Η Καστελλοριζιακή παροικία της Αυστραλίας

Το Καστελλόριζο πριν εκατό χρόνια περίπου

Το 1888 ο Καστελλοριζιός Αθανάσιος Αυγουστής, εγκαταστάθηκε στην Αυστραλία και το 1912 ήταν ο ιδρυτής και ο πρώτος πρόεδρος της Καστελλοριζιακής Αδελφότητας Δυτικής Αυστραλίας στο Περθ, όπου και δημιουργήθηκε η πρώτη παροικία των Καστελλοριζιών της Αυστραλίας

Η μετανάστευση των Καστελλοριζιών πρέπει να ξεκίνησε από τους αρχαίους ελληνικούς χρόνους, όταν ξεκίνησαν οι αποικισμοί. Οι κάτοικοι όχι μόνο αποτόλμησαν να ταξιδέψουν στα παράλια της Μικράς Ασίας, αλλά και να οργώσουν το Αιγαίο και αργότερα τα νερά της Μεσογείου. Είναι γνωστό πως οι Ρόδιοι μαζί με άλλους λαούς ίδρυσαν αποικίες στα παράλια της Μεσογείου, καθώς και εμπορία.

Στα χρόνια του Μεσαίωνα, χρειάστηκαν πολλές φορές να μετακινηθούν είτε προσωρινά είτε να μεταναστεύσουν για να γλυτώσουν το θάνατο από πειρατείες και ληστείες.


Στα χρόνια της Σουρκοκρατίας, σίγουρα υπήρξαν ομαδικές μεταναστεύσεις, κυρίως στα χρόνια εκείνα όπου υπήρχε μεγάλη καταπίεση, αβάσταχτη φορολογία και σκληρά μέτρα κατά του χριστιανισμού. Ιδιαίτερα κύματα – κύματα κατέφυγαν σε νησιά του Αιγαίου και στο εξωτερικό, όταν συμμετείχαν με το εμπορικό τους στόλο στην Επαναστάτη του 1821.

Μετανάστευσαν λοιπόν στη Αίγυπτο, στην Αμερική, στην Αυστραλία, στη Βραζιλία και αλλού, όπου με μεγάλες δυσκολίες προσπάθησαν να ξεπεράσουν τα εμπόδια και να επιβιώσουν.

Λόγοι πολιτικοί, οικονομικοί, θρησκευτικοί, ανάγκασαν τους Καστελλοριζιούς να εγκατασταθούν μακριά από τον γενέθλιο τόπο τους.

Το 1888, ένας Καστελλοριζιός ο Αθανάσιος Αυγουστής, εγκατέλειψε την Αίγυπτο, όπου εργαζόταν στη Διώρυγα του Σουέζ για ταξίδεψε στην Αυστραλία. Ήταν από τους Έλληνες που πρόκοψε και πέτυχε.

Το 1912 ήταν επίσης ιδρυτής και πρώτος πρόεδρος της Καστελλοριζιακής Αδελφότητας της Δυτικής Αυστραλίας στο Περθ, όπου και δημιουργήθηκε η πρώτη παροικία των Καστελλοριζιών της Αυστραλίας.

Οι Καστελλοριζιοί που μετανάστευσαν μετά το 1915, διασκορπίστηκαν σε διάφορες περιοχές της Αυστραλίας.

Ένα άλλο κύμα κι αυτό πολύ μεγάλο, έφυγε από το Καστελλόριζο κατά την Ιταλική Κατοχή και κατά τη Μικρασιατική Καταστροφή.

Μετά τη λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, όταν επέστρεψαν από τα προσφυγικά στρατόπεδα της Μέσης Ανατολής, και αντίκρισαν το τόπο
τους εντελώς κατεστραμμένο, τότε που δεν υπήρχε όρθιο σπίτι, μήτε ικμάδα ζωής, αποφάσισαν να μεταναστεύσουν με δάκρυα στα μάτια.

Όσοι έμειναν πάλεψαν ανάμεσα στα ερείπια και στην εγκατάλειψη της Πολιτείας για πολλές δεκαετίες. Αλλά πολλοί απ’ αυτούς θα ξενιτευτούν.

Κατά τις δεκαετίες 1950 – 1960 και 1960 – 1970 συνεχίστηκε η αιμορραγία. Στη διάρκεια αυτών των χρόνων γίναμε μάρτυρες, της όλης διαδικασίας της αναχώρησης του υποψήφιου μετανάστη. Σα βιώματα αυτά υπερέχουν από μια θεωρία του καναπέ.

Μια διαδικασία που δεν απέχει πολύ από εκείνη των αρχαίων ελληνικών χρόνων!



Δεν ήταν όλα ρόδινα στη ξένη γη. Οι μετανάστες αρχικά έγιναν φτηνή εργατική δύναμη, αντιμετώπισαν το ρατσισμό, τη περιφρόνηση, τη ανισότητα και πολλά άλλα που τα θυμάται η πρώτη και η δεύτερη γενιά.

Στην Αυστραλία π.χ. το θέμα της εγκατάστασης αποτελούσε ένα πολύ σοβαρό θέμα, ένα πρόβλημα, όμως καθώς κυλούσαν τα χρόνια, δημιουργήθηκε μια νέα κατάσταση με την οποία συνυπήρξαν διαφορετικές κοινωνίες και διαφορετικοί λαοί. Ο καθένας με τη δική του κουλτούρα, το δικό του πολιτισμό, τη δική του θρησκεία, τη δική του γλώσσα.

Η μετακίνηση του πληθυσμού, του κάθε πληθυσμού, επηρεάζει σημαντικά τόσο την οικονομική κατάσταση του τόπου από τον οποίο έγινε η μετακίνηση όσο και στο τόπο της εγκατάστασης. Οι επιδράσεις αφορούν οικονομικά, κοινωνικά, πολιτικά και πολιτισμικά θέματα.

Οι Καστελλοριζιοί της Αυστραλίας, ως εργατικό δυναμικό, επηρέασαν θετικά την οικονομική ανάπτυξη του τόπου αυτού. Δεν περιορίστηκαν μόνο στην αναζήτηση όποιας εργασίας, αλλά καλύτερων συνθηκών γι αυτό και ανέπτυξαν σε πάρα πολλούς τομείς αξιοθαύμαστη δημιουργικότητα.

Για να εκτιμήσει κανείς τη πρόοδο και τις επιτυχίες όλων των γενεών από την πρώτη μέχρι την τέταρτη, θα πρέπει προηγουμένως να λάβει υπόψη του τους παράγοντες που συνέβαλαν σ’ αυτό το αποτέλεσμα. Και αυτοί ήσαν:
Εργατικότητα.
Ασχολίες χωρίς εγκληματικότητα.
Ήθος και φιλότιμο.
Διατήρηση εθίμων.
Θεσμός οικογένειας και
Σεβασμός στους νόμους και στη νοοτροπία των άλλων.

Όμως οι ομογενείς δεν επινόησαν και δεν επεδίωξαν μόνο οικονομικά και άλλα οφέλη για τον εαυτό τους, Αφού εγκαταστάθηκαν μόνιμα στη ξένη χώρα, η καρδιά τους, η σκέψη τους, το μυαλό τους βρισκόταν πάντα στο ακριτικό τους νησί.


Χοροί, τραγούδια, τοπική φορεσιά, κεντήματα, κοσμήματα, εικόνες της χριστιανοσύνης, έθιμα αρραβώνα, γάμου, βάπτισης, όλα μα όλα έγιναν μια νέα πατρίδα, ένα νέο Καστελλόριζο, στη μακρινή Αυστραλία.

Ζούσαν και υπάρχουν με την αγωνία να διαιωνίσουν και να διασώσουν και να εκφραστούν μέσα από τα αυθεντικά πατροπαράδοτα έθιμα του νησιού τους. Πλούτισαν τα παιδιά τους και τα εγγόνια τους με συναισθήματα και με φιλοπατρία, μέσα σε ένα κόσμο αντιφατικό και εξελίξιμο.

Σε δύσκολους χρόνους για τους εναπομείναντες νησιώτες στο Καστελλόριζο, οι ομογενείς της Αυστραλίας, έστελλαν δέματα με ρουχισμό και είδη διατροφής και κυρίως τσεκ με σημαντικά χρηματικά ποσά. Αυτοί λοιπόν οι πατριώτες κράτησαν ψηλά το λάβαρο της ανθρωπιάς, της αλληλεγγύης και του αλτρουισμού.

Ποιος μπορεί να τα ξεχάσει αυτά;

Και ποιος μπορεί να κλείσει τα αυτιά του στα τόσα και τόσα τραγούδια δημοτικά και λαϊκά με θέμα το μετανάστη, τη ξενιτιά, τη προσφυγιά;

Και φτάνουμε στα νεότερα και νεότατα χρόνια.

Ένας μεγάλος αριθμός ομογενών επισκέπτονται συχνά το Καστελλόριζο, χτίζουν σπίτια, συμβάλλουν στη τήρηση των εθίμων, αγωνιούν για το μέλλον, ονειρεύονται ένα καλύτερο τόπο.

Προσπάθησαν να συμβάλλουν ουσιαστικά με πολλούς τρόπους, για να ξαναδούν το νησί τους όπως παλιά: Ίδρυσαν την Παγκόσμια Καστελλοριζιακή Αδελφότητα και τον Σύνδεσμο Αναβίωσης Μεγίστης.

Όμως, και οι δυο αυτές πρωτοβουλίες των Καστελλοριζιών της Αυστραλίας, ναυάγησαν, και αντ’ αυτών πρυτάνευσαν άλλες πρακτικές. Όπως και ο Σύνδεσμος Καστελλοριζίων Ρόδου ο «Αχιλλέας Διαμαντάρας» που κι αυτός πολεμήθηκε, από την Αθήνα, γιατί θέλησε να βοηθήσει το Καστελλόριζο.

Οι Καστελλοριζιοί της Αυστραλίας, αποτελούν λαμπρό κομμάτι στο ψηφιδωτό του Ελληνισμού στο Εξωτερικό. Είμαστε υπερήφανοι για τα αδέρφια μας που παρά το γεγονός ζουν και δραστηριοποιούνται σε μια κοινωνία που συνέχεια εξελίσσεται, δεν απορρίπτει και δεν αλλοιώνει την πολιτιστική της ταυτότητα.

Θυμάμαι τα λόγια της αδερφής του πατέρα μου, που αποτελούσε τη πρώτη γενιά των μεταναστών στην Αυστραλία, τη Μαριγώ Πασαρή, το γένος Κυριάκου και Κωνσταντινιάς Φονδρού, όπου έλεγε: «Οι ελληνικές κοινωνίες του εξωτερικού, καταφέρνουν να οσμίσουν τις αξίες του παρελθόντος και να κρατήσουν μια χρυσή τομή μεταξύ του σύγχρονου κόσμου και της διατήρησης της ελληνικής παράδοσης».

Η Μαριγώ Πασαρή και ο Βλάσης (ή Παλάσης) Ζαναϊλης (οι μητέρες τους αδερφές) ομογενείς της Αυστραλίας, της πρώτης γενιάς μεταναστών στη Ρόδο το 1972.

neoskosmos