαστούν κοντά στό νότιο λιμενοβραχίονα πιθανώς φέροντας κλίμακες εφόδου για να μη γίνουν αντιληπτοί με τη χρήση βαρέων μηχανών. Το πρωί ο Δημήτριος, έφερε όσο πιο κοντά μπορούσε πλοία εξοπλισμένα με τρισπίθαμους οξυβελείς καταπέλτες ικανούς να βάλλουν σε απόσταση 500 μέτρων βέλη 65 εκατοστών ώστε να παρενοχλούν τους Ροδίους όταν προσπαθούσαν να επισκευάσουν τα τείχη τους. Κατόπιν στοίβαξε τους Ασιάτες τοξότες του σε εκατοντάδες πλοιάρια και βάρκες εξαπέλυσε έφοδο. Οι Ρόδιοι πρόεβαλαν ερρωμένη αντίσταση και απέκρουσαν τους πεζοναύτες παρά τον καταιγισμό των βλημάτων απο τα πλωτά μέσα.



Απογοτευμένος ο Δημήτριος απέσυρε τα μηχανοφόρα πλοία πίσω από ένα πλωτό ξύλινο φράγμα αφήνοτας του πεζοναύτες που επέζησαν να κρατούν το προγεφύρωμα. Αυτό αποσόβησε σοβαρές απώλειες γιατί τα Ροδιακά πυρπολικά που προσπάθησαν να κάψουν τα μηχανοφόρα πλοία σταματήθηκαν από το φράγμα. Μεσολάβησε ένα δεκάημερο τιτάνιων προδπαθειών απο τους υπρασπιστές για να αποκρούσουν τα στίφη το Δημητρίου που επιτίθονταν στην περίμετρο του λιμένος. Οι επιτιθέμενοι επέμεναν χωρίς να ορρωδούν από τις απώλειες και σιγά σιγά αρχισαν μα φθείρουν την άμυνα του λιμένος. Οι Ρόδιοι εξαπέλυσαν αντεπίθεση τρείς τριήρεις κατά των μηχανοφόρων του εχθρού και κατάφεραν να τα βυθίσουν χάνοντας μία τριήρη στην προσπάθεια. (5) Σε μιά προσπάθεια να ανκουφήσει το στρατό του και να βοηθήσει το γιό του ο Αντίγονος προσπάθησε να πείσει του εξορίστους της Ρόδου να επιστρέψουν. Ηλπιζε ότι θα έπειθαν τους συμπατριώτες τους να παραδοθούν ή θα δημιουργούσαν προβλήματα στην πόλη. Αυτοί όμως προς τιμή τους αρνήθηκαν. (6) Ο Δημήτριος αφου κατασκεύασε και τοποθέτησε σε δύο δεμένα πλοία φορτηγά μία διπλή χελώνη η οποία προστάτευε τους άντρες από τα βλήματα των οξυβελών και των πετροβόλων καθώς και δύο τετραόροφους πύργους, ψηλότερους από τα τείχη της πόλης, που και αυτοί ήταν δεμένοι και τοποθετημένοι πάνω σε φορτηγά πλοία, επετέθει ξανά. Οι πεζοναύτες του περίμεναν να πλησιάσουν τα πλωτά μέσα που θα τους επέτρεπαν να υπερπηδήσουν τα τείχη το λιμένος που τόσο αίμα είχαν κοστίσει μέχρι τότε. Τα Ροδιακά βλήματα δεν μπορούσαν να φθείρουν τον πλωτό πύργο. Και ενώ η ένταση κορυφωνόταν ξέσπασε ξαφνική καταιγίδα και θαλασσοταραχή που βύθισε όλα τα πλοία με υπρεκατασκευές. Εκμεταλλευόμενοι την σύγχιση οι Ρόδιοι εξουδετέρωσαν το επικίνδυνο προγεφύρωμα αιχμαλωτίζοντας όσους εχθρούς επέζησαν. Μέχρι να ανσυγκροτηθεί ο στόλος του Δημητρίου, τα πλοια του Πτολεμαίου έσπασαν τον αποκλεισμό φέρνοντας εφόδια και Κρήτες τοξότες από την Κνωσσό. Ο Καλλικλής ίσως πράγματι είχε δεί την Αθηνά στο όνειρο…(7)

Το απόγειο της κρίσης.

Πλησίαζε χειμώνας και ο Δημήτριος δέν είχε καταφέρει να κάμψει τους Ροδίους. Ενα μικρό νησί έκανε τους Αντιγονίδες να δείχνουν ανίσχυροι. Η Ρόδος έπρεπε να υποκύψει με κάθε τρόπο και ο Δημήτριος δέν εφείσθει εξόδων και πόρων για να έχει τα τελειότερα μηχανικά μέσα της εποχής, μεγαλύτερα και καλύτερα και από αυτά του Αλεξάνδρου στην πολιορκία της Τύρου. Για τις προσπάθειές του αυτές ο Δημήτριος έλαβε το προσωνύμιο «Πολιορκητής».(8) . Εμεινε όμως γνωστός ως «Πολιορκητής» όχι «Εκπολιορκητής» γιατί δεν κατέλαβε εκ εφόδου (εκπολιόρκησε) καμία πόλη παρά τα μέσα που διέθετε! Ο μηχανικός του Ηγήτωρ, κατασκεύασε μεγάλες κριοφόρους χελώνες που προκαλούσαν ρήγματα στα τείχη καθώς και μεγάλες χωστρίδες οι οποίες επέτρεπαν στους άνδρες την ακίνδυνη προσπέλαση των τειχών στην προσπάθειά τους να αποξηράνουν το χαντάκι της περιμέτρου. Οι μηχανές αυτές διέθεταν προστασία από βλήματα και φωτιές. Το πιό ισχυρό του μέσο ήταν η «Ελέπολις», πνευματικό τέκνο του Αθηναίου μηχανικού Επίμαχου. Ηταν ένας εννεαώροφος πύργος πάνω σε τροχούς που το ύψος ξεπερνούσε τους ύψος 46 μέτρα και βάση 23 τετραγωνικά μέτρα. Διέθετε σιδερένιες ρόδες για την κίνηση του. Επανδρωνόταν με πάνω από 200 άνδρες και πάνω του είχε μεγάλους λιθοβόλους καταπέλτες που έριχναν πέτρινα βλήματα των 90 κιλών, καθώς και οξυβελείς καταπέλτες που έριχναν μεγάλα βέλη σε απόσταση 500 μέτρων. Διέθετε δεξαμενές νερού για να σβήνουν τα φλεγόμενα βέλη, και είχε ξύλινη και δερμάτινη κάλυψη ως προφύλαξη των πολεμιστών στο εσωτερικό του πύργου, από τα βέλη των αντιπάλων. Εξωτερικά ήταν επενδεδυμένος με μεταλλικές πλάκες για επιπλέον προστασία. Περίπου 5500 άνδρες χρειάζονταν για την κίνηση όλων αυτών των μηχανών. Ενας χώρος 2500 τ.μ. ισοπεδώθηκε για να κινούνται άνετα αυτά τα μηχανικά τέρατα. Ο Πλούταρχος μάλιστα υποστηρίζει πως ακόμη και οι εχθροί του χάζευαν τις μηχανές αυτές με θαυμασμό. (9) Οσο διαρκούσαν οι εργασίες οι Ρόδιοι παρενοχλουσαν τον ανεφοδιασμό του Δημητρίου με τα πλοία τους. Σε μία τέτοια επιδρομή ο Ρόδιος πλοίαρχος Μενέδημος κυρίευσε ένα πλοίο με τα γράμματα και τα δώρα που έστελνε στο Δημήτριο η σύζυγος του Φίλα.(10) Για να βρούν υλικά για τις εργασίες οι άντρες του Δημητρίου κατέστρεφαν τα εκτός των τοιχών οικοδομήματα. Οι Ρόδιοι που φοβούντα την κατστροφή ενος ζωγραφικού έργου τπυ Πρωτογένη σε μία εκτός των τοιχών στοά, έστειλαν πρεσβεία στο Δημήτριο για να του ζητήσουν να μην κατστρέψει το έργο. Αυτός απάντησε ότι καλυτερα να έσπαγε τα αγάλματα του πατέρα του παρά ένα εργο τέχνης. (11) Για να διευκολύνει τις επιχειρίσεις του ο Δημήτριος προσπάθησε να δωροδοκήσει το Ρόδιο στρατηγό Αθηναγόρα αλλά με την άρνηση του τελευταίου ξεκίνησε την επίθεσή του. Οι αμυνόμενοι αντεχαν και απέκρουσαν τις επιθέσεις με κλίμακες και πύργους εφόδου. Οι χωστρίδες όμως γεφύρωσαν το χάσμα της περιμέτρου.



Τότε οι επιτιθέμενοι έριξαν στη μάχη την «Ελέπολη» και τις κριοφόρες χελωνες Όμως οι Ροδίοι είχαν χτίσει ένα δεύτερο τοίχος εκεί που θα επιτίθοντο οι μηχανές. Με την καθοδήγηση του μηχανικού Διόγνητου, διοχέτευσαν νερό στο έδαφος έξω από τα τείχη, κι έτσι ο περίφημος μηχανισμός του Δημητρίου βυθίστηκε στην λάσπη. Οι κριοί όμως διέλυσαν τα τείχη. Οι Αντιγονίδες απώθησαν του υπερασπιστές αλλά δεν μπορούσαν να διασπάσου την δεύτερη αμυντική γραμμή. (12) Ο κίνδυνος όμως για του αμυνόμενους παρέμενε. Τα Πτολεμαϊκά πλοία διέσπασαν τον αποκλεισμό του λιμανιού ακόμη μια φορά φέρνοντας εφόδια . Αλλά και οι άλλοι ανταγωνιστές των Αντιγονιδών έφεραν ενισχύσεις.(13) Με τη βοήθεια των νέων στρατευμάτων οι Ρόδιοι αντεπετέθηκαν στον απειλούμενο τομέα. Οι μηχανές δεν μπορούσαν να βοηθήσουν του άντρες του Δημητρίου γιατί εμποδίζονταν από τα ερείπια. Το αποτέλεσμα ήταν να εκαθαρίσουν οι Ρόδιοι τον τομέα και να απειλήσουν την ακινητοποιημένη «Ελέπολη». Κατάφεραν να αχηστέψουν τους καταπέλτες της και να αφαιρέσουν αρκετες πλάκες απότη θωράκιση της. Χρειάστηκε τιτάνια πρόσπαθεια από τον Δημήτριο για να σώσει τις μηχανές του. (14)

Επίλογος

Οι αποτυχίες είχαν αρχίσει να αποθαρρύνουν τους άντρες του Δημητρίου που είχαν θεωρήσει εύκολη την επικράτησή τους. Οι άτακτοι λιποτακτούσαν αθρόα και οι υπόλοιποι μουρμούριζαν και συνομωτούσαν. Οκίνδυνος ανταρσίας στους στρατούς των «διαδόχων» ήταν ενδημικός. Από τη δύσκολη θέση έβγαλαν το Δημήτριο οι Αθηναίοι μεσολαβώντας για τη σύναψη ανακωχής. Ο Δημήτριος παρασπόνδησε και επετέθη αιφνιδιαστικά. Οι αμυνόμενοι επικράτησαν πάλι ,χάνοντας όμως το στρατηγό τους Δημοτέλη που σκοτώθηκε στη σύγκρουση (15) Έναν ολόκληρο χρόνο οι Ρόδιοι, άντρες και γυναίκες, αγωνίστηκαν γενναία κι αντιστάθηκαν στις επιθέσεις του Δημητρίου. Και οι δύο πλευρές όμωςκουράστηκαν από τον πόλεμο και αναζήτησαν αφορμή για να τον τελειώσουν. Την αφορμή αυτή τους την έδωσαν οι Αθηναίοι, πείθοντας τις δύο πλευρές να συνάψουν συμμαχία με τον εξής όρο: να βοηθούν οι Ρόδιοι ως σύμμαχοι τον Αντίγονο και το Δημήτριο, εκτός από τις μάχες που θα έδιναν κατά του Πτολεμαίου. Ο Διόδωρος όμως αναφέρει και τους Αιτωλούς σα μεσολαβητές . (16) Ο Δημήτριος έλυσε, την πολιορκία. Οι κάτοικοι της Ρόδου του ζήτησαν να τους αφήσει κάποιες από τις μηχανές του ως ανάμνηση της εφευρετικότητάς του. (17) Στην πραγματικότητα ήθελαν να δείχνουν.την αποφασιστικότητά τους ένατι των ισχυρών δυναστών της εποχής για να αποτρέψου άλλους επίδοξους κατακτητές του νησιού τουs. Ο τυχοδιωκτισμός του Δημητρίου είχε τα εντελώς αντίθετα απότλέσματα από αυτόπου επεδίωκε καθώς οι Ρόδιοι ισχυροποίησαν τους δεσμούς τους με την Αίγυπτο, ονομάζοντας τον Πτολεμαίο «Σωτήρα» και αποδίδοντας του θεϊκές τιμές. (18)

Παραπομπές:

1. Ιουστίνος Επιτομή 15.2.10 Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1920
2. Πολύαινου «Στρατηγήματα» 4.7.1, 7.4.1 Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1920
3. Διόδωρος Σικελός Ιστορίαι 20.82’4-84 Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1914 Σύνοψις επιγραφών{CAH_7.1’56; OCD_d.}
4. Επιγραφές από Λίνδο ~AnagLind_D’3.
5. Διόδωρος Σικελός Ιστορίαι 20.85.1-87.4 Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1914
Πλούταρχος Δημήτριος 18, 19 Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1920
6. Πολύαινου «Στρατηγήματα» 4.6.16, Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1920
7. Διόδωρος Σικελός Ιστορίαι 20.88.1-9 Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1920
8. Αμμιανός Μαρκελίνος23.4.10, 24.2.18 J. M. Dent & Sons, Ltd., London, 1905 Διόδωρος Σικελός Ιστορίαι 20.92.1-5. Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1914
9. Αθήναιος Δειπνοσοφισταί 5.206.d J. M. Dent & Sons, Ltd., London, 1903 Bιτρούβιος «Περί Αρχιτεκτονικής» 16 Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1924 Διόδωρος Σικελός Ιστορίαι 20.91.1-8. Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1914 Διονύσιος ο Αλικαρνασσεύς 19 11.1-12.6 Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση1950 Πλούταρχος Δημήτριος 21.1-6 Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1920
10. Διόδωρος Σικελός Ιστορίαι 20.93.1-7 Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1920 Πλούταρχος Δημήτριος 22.1-2 Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1920
11. Πλίνιος Φυσική Ιστορία 7.126, 35.102, 104-105 εκδ. J. M. Dent & Sons, Ltd., London, 1905 Πλούταρχος Δημήτριος 22.3-7 Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1920 Πλούταρχος Ηθικα 183.Α Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1920
12. Διόδωρος Σικελός Ιστορίαι 20.94.1-95.5.5 Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1920
13. Διόδωρος Σικελός Ιστορίαι 20.96.1-3 Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1920 Παυσανίας «Ελλάδος Περιήγησις» 1.6.6 Εκδοτική Αθηνών
14. Διόδωρος Σικελός Ιστορίαι 20.96.3-97.7 Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1920 Bιτρούβιος «Περί Αρχιτεκτονικής» 10.16.7 Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1914
15. Διόδωρος Σικελός Ιστορίαι 20.98.1-3 Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1920
16. Διόδωρος Σικελός Ιστορίαι 20.99.1 Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1914 Πλούταρχος Δημήτριος 22.8 Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1920 Τρώγος «Πρόλογοι» 15 J. M. Dent & Sons, Ltd., London, 1905
17. Bιτρούβιος «Περί Αρχιτεκτονικής» 10.16.8 Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1914 Πλούταρχος Δημήτριος 20.9 Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1920 Πλούταρχος Ηθικα 183.Β Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1920
18. Διόδωρος Σικελός Ιστορίαι 20.100.3-4 Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1914 Παυσανίας «Ελλάδος Περιήγησις» 1.8.6 Εκδοτική Αθηνών

http://stefanosskarmintzos.wordpress.com