Μετάλλαξη του Έμπολα η «Νόσος Χ» - Τι λέει ο λοιμωξιολόγος Γκίκας Μαγιορκίνης

Ο ιός Έμπολα απαιτεί επαφή του ανθρώπου με βιολογικά υγρά του ασθενή, ακόμη και νεκρού, για να μεταδοθεί από άνθρωπο σε άνθρωπο, μία πιθανή μετάλλαξη όμως, που θα ήταν ικανή να προκαλέσει πανδημία

Ενας αιμορραγικός πυρετός, που μεταδίδεται ακόμα και με τον αέρα, φαίνεται πως είναι το τρομακτικό σενάριο για το οποίο χτύπησε πρόσφατα καμπανάκι ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, κάνοντας λόγο για την περιβόητη «Νόσο Χ» και μία ενδεχόμενη επόμενη πανδημία στο μέλλον.

Για την αποκωδικοποίηση και την τεκμηρίωση της μυστηριώδους νέας ασθένειας, που εικάζεται ότι είναι πιθανόν να πλήξει τον πλανήτη, εργάζονται ήδη ειδικοί επιστήμονες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ). Μάλιστα, το θεωρητικό αυτό ενδεχόμενο δεν αφορά τον αιμορραγικό πυρετό της Κριμαίας, ο οποίος μεταδίδεται από τσίμπημα τσιμπουριού και επομένως πολύ πιο δύσκολα στον άνθρωπο. Πιθανότερο ενδεχόμενο είναι η «Νόσος Χ» να αφορά τελικά τον αιμορραγικό πυρετό Έμπολα, και μάλιστα όχι με το σημερινό «προφίλ» του, αλλά σε μία ενδεχόμενη και πολύ πιο επικίνδυνη μετάλλαξή του.
 
Σήμερα ο ιός Έμπολα απαιτεί επαφή του ανθρώπου με βιολογικά υγρά του ασθενή, ακόμη και νεκρού, για να μεταδοθεί από άνθρωπο σε άνθρωπο, μία πιθανή μετάλλαξη όμως, που θα ήταν ικανή να προκαλέσει πανδημία, θα σήμαινε ότι ο ιός θα μετατρεπόταν σε αερομεταδιδόμενο με αερολύματα, και επομένως πολύ πιο εύκολα μεταδιδόμενο από άνθρωπο σε άνθρωπο. Αυτά αναφέρει χαρακτηριστικά και αποκαλυπτικά σήμερα στην κυριακάτικη «ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΗ» ο αναπληρωτής καθηγητής Υγιεινής και Επιδημιολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και μέλος της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων του υπουργείου Υγείας, Γκίκας Μαγιορκίνης.


Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας

Σκοπός των ειδικών επιστημόνων του ΠΟΥ είναι να περιγραφεί η αποκαλούμενη «Νόσος Χ», η οποία θα έχει θεωρητικά μεγάλη διασπορά και θα θέσει εκ νέου σε κίνδυνο την ανθρώπινη ζωή και τα συστήματα Υγείας. Στο πλαίσιο αυτό, ο ΠΟΥ θα καθοδηγήσει τις διεθνείς επενδύσεις για την έρευνα και την ανάπτυξη νέων εμβολίων, νέων τεστ και νέων θεραπειών.

Εκατοντάδες ερευνητές αξιολογούν περισσότερες από 25 οικογένειες ιών και βακτηρίων και διαμορφώνουν έναν κατάλογο παθογόνων παραγόντων προτεραιότητας. Η πρώτη λίστα δημοσιεύθηκε το 2017, ακολούθησε νέα αξιολόγηση το 2018 και αναμένεται ακόμη μία έως τα μέσα του 2023.

Περιλαμβάνει τις παθήσεις COVID, τον αιμορραγικό πυρετό Κριμαίας, τη νόσο του ιού Έμπολα και του ιού Marburg, τον πυρετό Lassa, το αναπνεστικό σύνδρομο της Μέσης Ανατολής (MERS) και σοβαρό οξύ αναπνευστικό σύνδρομο (SARS), τις ασθένειες Nipah και henipavirus, τον πυρετό Rift Valley, Zika.

Για τους παθογόνους παράγοντες που προσδιορίζονται ως προτεραιότητα, το σχέδιο έρευνας και ανάπτυξης του ΠΟΥ περιλαμβάνει οδηγίες με τις οποίες καλύπτονται τα κενά και μπαίνουν οι ερευνητικές προτεραιότητες. Καθορίζονται, έτσι, οι προδιαγραφές για εμβόλια, θεραπείες και διαγνωστικές εξετάσεις.
Xαρτογράφηση

Σύμφωνα με όσα αναφέρει ο ίδιος ο ΠΟΥ, καταβάλλονται, επίσης, προσπάθειες για χαρτογράφηση, σύνταξη και διευκόλυνση κλινικών δοκιμών για την ανάπτυξη αυτών των εργαλείων. Εξετάζονται συμπληρωματικές προσπάθειες, όπως η ενίσχυση της ρυθμιστικής και δεοντολογικής εποπτείας.

«Αυτή η λίστα παθογόνων παραγόντων προτεραιότητας έχει γίνει σημείο αναφοράς για την ερευνητική κοινότητα στο πού να επικεντρωθούν οι ενέργειες για τη διαχείριση της επόμενης απειλής», είχε σχολιάσει στο τέλος του 2022 ο δρ Soumya Swaminathan, επικεφαλής επιστήμονας του ΠΟΥ, για να διευκρινίσει:

«Αναπτύσσεται μαζί με ειδικούς στον τομέα και είναι η συμφωνημένη κατεύθυνση για το πού -ως παγκόσμια ερευνητική κοινότητα- πρέπει να επενδύσουμε ενέργεια και κεφάλαια για την ανάπτυξη δοκιμών, θεραπειών και εμβολίων».
Πώς εκδηλώνεται ο αιμορραγικός πυρετός

Τον Φεβρουάριο του 2014 ανακοινώθηκε επιδημία ιογενούς αιμορραγικού πυρετού από τον ιό Έμπολα στη Γουινέα της Δυτικής Αφρικής. Μέχρι τις 19 Αυγούστου 2015 είχαν αναφερθεί 27.952 επιβεβαιωμένα κρούσματα, συμπεριλαμβανομένων 11.284 θανάτων, στην ευρύτερη αυτή περιοχή της αφρικανικής ηπείρου.


Η πλειονότητα των κρουσμάτων είναι άτομα ηλικίας 15-59 ετών. Από τον έλεγχο επιβεβαιωμένων εργαστηριακά κρουσμάτων με PCR διαπιστώθηκε η γονιδιακή ομοιότητα του στελέχους, σε ποσοστό 98%, με το στέλεχος που προκάλεσε την επιδημία από ιό Έμπολα στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό το 2009. Η επιδημία του 2014 έλαβε χώρα σε 3 κράτη της Δυτικής Αφρικής: τη Γουινέα, τη Λιβερία και τη Σιέρα Λεόνε.

Μέσα σε 2 έως 21 μέρες από τη μόλυνση με τον ιό εκδηλώνονται: αιφνίδιος υψηλός πυρετός,
μυαλγία,
διάρροια,
πονοκέφαλος,
κόπωση και
πόνος στην κοιλιά.

Μπορεί επίσης να υπάρχει: δερματικό εξάνθημα,
πονόλαιμος και
επιπεφυκίτιδα.

O ιός Έμπολα μεταδίδεται από άτομο σε άτομο με άμεση επαφή (μέσω αμυχών στο δέρμα ή των βλεννογόνων) με αίμα, εκκρίσεις, όργανα, ιστούς ή άλλα σωματικά υγρά (π.χ. σάλιο, ούρα, κόπρανα, σπέρμα κ.λπ.) μολυσμένων ατόμων, νεκρών ή ζωντανών, καθώς και με την έμμεση επαφή με αντικείμενα (όπως ρούχα, σεντόνια, χρησιμοποιημένες βελόνες) που έχουν μολυνθεί από σωματικά υγρά ασθενών. Στους τρόπους μετάδοσης περιλαμβάνεται και η χωρίς προφυλάξεις σεξουαλική επαφή με ασθενείς, έως και επτά εβδομάδες (περίπου δύο μήνες) μετά την ανάρρωσή τους.

Η μετάδοση στο περιβάλλον του νοσοκομείου είναι συχνή εξαιτίας της έκθεσης των επαγγελματιών υγείας και άλλων ατόμων που φροντίζουν ασθενείς χωρίς να λαμβάνουν τις απαραίτητες προφυλάξεις. Οι ασθενείς θεωρούνται μολυσματικοί από τη στιγμή που παρουσιάζουν συμπτώματα.