ροή ειδήσεων

H τραγωδία του Norman Atlantic και η διαχείρισή της φέρνει στην επιφάνεια το καυτό ερώτημα: Πόσο πραγματικά ικανές είναι οι ΕΕΔ;



Πόσο πραγματικά ισχυρές είναι οι ελληνικές Ενοπλες Δυνάμεις;...
Πέρα από αυτά που βλέπουμε ή μας δείχνουν στις παρελάσεις, πέρα από ορισμένες επίλεκτες μονάδες και τα readiness της Πολεμικής Αεροπορίας και τα "σκοπούν" του Πολεμικού Ναυτικού.

Γιατί η πρόσφατη τραγωδία του Norman Atlantic έδειξε "γύμνια" σε πολλούς κρίσιμους τομείς.

Οι διαδοχικές στρατιωτικές αναδιοργανώσεις (πέντε!), καθώς και οι διάφορες στρατιωτικοδιπλωματικές ελληνικές αποτυχίες τα τελευταία 20 χρόνια πρέπει να μας προβληματίσουν για δύο σημαντικά θέματα τα οποία θα πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψη, τουλάχιστον από εδώ και στο εξής.

Το πρώτο είναι η προφανής στρατιωτική αναποτελεσματικότητα και το δεύτερο, η έλλειψη στρατηγικής και επιχειρησιακής σκέψης.

Με τον όρο "στρατιωτική αναποτελεσματικότητα" εννοούμε τις ανεπάρκειες και τις αποτυχίες ενός στρατιωτικού οργανισμού, είτε εξαιτίας ελλείψεων των τυπικά αρμόδιων προσώπων είτε εξαιτίας ύπαρξης προβληματικού θεσμικού πλαισίου.

Σε έναν στρατιωτικό οργανισμό, τα αποτελέσματα μεμονωμένων περιπτώσεων ατομικής ανεπάρκειας είναι δυσανάλογα υψηλά, εξαιτίας του ότι οι αυστηρές ιεραρχικές δομές διοίκησης και η κουλτούρα, που έχει κύριο χαρακτηριστικό την εκτέλεση των διαταγών χωρίς συζήτηση, σημαίνουν ότι μία και μόνη λανθασμένη απόφαση στην κορυφή μπορεί να κατευθύνει ανάλογα την εργασία χιλιάδων.

Όταν δε αυτό συμβεί σε περίοδο πολεμικών επιχειρήσεων, τότε οι λανθασμένες αποφάσεις μπορούν εύκολα να οδηγήσουν σε μαζικούς θανάτους ή μεγάλες ζημίες, εξαιτίας της μεγάλης ισχύος που διαθέτουν και μπορούν να ασκήσουν οι ΕΕΔ.

Εντούτοις, οι πιο συνηθισμένες περιπτώσεις στρατιωτικής αναποτελεσματικότητας αποδίδονται στην προβληματική οργανωσιακή-επιχειρησιακή φιλοσοφία, η οποία φυσικά επιδρά και στα άτομα και στις ικανότητές τους.

Οι πιο χαρακτηριστικές από αυτές οφείλονται σε μια συντηρητική και προσκολλημένη στις παραδόσεις αντίληψη, κατά την οποία οι ρηξικέλευθες ιδέες, η νέα τεχνολογία και οι νέες μέθοδοι διοίκησης και διαχείρισης απορρίπτονται αξιωματικά («a priori»), χωρίς καν να δοκιμάζονται.

Αυτό που παρατηρείται συνήθως είναι ότι ένα πρόβλημα επιχειρείται να λυθεί με την εφαρμογή μιας ήδη αποτυχημένης μεθόδου «καλύτερα», με περισσότερα άτομα, με περισσότερη προσπάθεια, ή με περισσότερη δύναμη πυρός, όταν πρόκειται για πολεμικές επιχειρήσεις.

Είναι πλέον κοινή πρακτική, σε περίπτωση επιτυχούς έκβασης, οποιεσδήποτε μέθοδοι έχουν χρησιμοποιηθεί –ανεξάρτητα από το κατά πόσον είναι επαρκείς– να αποτιμώνται θετικά, ενώ σε περίπτωση αποτυχίας υπάρχει η τάση να αναζητούνται «αποδιοπομπαίοι τράγοι» και να αποφεύγεται η λεπτομερής εξέταση των λόγων της αποτυχίας.

Είναι επίσης γνωστό ότι το αυστηρό ιεραρχικό σύστημα αποθαρρύνει την άσκηση εξουσίας και την εξεύρεση λύσεων από τους χαμηλότερους σε επίπεδο ιεραρχίας διοικητές, που είναι συνήθως και οι πλέον αρμόδιοι για να ελέγξουν πιο αποτελεσματικά μια κατάσταση (αφού έχουν τακτική εικόνα της κατάστασης), ενώ αντίθετα προσανατολίζεται υπέρ της μικροδιοίκησης (micro-management) από την κορυφή της ιεραρχίας.

Σε αυτό συμβάλει και η ασφυκτική πίεση των μέσων μαζικής ενημέρωσης (ΜΜΕ) και η άποψη που καλλιεργείται χρόνια τώρα ότι για να επιλυθεί ένα πρόβλημα πρέπει να επιληφθεί αυτού το υψηλότερο κλιμάκιο της διοικητικής ιεραρχίας.

Είναι χαρακτηριστική η ενημέρωση του υπουργείου Εθνικής Αμυνας για το Norman Atlantic το οποίο ξεκινούσε την ιεραρχία της αντίδρασης από τον ... πρωθυπουργό Α.Σαμαρά!

Η άποψη αυτή καλλιεργείται όχι μόνο για τις ΕΕΔ, αλλά και για την Ελληνική Αστυνομία (ΕΛΑΣ), το Πυροσβεστικό Σώμα, και άλλα υπουργεία και δημόσιες υπηρεσίες. Η επικρατούσα αντίληψη στην κοινή γνώμη είναι ότι ένας υπουργός ή στρατηγός, για να είναι «καλός» πρέπει όχι μόνο να ξέρει κάθε λεπτομέρεια για κάθε διαδικασία η οποία συμβαίνει εντός του εύρους των αρμοδιοτήτων του, όχι μόνο να έχει εντρυφήσει σε κάθε γνωστική περιοχή περισσότερο από το χειριστή, αλλά ενίοτε πρέπει να επεμβαίνει και διά της φυσικής του παρουσίας.

Το δεύτερο θέμα που επηρεάζει τη στρατιωτική αποτελεσματικότητα είναι, όπως προαναφέρθηκε, η έλλειψη στρατηγικής και επιχειρησιακής σκέψης.

Η στρατηγική σκέψη στις μέρες μας συνήθως έχει τη μορφή ιστορικής αναφοράς παρά σύγχρονης δράσης, και ταυτίζεται στην ουσία με τακτικούς σχεδιασμούς.

Αντίθετα, πριν από οκτώ δεκαετίες, η στρατηγική σκέψη κυριαρχούσε στα οράματα του έθνους και τις αντίστοιχες επιτυχίες.

Τι συνέβη; Σίγουρα δεν φταίει το γεγονός της εξάλειψής τους. Η απαίτηση από τους στρατιωτικούς για καθορισμένους με σαφήνεια στόχους, για τους οποίους καταστρώνουν σχέδια προκαταβολικά, προσπαθώντας να προβλέψουν κάθε κίνηση του αντιπάλου, συγκεντρώνοντας μεγάλες ποσότητες πολεμικού υλικού σε μέρη όπου εκτιμούν ότι θα εκδηλωθεί η εχθρική ενέργεια, σπαταλώντας τεράστια ποσά για την κατασκευή στατικών οχυρωματικών και τηλεπικοινωνιακών έργων (π.χ. δίκτυο επικοινωνιών υπόγειας οχυρώσεως-ΔΙΕΥΟ), είναι εύγλωττα στοιχεία για το πόσο μακριά έχει παρασυρθεί η σκέψη προς την τακτική περιοχή.

Η επιμονή για σχεδιασμό βασισμένο στις εχθρικές ικανότητες, ενώ είναι τακτικά ορθή, βρίσκεται ωστόσο σε αντίθεση με τη στρατηγική σκέψη, η οποία επικεντρώνεται στις εχθρικές ευπάθειες.

Αν και η στρατιωτική νίκη επί των εχθρικών δυνάμεων θεωρείται απαραίτητη για να επιτευχθούν οι τακτικοί μας στόχοι, δεν είναι πάντα η καλύτερη επιλογή για το έθνος ή τις ΕΕΔ.

Δηλαδή, ενώ όλοι σχεδιάζουν πώς να κερδίσουν την επόμενη μάχη, θεωρώντας δεδομένο ότι θα χυθεί αίμα, προσπαθούν να εκπαιδεύσουν τα στελέχη για αυτό το «τακτικό» γεγονός (και ενδεχομένως κάνουν καλή δουλειά σε αυτό), παραβλέποντας τα άλλα γνωστικά πεδία (στρατηγική, διοικητική, πληροφορίες, πληροφορική, εφοδιαστική αλυσίδα) και θεωρώντας τα δευτερεύουσας σημασίας.

Έτσι όμως δίνουν την ευκαιρία σε κάποιους γείτονές μας να κερδίζουν νίκες, «στριμώχνοντας» συνεχώς την Ελλάδα και φέρνοντάς τη μπροστά σε αδιέξοδα, χωρίς να ρίξουν ούτε μία τουφεκιά.

Ως παραδείγματα έλλειψης στρατηγικής σκέψης, μπορούν να θεωρηθούν η τραγωδία της Κύπρου το 1974 και η επίσης τραγωδία των Ιμίων το 1996. Τα δύο αυτά γεγονότα, αποτελούν επιπλέον και παραδείγματα έλλειψης τακτικής σκέψης και διακλαδικής συνεργασίας.

Για να επιτύχουν «επιχειρησιακή λειτουργικότητα», οι σύγχρονοι δυτικοί στρατοί χρησιμοποιούν συστηματικά διαφορετικές επιστήμες, όπως η διαχείριση εφοδιαστικής αλυσίδας, η επιχειρησιακή έρευνα, η πληροφορική, η διοικητική, η γεωπολιτική, κ.α., αξιοποιώντας κατάλληλα εκπαιδευμένα άτομα σε κατάλληλες θέσεις και με σύγχρονες εσωτερικές διοικητικές διαδικασίες.

Αντίθετα, οι ΕΕΔ χρησιμοποιούν ελάχιστα τη σύγχρονη τεχνολογία, τις σύγχρονες μεθόδους διοίκησης και τις ειδικές γνώσεις του προσωπικού τους.

Υπάρχει η εδραιωμένη πεποίθηση ότι άτομα τα οποία έχουν εκπαιδευτεί να λειτουργούν στο πεδίο της μάχης (τακτικό επίπεδο), μέσω της τυπικής εσωτερικής εκπαιδευτικής διαδικασίας (δηλ. Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων, Σχολή Διοίκησης και Επιτελών-ΣΔΙΕΠ, Ανωτάτη Διακλαδική Σχολή Πολέμου-ΑΔΙΣΠΟ), θεωρούνται ικανά, χωρίς άλλη ακαδημαϊκή εκπαίδευση και εμπειρία, να προβαίνουν σε σχεδιασμούς που απαιτούν τη γνώση επιστημονικών πεδίων όπως αυτά που αναφέρθηκαν πιο πάνω.

Άτομα δε που είναι κάτοχοι τέτοιων γνώσεων -τις οποίες απέκτησαν είτε εξαιτίας προσωπικής επιθυμίας είτε κατόπιν απαίτησης της υπηρεσίας- είναι εκτός της διαδικασίας σχεδιασμού και φυσικά εκτός της αλυσίδας λήψης αποφάσεων.

Δεν πρέπει να μας προκαλεί εντύπωση το γεγονός ότι εδώ και μια δεκαετία έχουν γίνει πέντε «αναδιοργανώσεις» στις Ενοπλες Δυμάμεις, οι οποίες εξαντλήθηκαν στο άνοιγμα και το κλείσιμο, την αλλαγή έδρας, τη σύνθεση (π.χ. πόσα πυροβόλα ή άρματα θα έχει μια μονάδα) και την αλλαγή ονομάτων (π.χ. ειδικός λόχος προκαλύψεως, ειδικός μηχανοκίνητος λόχος νησιού κ.λπ.) των μονάδων.

Καμιά δεν ασχολήθηκε με το θέμα των εσωτερικών διαδικασιών (βελτιστοποίηση, απλοποίηση, κατάργηση κ.λπ.) του προσωπικού (εξέλιξη, προσόντα, κ.λπ.) και της αλλαγής στην εσωτερική οργάνωση και στη διαδικασία λήψης αποφάσεων.

Ενδεικτικά αναφέρεται ότι ο «νέος» κανονισμός στρατιωτικής αλληλογραφίας είναι κατά 99% αντιγραφή του παλαιότερου, με μόνη διαφορά την προσθήκη μερικών ορισμών για το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, ενώ επόμενη διαταγή του ΓΕΣ απαγορεύει τη χρήση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου για «λόγους ασφαλείας»!

Συμβαίνει δε το εξής τραγελαφικό: το ίδιο ισχύει και μέσα στα Όπλα. Η σειρά προαγωγής κρίνεται, 20 χρόνια μετά, από τη σειρά αποφοίτησης από τη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων, ανεξάρτητα αν κάποιος στο μεταξύ έχει καταβάλει περισσότερη προσπάθεια.

Κάποιοι βέβαια θα αναρωτηθούν: υπάρχει ελπίδα; Μπορεί να γίνει κάτι που να αλλάξει αυτή την κατάσταση; Η πεποίθηση του γράφοντος είναι ότι μπορεί. Έχουμε αποδείξει ότι είμαστε έξυπνος λαός.

Ενώ όμως αποδεικνύουμε τις ικανότητές μας δρώντας σε ατομικό επίπεδο, έχουμε πρόβλημα στην επικοινωνία, και γενικότερα όταν χρειάζεται να λειτουργήσουμε ως ομάδα.

Είναι πάρα πολύ δύσκολο για κάποιον να δεχτεί ότι μπορεί να υπάρχει κάποιος άλλος ο οποίος κατέχει ένα αντικείμενο καλύτερα και τον οποίο πρέπει να συμβουλευτεί. Ιδιαίτερα στις ΕΕΔ, ο εγωκεντρισμός μεγαλώνει καθώς ανεβαίνουμε στην ιεραρχία, και η συνήθεια της «πρωινής αναφοράς», κατά την οποία κάποιος βγάζει ένα λογύδριο χωρίς όμως να ακούει ποτέ αντίλογο «ριζώνει» και γίνεται κουλτούρα.

Για να μην παρερμηνευτούν οι παραπάνω θέσεις, δεν προτείνεται κατάργηση των πάντων ούτε ενθαρρύνεται η ανυπακοή και η αντιλογία προς τον διοικητή, ο ρόλος του οποίου είναι δύσκολος και απαιτητικός.

Θα πρέπει όμως να γίνει κάποτε κατανοητό ότι αλλιώς δρούμε όταν υπάρχει ειρήνη και αλλιώς όταν υπάρχει ένταση ή πόλεμος, και δεν θα πρέπει όλοι πάντοτε να ενεργούμε σαν να υπάρχει πόλεμος.

Άλλο ο επιτελής και άλλο ο διοικητής.

Άλλα προτερήματα πρέπει να έχει ο ένας και άλλα ο άλλος.

Άλλα ελαττώματα μπορούν να γίνουν αποδεκτά στον έναν και άλλα στον άλλον.

Για παράδειγμα, η ταχύτητα στη λήψη αποφάσεων για τον έναν μπορεί να είναι πλεονέκτημα και να σώζει ζωές, για τον άλλο να είναι μειονέκτημα, να καταλήγει στη σπατάλη πόρων και να κοστίζει ζωές.

Συνοψίζοντας, προκειμένου ο Στρατός να γίνει αποτελεσματικός, είναι ανάγκη οι ηγεσίες να δείξουν έμπρακτα εμπιστοσύνη στα στελέχη τους, αναθέτοντάς τους αρμοδιότητες, χρησιμοποιώντας κάθε γνωστικό αντικείμενο, επιβραβεύοντας κάθε προσπάθεια, μικρή ή μεγάλη και, προπαντός, χρησιμοποιώντας κατάλληλα το σύνολο του ανθρώπινου δυναμικού που διαθέτουν, για την ανάπτυξη του οποίου ο ελληνικός λαός έχει διαθέσει αγόγγυστα από το υστέρημα του, μακριά από συντεχνιακές και προσωπικές αντιλήψεις.

Παράπονα Ρόδου

Σχόλια

όλα τα νέα στο email σας

Get new posts by email:
παράπονα Ρόδου

επικοινωνήστε

δώσε δύναμη στη φωνή σου,
κάνε τα παράπονα στον δήμαρχο,
κατήγγειλε ότι βλάπτει την κοινωνία,
διέδωσε τις πιο σημαντικές ειδήσεις,
μοιράσου χρήσιμες συμβουλές,
στείλε μας το δικό σου άρθρο
και δημοσίευσε ότι θέλεις
στο paraponarodou@gmail.com
ή συμπλήρωσε την φόρμα

Όνομα

Ηλεκτρονικό ταχυδρομείο *

Μήνυμα *