H γωνιά της Γλώσσας μας
Επιμέλεια Αλέξανδρος Ν. Κατσαράς
φιλόλογος
(ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ)
Από που κρατά η σκούφια μας;160 επώνυμα των κατοίκων της Ρόδου και η σημασία τους
Aλακιώτης = πατριδωνυμικό από την πόλη Αλάγια (τουρκ.Αlaja) της Μ.Ασίας < αλλάγια = η αλλαγή φρουράς.
Ζεμπιλάς = από το τουρκ.zebil= το ζεμπίλι, ο σάκος = ο κατασκευαστής σάκων.
Καβουκλής = από το καβούκι (<τουρκ.kabuk) ,το όστρακο = ο αλιευτής οστράκων.
Μαίλης = από το Σμαίλης< Ισμαήλ.
Μαλανδρής = από το ιταλικό malandrino = o πονηρός, ο ληστής.
Mαλλιαράκης = υποκοριστικό-παρατσούκλι από τη λέξη μαλλί.
Μανέττας = από το ιταλικό manetta= η χειροπέδη.
Μανίκαρος = από το ιταλικό manica = η υδροσωλήνα.
Μαριεττής= από το ιταλικό Μarietta υποκοριστικό του Maria.
Μαντάς= από το τουρκ.manda = ο βουβάλι.
Mαντικός = ο σχετικός με την μαντική<μάντις= αυτός που μπορεί να σκέφτεται
Mανωλάς = από το Eμμανουήλ
Μαραβέλιας= από το ιταλικό meraviglia = το θαύμα.
Mαριάς = μητρωνυμικό όνομα = ο γιος της Μαρίας.
Μαρίνος = από το λατινικό marinus = ο θαλασσινός.
Μαστρό-= προτακτική λέξη (<βενετσιάνικο mastro) που ενώνεται με βαφτιστικά ονόματα για να δώσει στον άντρα το χαρακτηριστικό του καλού τεχνίτη πχ Μαστρογιάννης,Μαστροχρήστος .
Ματσίγκος = από το τουρκικό maccik = ο ακάθαρτος, ο ανάγωγος.
Μαχραμάς = από το τουρκικό mahrama = το κεφαλομάντηλο.
Μελεούνης = από το μιλιούνιν<ιταλ.millione = εκατομμύριο και πρωτοαποδόθηκε σε άνθρωπο με πολλά χρήματα.
Μηνέττος = από το Μηνάς και την ιταλική υποκοριστική κατάληξη-ettos.
Μοράρης = από το moraro = ο μυλωνάς.
Μορφωπός = από το επίθετο εύμορφος= ο ωραίος στη μορφή.
Μουτάφης = από το τουρκ mutaf= σχοινοποιός , υφαντουργός.
Μπακαρής = από το σλαβ.bakar<τουρκ.bakir = ο χαλκός.
Μπάκης = από το Χαράλαμπος>Χαραλαμπάκης>Μπάκης.
Μπακίρης= από το τουρκ.bakir=αυτός που έχει το χρώμα του χαλκού,του μπακιριού.
Mπαλάνος= πιθανόν από το τουρκικό balaban = ο γιγαντόσωμος.
Μπάρδος = από το πάρδος= το αρσενικό τού ζώου πάρδαλις(παλαιά λόγια ονομασία γένους αιλουροειδών και ειδικότερα τής λεοπάρδαλης).
Μπαριανάκης = από το Παριανός=ο κάτοικος της Πάρου.
Μπάτης = είτε από το τουρκ. imbat ή το ιταλ. imbatto= θαλασσινός άνεμος προς την ξηρά.
Mπογδάνος = από το τουρκ.Bogdan= Ρουμάνος ηγεμόνας της Μολδαβίας επί Τουρκοκρατίας.
Μπόνης = από το ιταλικό επίθετο bonus= ο καλός,ο ευγενής.
Μπότσαρης/Μπότσης = από το ιταλικό bozza=ξύλινο δοχείο κρασιού= ο βαρελάς.
Ξενάκης = υποκοριστικό του ξένος = αυτός που κατάγεται από κάπου αλλού, ο άγνωστος.
Παγκάς = o κατασκευαστής ή πωλητής πάγκων.
Πάντος/Παντίδος = υποκορ. του βαφτιστικού Παντελής.
Παράσχος = από την προστακτική «παράσχου Κύριε».
Πατάκας = o μικρόσωμος άνθρωπος.
Πατινιώτης = από το Πάτινος (η Πάτμος)= αυτός που κατάγεται από τη Πάτμο.
Πάττας = Πολύ συνηθισμένο επώνυμο στην Παστίδα ,ίσως από τον Τούρκο αξιωματούχο της περιοχής Παστή αλή ,Παστής>Παττής>Πάττας.
Πατσούρης = από το δημώδες πατσός = ο πλακουτσομύτης.
Πελλός= από το πελελός<απολωλός= ο χαμένος ,ο τρελός.
Πέτας = από τη σλαβικη λέξη peta= η φτέρνα.
Πιπίνος = από το ιταλ.Peppino υποκ.του Peppe< Giuseppe= ο Ιωσήφ.
Πισάκας = από το τουρκ.bicak= το μαχαίρι.
Ράδος = από το σλαβικό radu= ο ευχαριστημένος.
Ρένεσης = από το αρβαν. renesi= ο ψεύτης.
Ρούσος/Ρουσάκης = από τη λατινική λέξη russeus= ο ξανθοκόκκινος.
Σάββενας = μητρωνυμικό όνομα= ο γιος της Σάββαινας (η γυναίκα του Σάββα)
Σαβίγκος = από το Σάββας και υποκοριστικό –ικός.
Σακελλαρίδης = από το λατινικό sacellum=παρεκκλήσιο=ο θησαυροφύλακας της εκκλησίας.
Σακκής = ή από το τουρκικό saki= o οινοχόοος, ο παραπονιάρης ή από το σακί οπότε θα σήμαινε ο κατασκευαστής ή ο πωλητής σάκων.
Σαλαμαστράκης = από το σαλαμάστρα<ιταλ.salamastra= σκοινί πλοίου.
Σαρικάς = Ο κατασκευαστής ή πωλητής σαρικιών<τουρκ. sarik.
Σαρρής= από το τουρκικό sari= ο ξανθός ,ο ανοιχτόχρωμος.
Σαρούκος = από το Σαρής<τουρκ.sari=ξανθός+υποκοριστική κατάληξη-ούκος .
Σάρλης = από το ιταλ.Sarli<γαλλ.Charles = ο Κάρολος.
Σαχίνης = από το τουρκ.περσ. sahin = το γεράκι.
Σεϊτης = από το τουρκ.seyit= ο άρχοντας, ο κύριος.
Σκούρτης = από το τουρκικό skurt= ο κοντός.
Σημιτζής = ο κουλουράς, από το τουρκ.simit, και την κατάληξη –ci.
Σοκορέλλος = από το ιταλικό soccorrevole=ο εξυπηρετικός.
Σουλούνιας= από το σουλούνι= κρουνός,μκρός σωλήνας.
Σπανός = από το επίθετο σπανός, άντρας που από τη φύση του δεν έχει καθόλου γένια.
Σπάρταλης = από τη sparta (Σπάρτη)του Ικονίου της Μ.Ασίας+την κατάληξη liς.
Σωτρίλλης = από το Σωτήρ+ίλλης .
Tάκκος = από το ουσιαστικό τάκκος= κομμάτι ξύλο κομμένο από χονδρό κορμό= ο άνθρωπος ο χονδροκαμωμένος .
Τατάκης = από το τατά= ο νονός+υποκ-άκης.
Ταχραμάνης = από το τουρκoπερσικό kahreman= o ήρωας με εξέλιξη του κ>τ.
Τζώρτζης = από τη φραγκ./ιταλ. Παραλλαγή Giorgio του ονόματος Γεώργιος.
Τοκούζης = από το τουρκ.tokuz= ο χοντρός.
Τομάζος = από το ιταλ.Tomaso= ο Θωμάς.
Τρι(ν)τσάρης = από το τρι(ν)τσάρω = Κόβω το κρέας= Ο ασχολούμενος με την κοπή κρέατος.
Τρικοίλης = παρωνύμιο για κάποιον που είχε δύο πτυχώσεις στην κοιλιά και κατά κάποιο τρόπο σχημάτιζε τρεις κοιλιές.
Τσερέπας = από την λέξη τσερέπα = η μεγάλη κακοκαιρία.
Τσαβαρής = από το τουρκικό suvari = έφιππος στρατιώτης.
Τσίκης = από το τουρκικό cikis= η έξοδος.
Τσιμέττας = από το ιταλ.cimetta
Τσιράκος = από το τουρκ.cirak= ο πελάτης.
Τυμπανάρης = ο τυμπανιστής που καλούσε τους πιστούς με τύμπανο στην εκκλησία
Υψηλάντης = Το επώνυμο δηλώνει καταγωγή από το χωριό Υψήλ’(Υψηλή) της περιφέρειας Όφεως του Πόντου συν την κατάληξη –άντης που δηλώνει προέλευση.
Φειζίδης = από το τουρκ.feyz= ευτυχία,αφθονία.
Φλάγκος = Από το λατινικό blancus που σημαίνει λευκός. Ο άσπρος στα μαλλιά και το δέρμα .
Φρόνας = μεγενθυντικό του Φρόνης<Σωφρόνης<σώφρων=ο λογικός.
Φτάκλας = φτάκλα=το μεγάλο αυτί=εκείνος που έχει μεγάλα αυτιά.
Φώκιαλης = από την αρχαία λέξη φώκη= η φώκια.
Χατζηκέλης = από το τουρκικό πρόθεμα χατζής/haci (= προσκυνητής των Αγίων Τόπων, στα Ιεροσόλυμα)+κέλης=φαλακρός.
Χατζηαθανασίου = από το τουρκικό πρόθεμα χατζής/haci (= προσκυνητής των Αγίων Τόπων, στα Ιεροσόλυμα) + το βαφτιστικό όνομα Αθανάσιος (σε γενική δηλώνει τον απόγονο).
Χαστάς = από το τουρκικό hasta= ο άρρωστος.
Χούλης = χαιδευτικό από το Σοφούλης>Φούλης>Χούλης.
(Οι ετυμολογικές ερμηνείες σε κάποια ονόματα είναι πολλαπλές και προκρίθηκε η θεωρούμενη προσωπικώς ως ορθότερη)
Πηγές 1)Κωνσταντίνου Μηνά :Μελέτες Νεοελληνικής Διαλεκτολογίας Β’
2)Βάσου Βογιατζόγλου :Επώνυμα της Μικράς Ασίας3)Γ.Μπαμπινιώτη: Λεξικό Νέας Ελληνικής Γλώσσας 4) Χ.Παπαχριστοδούλου: Συμβολή στο τοπωνυμικό της Ρόδου
5)Διαδίκτυο
Πηγή : Η ΡΟΔΙΑΚΗ
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου
Οι απόψεις των διαχειριστών μπορεί να μην συμπίπτουν με τα άρθρα.
Ο καθένας έχει δικαίωμα να εκφράζει ελεύθερα τις απόψεις του.
Αυτό δεν σημαίνει ότι υιοθετούμε τις απόψεις αυτές.
Κακόβουλα σχόλια αφαιρούνται όπου εντοπίζονται.
Η ευθύνη των σχολίων βαρύνει νομικά τους σχολιαστές.
Η ταυτότητα των σχολιαστών είναι γνωστή μόνο στην Google.
Όποιος θίγεται μπορεί να επικοινωνεί στο email μας.
Ενδιαφέροντα σχόλια σε όλα τα μέσα μας μπορεί να γίνουν αναρτήσεις.
Περισσότερα στους όρους χρήσης.