Πανελλαδικές 2013: Νεοελληνική Γλώσσα με θέμα του Γραμματικάκη

ΘΕΜΑΤΑ-ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
Θέμα για το διαδίκτυο και την αποξένωση των ανθρώπων έπεσε στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας Γενικής Παιδείας με το οποίο ξεκίνησαν σήμερα...
οι Πανελλαδικές εξετάσεις.

Πρόκειται για ένα συνδυαστικό θέμα από το βιβλίο του Γιώργου Γραμματικάκη «Ενας Αστρολάβος της ζωής και του ουρανού».

Περίληψη του βιβλίου του Γραμματικάκη

"Σε άλλους καιρούς, ο αστρολάβος καθοδηγούσε τους ναυτικούς στα ταξίδια τους και αποκάλυπτε στους ανθρώπους τις κινήσεις των άστρων και τις φωτεινές αναλαμπές τους. Ο σύγχρονος αστρολάβος, που κρατά στα χέρια του ο αναγνώστης, δεν έχει διαφορετική φιλοδοξία. Το ταξίδι όμως που υπόσχεται κρύβει μεγαλύτερες εκπλήξεις και αναπάντεχες διαδρομές. Θα ξεκινήσει από τα θαυμαστά του Σύμπαντος, τους μακρινούς γαλαξίες και τους κομήτες, την αντιύλη και τις υπέρλαμπρες εκρήξεις αστεριών. Στη συνέχεια, θα αναζητήσει τις απαντήσεις που δίδει η σημερινή επιστήμη στα προαιώνια ερωτήματα του ανθρώπου: για την έννοια του χρόνου αλλά και την ύπαρξη εξωγήινης ζωής, για το μεγάλο πείραμα του CERN αλλά και την ανίχνευση του φαντασματικού νετρίνου στα θαλάσσια βάθη της Πύλου.
H συμπόρευσή του όμως με τον αναγνώστη θα επιτρέψει στον αστρολάβο και μια διαφορετική περιήγηση. Εκείνην στον κόσμο του ανθρώπου και της Ζωής του. Πρώτα θα προσπαθήσει να ανιχνεύσει την οδυνηρή κρίση που κρατά σήμερα δέσμια την Ελλάδα· και να εντοπίσει, στην πρόσφατη πορεία της, τις αιτίες των σημερινών δεινών, αλλά και τα επιτεύγματά της. Την περιήγηση θα ολοκληρώσει -με τη συμπόρευση του αναγνώστη, πάντοτε- μια ματιά στον σύγχρονο άνθρωπο και τη μοίρα του· που αισθάνεται μετέωρος ανάμεσα στην εκρηκτική ανάπτυξη της τεχνολογίας και την κυριαρχία ενός οικονομικού συστήματος με ανάλγητο πρόσωπο.
Το ταξίδι, λοιπόν, που υπόσχεται ο σημερινός Αστρολάβος, έχει έναν γνώριμο προορισμό. Είναι οι κόσμοι που κινείται χρόνια τώρα ο συγγραφέας: τα αινίγματα του Σύμπαντος και η πορεία της Ελλάδας, οι κατακτήσεις της επιστήμης και η ανθρώπινη μοίρα. Μόνον που οι κόσμοι αυτοί του συγγραφέα, όπως το ίδιο το Σύμπαν μετά τη Μεγάλη Έκρηξη, μοιάζουν τώρα σαν να διαστέλλονται αιφνίδια και ανεξήγητα, σαν να θέλουν να καλύψουν τον χώρο και τον χρόνο. Η προσδοκία τους είναι ότι κάπου εκεί θα συναντήσουν και τους κόσμους του αναγνώστη, τις αγωνίες και τα ερωτήματά του. Τότε η χειραψία, του συγγραφέα με τον αναγνώστη, δεν θα είναι πια στα σκοτεινά. Θα γίνει υπό το φως των άστρων και με το στίγμα που αποκάλυψε ένας αστρολάβος του Ουρανού και της Ζωής."



ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ:





Α1.

Στο συγκεκριμένο απόσπασμα ο συγγραφέας θίγει το θέμα της αναγκαιότητας αναβίωσης του ενδιαφέροντος για τη βελτίωση των συνθηκών ζωής στη γη. Ειδικότερα παρατηρεί πως ο άνθρωπος σήμερα δείχνει ενδιαφέρον για την εξωγήινη ζωή, ενδιαφέρον που αποδίδεται στην περιέργειά του, τις επεκτατικές του τάσεις αλλά κυρίως στη μοναξιά που βιώνει.Η διφυής υπόσταση του ανθρώπου έχει οδηγήσει σε αντιφατική δράση τον άνθρωπο σε σχέση με τη φύση. Για το λόγο αυτό υπογραμμίζεται απο το συγγραφέα, η ανάγκη επανατοποθέτησης των ενδιαφερόντων, προκειμένου να εκτιμηθεί η ανθρώπινη παρουσία πάνω στον πλανήτη και να επιβληθεί αυτή η αναθεώρηση.Προτρέπει, λοιπόν, τον άνθρωπο να ασχοληθεί με τη βελτίωση της επικοινωνίας του στη γη μέσω μιας ουσιαστικής παιδείας και επαναπροσδιορισμού των αξιών, κάτι που θεωρεί αναγκαία προϋπόθεση για την περαιτέρω πρόοδο στις αναζητήσεις του ανθρώπου.



Β1.

Αποτελεί αναμφισβήτητο γεγονός ότι ο σύγχρονος τρόπος ζωής επιβάλλει νέες μεθόδους επικοινωνίας μέσω των τεχνολογικών επιτευγμάτων. Το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, η χρήση γραπτών μηνυμάτων από κινητά τηλέφωνα, μολονότι παρέχουν δυνατότητα συνεχούς συνδιαλλαγής, αποπροσωποποιούν την επικοινωνία των ομιλητών. Με τον τρόπο αυτό ο άνθρωπος βυθίζεται στη μοναξιά του, αποξενώνεται από το κοινωνικό περιβάλλον και καλλιεργούνται συναισθήματα εσωστρέφειας και ατομικότητας. Άμεση απόρροια της νέας τεχνοκρατικής πραγματικότητας στη σύγχρονη επαφή συνιστά, λοιπόν, η ανάπτυξη επιδερμικών σχέσεων και οδηγεί αναπόφευκτα στην αλλοτρίωση.



Β2α.

Θεματική πρόταση: "Αποκαλύπτεται..... υπόσταση"

Σχόλια - Λεπτομέρειες: "Απο τη μια είναι...... των συμφερόντων του".

Κατακλείδα: "Η φύση.... υπάρξεως"



Β2β.

"Χέρι βοηθείας"

"Οτι η ζωή δεν ανθίζει μόνον στη Γη",

"Ο ίδιος ο άνθρωπος σφραγίζει την ιστορική πορεία του",

"Θεοποιεί τα υλικά αγαθά και συντηρεί την αδικία και τις ανισότητες",



Β3.α

ταυτόχρονα: συγχρόνως

γέννησε: δημιουργήσει

αισθανθεί: νιώσει

πληθαίνουν: αυξάνουν

ανάλγητη: ανελέητη



β. ανούσια: ουσιαστικά

ανέφικτη: εφικτή

εμφανίζεται: εξαφανίζεται

πυκνώσει: περιορίζεται

υψηλά: χαμηλά







Β4. α)





Με τη χρήση του ερωτηματικού ο συγγραφέας εκφράζει τον προβληματισμό του και κινητοποιεί το ενδιαφέρον του δέκτη. Επιπλέον προσδίδει ποικιλία και προφορικότητα στο κείμενο επιτυγχάνοντας τη συναισθηματική και λογική μέθεξη του δέκτη με την επίτευξη ζωντάνιας, παραστατικότητας και αμεσότητας. Η ερώτηση στο σημείο αυτό λειτουργεί συνδετικά, συμβάλλοντας και στη συνοχή του κειμένου δεδομένου ότι η απάντηση της ακολουθεί. Επομένως το νόημα τίθεται με αφυπνιστικό και πρωτότυπο τρόπο ανταποκρινόμενο στην επικοινωνιακή πράξη που καλείται να επιτελέσει.



Με τη χρήση της διπλής παύλας ο συγγραφέας παρουσιάζει το προσωπικό του σχόλιο. Με τον τρόπο αυτό δίνει έμφαση καθώς αποτελεί απαραίτητο στοιχείο για την κατανόηση του λόγου. Εκφράζει όλες τις πτυχές και την αντιφατικότητα που διέπει το συγκεκριμένο θέμα εκφράζοντας την προσωπική στάση του συγγραφέα.



Β4 β.

Από την άλλη, η ιστορική πορεία σφραγίζεται από τον ίδιο τον άνθρωπο, με πολέμους και αγριότητες, τα υλικά αγαθά θεοποιούνται και η αδικία και η ανισότητα συντηρούνται.



Γ1. ΕΚΘΕΣΗ

«Ανθρωπιστική αναστροφή της φυσικής καταστροφής»

Τις προηγούμενες εβδομάδες γίναμε μάρτυρες, των επιπτώσεων της διατάραξης της φυσικής ισορροπίας με αντίκτυπο «πρωτοφανούς κλίμακας» φυσικές καταστροφές σε ολόκληρο τον κόσμο. Τα γεγονότα αυτά αποκαλύπτουν την έκταση του προβλήματος της φυσικής καταστροφής η οποία σχετίζεται άμεσα με την κρίση των ανθρωπιστικών ιδανικών που μαστίζει τη σύγχρονη εποχή. Ωστόσο, αφού η επίδραση της φύσης στο άτομο κρίνεται πολυσήμαντη καθίσταται επιτακτική η άμεση δραστηριοποίηση σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο προκειμένου να αποτραπεί η κατάσταση αυτή

Α. ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ-ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ:

Οι συνέπειες της καταστροφικής επέμβασης του ανθρώπου στο φυσικό περιβάλλον αφορούν τόσο τη φύση όσο και τον ίδιο.
Καταστροφή στοιχείων που είναι απαραίτητα για τη ζωή (οξυγόνο, υδρογόνο, άζωτο?).
εξάντληση των φυσικών πόρων (πετρέλαιο, μέταλλο, δάση).
Σημαντική φθορά υφίστανται και τα αρχαιολογικά μνημεία. Απειλείται έτσι η πολιτιστική μας κληρονομιά, που διατηρήθηκε για αιώνες.
Ο αέρας, το νερό, το έδαφος μολύνονται με ανεπανόρθωτες συνέπειες για τα ζώα και τον άνθρωπο.
διατάραξη της οικολογικής ισορροπίας, καθώς σπάνια είδη ζώων εξαφανίζονται, επειδή δεν μπορούν να επιζήσουν στις νέες συνθήκες.
Διαταράσσεται η τροφική αλυσίδα
Η συνεχής «αφαίμαξη» της φύσης οδήγησε στην καταστροφή του ενάλιου πλούτου (ψάρια, θαλάσσια φυτά).
Το φυσικό τοπίο έχει υποστεί ανεπανόρθωτη παραμόρφωση (κτίρια - μεγαθήρια, απρογραμμάτιστη δόμηση, αφισοκολλήσεις, λατομεία).
Τα καυσαέρια, η ηχορύπανση, το νέφος αποτελούν πια χαρακτηριστικά των σύγχρονων μεγαλουπόλεων.
Η διατάραξη της οικολογικής ισορροπίας πλήττει ιδιαίτερα τον άνθρωπο, αφού κι αυτός αποτελεί μέρος της φύσης.
Η ψυχοπνευματική του υπόσταση συνδέεται άρρηκτα με αυτή, γιατί η φύση αποτελεί πηγή μάθησης και έμπνευσης.
προκάλεσε μια σειρά από προβλήματα υγείας όπως: αύξηση των καρδιοπαθειών και των θανάτων από καρκίνο, διάφορες ασθένειες που προέρχονται από νευροπάθειες, εκνευρισμός και συστηματική φθορά της ψυχικής υγείας.
Η θερμοκρασία της Γης αυξάνεται εξαιτίας του φαινομένου του «θερμοκηπίου».
Ανυψώνεται η στάθμη των θαλασσών, επειδή διαστέλλεται η υδάτινη μάζα και λιώνουν οι πάγοι.
Μειώνονται οι βροχοπτώσεις και η υγρασία, με αποτέλεσμα τη λειψυδρία και την ερημοποίηση τεράστιων εκτάσεων καλλιεργήσιμης γης. Υπάρχει, για παρά­δειγμα, η απαισιόδοξη εκτίμηση πως, αν δε ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα, σε 50 χρόνια τμήματα της Ηπείρου, η Δ. Στερεά Ελλάδα, η Πελοπόννησος, οι ορεινές ζώνες των Ιονίων, νησιά του Ανατολικού Αιγαίου και τα Δωδεκάνησα θα αποτε­λούν την «ελληνική έρημο».
Η μείωση του όζοντος που μιας προστατεύει από την υπέρυθρη και υπεριώδη ηλιακή ακτινοβολία. Υπολογίζεται ότι μια ελάχιστη μείωση του όζοντος της τά­ξης του 1 % θα έχει ως επιπτώσεις την αύξηση των περιστατικών καρκίνου του δέρματος, θα πολλαπλασιάσει τις οφθαλμικές παθήσεις, θα επιφέρει εξασθένη­ση του ανοσοποιητικού συστήματος και εξάπλωση των μολυσματικών ασθενει­ών, χωρίς να είναι μικρότερης σημασίας οι επιπτώσεις στην πανίδα και στην χλωρίδα.
Αργά, αλλά σταθερά, μεταβάλλονται οι κλιματολογικές συνθήκες.
Τα δάση καταστρέφονται με ταχύτατους ρυθμούς, η ποικιλομορφία και η πολυπλοκότητα των οικοσυστημάτων φτωχαίνει, αλλά και η διάβρωση του εδάφους επιταχύνεται. Κάθε χρόνο χάνονται 26 δισεκατομμύρια τόνοι γόνιμου εδάφους.
Εξαφάνιση βιολογικών ειδών. Τα τελευταία χρόνια έχουν εξαφανιστεί περισσότερα είδη απ' όσα εξαφανίστηκαν από την αρχή της δημιουργίας του πλανήτη μας.
Ρύπανση και μόλυνση του εδάφους από τα απορρίμματα, τα κατάλοιπα των βιομη­χανιών, τα ραδιενεργά απόβλητα, από την υπερβολική χρήση λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων.



Β. ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ:

Η στοχοθεσία των φορέων που θα συνδράμουν στην αντιμετώπιση του φαινομένου θα επικεντρωθεί στην αναχαίτιση της καταστροφής, δεδομένου ότι η επαναφορά της φύσης στην αρχική της κατάσταση δεν μπορεί να πραγματωθεί.

- αδήριτη ανάγκη συνιστά η συστηματική περιβαλλοντική αγωγή η οποία αποτελεί καταλυτικό παράγοντα για τη διαμόρφωση μιας ολοκληρωμένης και υγιούς προσωπικότητας του σύγχρονου ανθρώπου, ο οποίος θα πρέπει να διακρίνεται για την ευσυνειδησία του και την υπεύθυνη συμπεριφορά του προς το προς το φυσικό περιβάλλον.

- Εθελοντική δράση, συνυφασμένη με το κλίμα της εποχής, η οποία θα επικεντρωθεί στην ατομική δραστηριοποίηση κυρίως της νέας γενιάς που αποτελεί το φωτοδότη για την αναβάθμιση της ποιότητας ζωής

- βιομηχανική ανάπτυξη που θα στηρίζεται στον κρατικό προγραμματισμό και την επιστημονική ανέλιξη μέσω της χρήσης προστατευτικών φίλτρων από τις βιομηχανίες και θέσπιση αυστηρών ποινών για τους παραβάτες.

- Εξειδικευμένη προστασία των φυσικών πηγών.

- Βιολογικός καθαρισμός των αποβλήτων.

- Ανακύκλωση και ενημέρωση για τα ανακυκλώσιμα υλικά και τα μέσα ανακύκλωσης.

- Πλουραλιστική πληροφόρηση από επιστήμονες, ΜΜΕ, πνευματικούς ανθρώπους και διεθνείς οργανισμούς για το μέγεθος του κινδύνου που απειλεί την ανθρωπότητα και τη ζωή γενικότερα,

- Ενδιαφέρον από την πολιτεία και τους ιθύνοντες για την ανάδειξη του προβλήματος και την αναγκαιότητα αντιμετώπισης του φαινομένου.

- Αξιοποίηση ενέργειας που προέρχεται από τη φύση (αιολική, ηλιακή).

- Νομοθεσία για την προστασία της φύσης

- Σύσταση και δραστηριοποίηση των οικολογικών οργανώσεων, ακτιβισμός (έντονη μορφής δράση).

- Αξιοποίηση των δυνατοτήτων που προσφέρει η επιστήμη και η τεχνολογία: αντιρ­ρυπαντική τεχνολογία, ανακύκλωση των σκουπιδιών, βιολογικός καθαρισμός των λυμάτων, βιοεπιστημονικές γεωργικές μέθοδοι.

- Εναλλακτικές μορφές ενέργειας: ηλιακή, αιολική, υδροηλεκτρική, γεωθερμική.

- Αλλαγή πολιτικών προτεραιοτήτων, κατά κράτος και διεθνώς.

- Λήψη προληπτικών και κατασταλτικών μέτρων, αυ­στηρές ποινές σε όσους ρυπαίνουν και μολύνουν το περιβάλλον.

- Εκπόνηση και εφαρμογή αναγκαίων προγραμμάτων και διάθεση των απαραίτη­των κονδυλίων.

- Οικογένεια : διάλογος για τη μετάδοση σεβασμού στο περιβάλλον, ενημέρωση παιδιών για το πρόβλημα, επισκέψεις στη φύση.

- Σχολείο : βιωματική γνώση και αποφυγή του χρησιμοθηρικού πνεύματος, ειδικό μάθημα για την οικολογία, νέα σχολικά βιβλία για το οικολογικό πρόβλημα, πρωτοβουλίες από μαθητικές κοινότητες για δενδροφυτεύσεις , ανακύκλωση, κλπ., περισσότερες πολιτιστικές εκδηλώσεις με θέμα το περιβάλλον, οι δάσκαλοι πρέπει να εμπνεύσουν τα παιδιά το σεβασμό για τη φύση.

- κίνητρα για αποκέντρωση,

- προστασία βιοτόπων και εθνικών δρυμών.

- εισαγωγή νέων μεθόδων καλλιέργειας της γης,

- οικοδόμηση και χωροταξική διάταξη που σέβεται το περιβάλλον.



ΕΠΙΛΟΓΟΣ:

Συμπερασματικά, καθίσταται επιβεβλημένη η υπευθυνότητα από το σύγχρονο άνθρωπο ώστε να συνειδητοποιήσει την θέση του απέναντι στη φύση και το συνάνθρωπο και να αναβαθμίσει την κοσμοαντίληψη του για τη ζωή. Βέβαια, η στάση αυτή δεν ταυτίζεται με την αποστροφή και την απόρριψη του σύγχρονου πολιτισμού, αλλά προϋποθέτει την εκλογίκευση των αξιώσεων μας και την επαναφορά του αριστοτελικού μέτρου. Με τον τρόπο αυτό θα δώσουμε τη δυνατότητα στη φύση να επανακτήσει την αρμονία και την ισορροπία της για να αποτελέσει το εφαλτήριο της πολιτιστικής ανέλιξης και ανανέωσης.





Οι απαντήσεις των θεμάτων είναι ενδεικτικές



Βόλλαρη Ξακουστή

Βλάσση Ιωάννα

Βλάσση Μιμίκα

Παναγιωτοπούλου Όλγα

Παναγοπούλου Πένη

Πανοπούλου Ιωάννα

Λούπη Βασιλική

Σαργέντης Κώστας

Τσουκαλά Αναστασία

Χολέβα Ελένη
Parapona-Rodou