Γέφυρες Ευρώπης - Ρωσίας στη Ρόδο

Ο ιδρυτής του «Διαλόγου των Πολιτισμών» και επικεφαλής στο Πανεπιστήμιο Λεμονόσοφ, Βλαντιμίρ Γιακούνιν.


Για 16η συνεχή χρονιά έλαβε χώρα στη Ρόδο το διεθνές φόρουμ που διοργανώνει το ίδρυμα «Διάλογος των Πολιτισμών». Πρόκειται για έναν θεσμό που ξεκίνησε με πρωτοβουλία του Βλαντιμίρ Γιακούνιν, επικεφαλής στο τμήμα Πολιτικής Διακυβέρνησης στο Πανεπιστήμιο Λομονόσοφ της Μόσχας, εδρεύει στο Βερολίνο και φέρνει κάθε χρονιά στο ίδιο τραπέζι εξέχουσες προσωπικότητες από τις πέντε ηπείρους, να διαβουλεύονται για τα σημαντικότερα ζητήματα της διεθνούς ατζέντας.

Στο φετινό φόρουμ έδωσαν το «παρών», μεταξύ άλλων, ο πρώην υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας Γιόσκα Φίσερ, ο ειδικός απεσταλμένος του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν στη Μέση Ανατολή και στην Αφρική Μιχαήλ Μπογκντάνοφ, ο επίτροπος Μετανάστευσης της Ε.Ε. Δημήτρης Αβραμόπουλος, ο πρωθυπουργός της Γουινέα, Ιμπραχίμα Φοφάνα, ο πρώην πρωθυπουργός του Ισραήλ Εχούντ Ολμερτ και πολλοί άλλοι. Η ελληνική κυβέρνηση εκπροσωπήθηκε από τον αναπληρωτή υπουργό Εξωτερικών Γιώργο Κατρούγκαλο. Κεντρικό θέμα του φετινού συνεδρίου ήταν η ιδέα της πολυμερούς συνεργασίας στον αναδυόμενο, πολυπολικό κόσμο.


«Η πολυμερής συνεργασία είναι μεγάλη ιδέα του 21ου αιώνα», υποστήριξε στην ομιλία του ο Γιόσκα Φίσερ, για να προσθέσει: «Οταν γεννήθηκα, πριν από 70 χρόνια, ο παγκόσμιος πληθυσμός ήταν δυόμισι δισεκατομμύρια, σήμερα προσεγγίζει τα οκτώ. Πώς θα εξασφαλίσουμε μια ειρηνική και αξιοπρεπή ζωή στον πλανήτη χωρίς να καταστρέψουμε τη βιόσφαιρα; Αυτές είναι οι νέες προκλήσεις, στις οποίες δεν μπορεί να απαντήσει κανένα έθνος μόνο του, όσο ισχυρό κι αν είναι, ούτε οι ΗΠΑ, ούτε η Κίνα, ούτε ένα ενδεχόμενο G-2 μεταξύ τους». Ο πρώην αντικαγκελάριος της Γερμανίας άσκησε σκληρή κριτική στις μονομερείς επιλογές της κυβέρνησης Τραμπ, ιδιαίτερα στην απόσυρση των ΗΠΑ από τις συνθήκες για το Ιράν και την κλιματική αλλαγή, και παραδέχτηκε ότι η Ε.Ε. βρίσκεται σε βαθιά κρίση.

Ωστόσο, εμφανίστηκε αισιόδοξος ότι τα αρνητικά φαινόμενα θα ξεπεραστούν. «Πριν από οκτώ χρόνια, με την οικονομική κρίση, πολλοί εκτιμούσαν ότι το ευρώ θα καταρρεύσει και η Ε.Ε. θα διαλυθεί. Δεν συνέβη κάτι τέτοιο. Οσο για την Αμερική, δεν αρχίζει και δεν τελειώνει με τον Τραμπ. Πιστεύω ότι η πολιτική που ακολουθεί αυτή τη στιγμή η Ουάσιγκτον αντιστρατεύεται τα συμφέροντα της ίδιας της Αμερικής, αλλά είναι υπόθεση του αμερικανικού λαού να το κρίνει και να επιβάλει αλλαγή πορείας». Χαιρετιστήριο μήνυμα στην εναρκτήρια εκδήλωση έστειλε ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ, ενώ ο Γάλλος πρώην πρωθυπουργός Ντομινίκ ντε Βιλπέν κατέθεσε τις δικές του απόψεις μέσω βίντεο.

Πολυπολικός κόσμος

Ο Ντε Βιλπέν, ο οποίος είχε υπερασπιστεί ένθερμα την πολυμερή συνεργασία με τη δραματική ομιλία εναντίον του πολέμου των ΗΠΑ στο Ιράκ, το 2003, δήλωσε ότι η ιδέα της διεθνούς συνεργασίας έχει μπει σε κρίση κυρίως λόγω της άρνησης των ΗΠΑ να δεχθούν την πραγματικότητα των νέων ανερχόμενων πόλων ισχύος και της προσπάθειάς τους να γυρίσουν την ιστορία πίσω στην εποχή του μονοπολικού κόσμου. Από την πλευρά της, η Αμερικανίδα Ρόμπιν Ράιτ, από το Κέντρο Γούντροου Γουίλσον, χαρακτήρισε μείζονος σημασίας εξέλιξη την προσπάθεια Ευρωπαίων και Ρώσων να παρακάμψουν τις αμερικανικές κυρώσεις κατά του Ιράν, τονίζοντας ότι αυτό θα μπορούσε να σημάνει την αρχή του τέλους όσον αφορά την αμερικανική κυριαρχία στο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα.

Στη δική του παρέμβαση, ο Γιώργος Κατρούγκαλος τόνισε ότι τα προβλήματα εμφανίζονται και μέσα στους ίδιους τους θεσμούς της πολυμερούς συνεργασίας, αναφέροντας ως χαρακτηριστικά παραδείγματα την αντιμετώπιση της ελληνικής κρίσης από το ΔΝΤ και την απομάκρυνση της Ε.Ε. από το κοινωνικό μοντέλο, που ήταν η ίδια η ψυχή της.

Βλαντιμίρ Γιακούνιν: «Το καθεστώς του Αγίου Ορους δεν αμφισβητείται από τη χώρα μου»

«Σε ένα πρόσφατο άρθρο γερμανικού περιοδικού με κατηγόρησαν ότι στην πολυμερή συνεργασία για την οποία αγωνιζόμαστε, το ίδρυμά μας είναι το όχημα για να προωθήσω τον αντιαμερικανισμό», αναφέρει σε συνέντευξή του στην «Κ» ο ιδρυτής του «Διαλόγου των Πολιτισμών», Βλαντιμίρ Γιακούνιν, για να απαντήσει: «Προφανώς δεν ισχύει κάτι τέτοιο. Είδατε ότι σε αυτό το φόρουμ εξέχουσες προσωπικότητες από Ευρώπη, Βόρεια και Νότια Αμερική, Ασία και Αφρική, παρά τις άλλες διαφορές τους, συμπίπτουν στην υπεράσπιση της διεθνούς συνεργασίας σε έναν πολυπολικό κόσμο ως αναγκαία προϋπόθεση για την ίδια την επιβίωση του πλανήτη».

Ρωτήσαμε τον συνομιλητή μας αν θεωρεί ότι τα πρόσφατα «κενά αέρος» στις ρωσοελληνικές σχέσεις με αφορμή το Μακεδονικό αποτελούν προσωρινό φαινόμενο ή εξέλιξη με μακροπρόθεσμες επιπτώσεις. Η απάντησή του κλίνει προς το πρώτο: «Στο πέρασμα των αιώνων, ρωσικά στρατεύματα πολέμησαν πολλές φορές για την απελευθέρωση του ελληνικού έθνους και άλλων εθνών της Βαλκανικής. Από την άλλη πλευρά, η Αρχαία Ελλάδα γέννησε τη Δημοκρατία και γι’ αυτό της είμαστε ευγνώμονες. Θα έλεγα ότι τα όποια προβλήματα αφορούν μόνο κάποιες πολιτικές. Δεν επηρεάζουν τις βαθιές σχέσεις ανάμεσα στους δύο λαούς. Πιστεύω ότι τα όποια προβλήματα θα αποδειχθούν προσωρινά».

Ο κ. Γιακούνιν, πρώην επικεφαλής των Ρωσικών Σιδηροδρόμων, διατηρεί στενές πολιτιστικές σχέσεις με την Ελλάδα μέσω του Ιδρύματος του Ανδρέα του Πρωτοκλήτου και των στενών του δεσμών με τη ρωσική μοναστηριακή παρουσία στο Αγιον Ορος. «Ορισμένοι λένε ότι η Ρωσία χρησιμοποιεί την Ορθοδοξία για να πετύχει συγκεκριμένους στόχους», μας λέει. «Αυτό είναι εκτός πραγματικότητας. Η Ορθοδοξία παίζει μεγάλο ρόλο στην Ελλάδα, μία από τις λίγες χώρες όπου η θρησκεία δεν έχει διαχωριστεί από το κράτος, όπως συμβαίνει στη Ρωσία».

Και οι απόψεις που εξέφρασε ο πρώην πρωθυπουργός της Ρωσίας Σεργκέι Στεπάσιν στο γερμανικό περιοδικό Der Spiegel, που δήλωσε ότι η Ελλάδα δεν πρέπει να αναμειγνύεται καθόλου στη διοίκηση του Αγίου Ορους, το οποίο θα έπρεπε να έχει καθεστώς όπως εκείνο του Βατικανού; Ο συνομιλητής μας αποδοκιμάζει αυτή την τοποθέτηση. «Δεν μπορώ να σχολιάσω τις απόψεις τρίτων. Δεν πρόκειται για επίσημη θέση της χώρας μου. Η θρησκεία αποτελεί ένα από τα ιστορικά θεμέλια του έθνους μας, είτε πιστεύει κάποιος είτε όχι. Οταν διαλύθηκε η Σοβιετική Ενωση, οι άνθρωποι έχασαν κάθε πίστη, κάθε σημείο αναφοράς. Η θρησκεία, η Ρωσική Εκκλησία έδρασε ως παράγοντας κοινωνικής συνοχής σε δύσκολους καιρούς. Οσον αφορά το Αγιον Ορος, υποστηρίζαμε πάντα το καθεστώς του ως αυτόνομης, μοναστικής περιοχής στο πλαίσιο του ελληνικού κράτους και της Εκκλησίας, σύμφωνα με τις συνταγματικές διατάξεις. Δεν έχει καμία σχέση με το Βατικανό, που είναι ανεξάρτητο κράτος με ειδικό καθεστώς». Η συζήτηση ήρθε και στην πρόσφατη ρήξη της Ρωσικής Εκκλησίας με το Οικουμενικό Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης, με αφορμή το Ουκρανικό. «Δεν είμαι ο πιο πιστός θρησκευόμενος», απαντά ο κ. Γιακούνιν, «αλλά αυτή η κατάσταση με θλίβει, γιατί απειλεί να επιφέρει πλήρες ρήγμα ανάμεσα στο Οικουμενικό Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης και άλλες Εκκλησίες. Δεν είναι δυνατόν ο Πατριάρχης της Κωνσταντινούπολης να αποφασίζει για το ζήτημα της Ουκρανικής Εκκλησίας όταν δεν υπάρχει ομοφωνία από τις άλλες Ορθόδοξες Εκκλησίες. Πάντως, αυτό το πρόβλημα δεν επηρεάζει τις σχέσεις της Ρωσικής με την Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία, γιατί, αν αντιλαμβάνομαι σωστά τα πράγματα, η Ελληνική Εκκλησία δεν ήθελε αυτή την εξέλιξη».