23 Απριλίου 2010: Ο Γιώργος Παπανδρέου βάζει την Ελλάδα στο μνημόνιο με διάγγελμα από το Καστελόριζο

 

Η ενεργοποίηση του μηχανισμού στήριξης και η έναρξης μίας περιόδου σκληρής λιτότητας και κρίσης

«Είναι ανάγκη, ανάγκη εθνική και επιτακτική, να ζητήσουμε επισήμως από τους εταίρους μας την ενεργοποίηση του μηχανισμού στήριξης». Έχουν περάσει ακριβώς 14 χρόνια από τότε που ο τότε πρωθυπουργός της Ελλάδας, Γιώργος Παπανδρέου, ανακοίνωνε με φόντο το ακριτικό Καστελόριζο την είσοδο της χώρας στο μνημόνιο, στην επιτήρηση τις «τρόικας» και σε μία άκρως επώδυνη πολιτική λιτότητας, που γύρισε το εισόδημα των Ελλήνων δεκαετίες πίσω. Εκείνο το διάγγελμα σήμαινε και επισήμως την έναρξη μίας περιπέτειας που όλοι αντιλαμβάνονταν ότι θα αλλάξει τη ζωή μας, αλλά ελάχιστοι μπορούσαν να προβλέψουν το πόσο βαθιές πληγές θα ανοίξει.


«Καλό κουράγιο»

Είχε προηγηθεί τον Οκτώβριο του 2009 η σοκαριστική ανακοίνωση του Γιώργου Παπακωνσταντίνου στο ECOFIN ότι το έλλειμα εκείνης της χρονιάς ήταν στο 12,5% του ΑΕΠ και όχι στο 6%, όπως το υπολόγιζε η προηγούμενη κυβέρνηση και το μπαράζ των υποβαθμίσεων από τους οίκους αξιολόγησης, που μας έστειλαν άμεσα στα «σκουπίδια». Τον Μάρτιο ο τότε Επίτροπος Οικονομικών, Όλι Ρεν, επισκεπτόμενος την Αθήνα, ευχόταν σε σπαστά ελληνικά στους Έλληνες «καλό κουράγιο», υπονοώντας το τι θα ακολουθήσει.

Σίγουρα δεν ήταν το μνημόνιο που έφερε τη χρεοκοπία της χώρας και την κρίση, αλλά το αντίθετο. Ωστόσο η εμμονική επιβολή μίας υπέρμετρης λιτότητας – υπό την πίεση τότε της Γερμανίας και του ΔΝΤ – οδήγησε σε πρωτοφανή ύφεση και εκρηκτική ανεργία. Ο περιβόητος πολλαπλασιαστής ήταν…λάθος, όπως κάποια χρόνια αργότερα αναγνώρισε το Ταμείο σε ένα ανέξοδο “mea culpa”. Η χώρα βυθίστηκε σε οξύτατη οικονομική, κοινωνική και πολιτική κρίση, από την οποία βγήκε με διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, ιδιωτικοποιήσεις και κυρίως πολλές θυσίες του ελληνικού λαού.
Παλεύοντας να κλείσουμε την ψαλίδα

Ακόμη και σήμερα, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ των Ελλήνων εξακολουθεί να είναι σε χαμηλότερα από το 2009 επίπεδα – από την τελευταία δηλαδή προ μνημονίων χρονιά. Η αγοραστική δύναμη των Ελλήνων είναι η δεύτερη πιο αδύναμη, ύστερα από εκείνη των Βούλγαρων, σε ολόκληρη την Ε.Ε. Και για να κλείσει η ψαλίδα, που άνοιξε απότομα πριν από 14 χρόνια με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, θα χρειαστεί ίσως να περάσουν και δεκαετίες, όπως εκτιμούν οι οίκοι αξιολόγησης, παρά το γεγονός ότι σήμερα η χώρα εμφανίζει ρυθμούς ανάπτυξης διπλάσιους του μέσο όρου της Ευρωζώνης.

Αξίζει να θυμηθούμε πώς ανακοινώθηκε στις 23 Απριλίου 2010 η είσοδος στο μνημόνιο.


Το διάγγελμα Παπανδρέου

«Χθες, ανακοινώθηκαν τα στοιχεία για το πραγματικό μέγεθος του ελλείμματος του 2009. Θύμισαν σε όλους μας τα ακατανόητα λάθη, τις παραλείψεις, τις εγκληματικές επιλογές και την καταιγίδα των προβλημάτων που μας κληροδότησε η προηγούμενη κυβέρνηση. Όλοι μας κληρονομήσαμε – η σημερινή Κυβέρνηση και Ελληνικός λαός – ένα σκάφος έτοιμο να βυθιστεί. Μια χώρα χωρίς κύρος και αξιοπιστία, που είχε χάσει το σεβασμό ακόμα και των φίλων και των εταίρων της. Μια οικονομία εκτεθειμένη στο έλεος της αμφισβήτησης και των ορέξεων της κερδοσκοπίας.

Από την πρώτη μέρα σηκώσαμε τα μανίκια και με σκληρή δουλειά βαλθήκαμε να ανατρέψουμε αυτό το αρνητικό κλίμα. Καταστρώσαμε σχέδιο, πήραμε δύσκολα μέτρα, που πολλές φορές πόνεσαν, αλλά ανακτήσαμε την αξιοπιστία μας. Δημιουργήσαμε νέες συμμαχίες.

Μετά από έναν πραγματικό μαραθώνιο, διεκδικήσαμε και καταφέραμε να οδηγηθούμε σε μια ισχυρή απόφαση της Ε.Ε. για την στήριξη της χώρας μας, με ένα πρωτόγνωρο, για την ιστορία και τα δεδομένα της Ε.Ε., μηχανισμό. Και εμείς και οι εταίροι μας στην Ε.Ε., ελπίζαμε ότι αυτή η απόφαση θα αρκούσε για να ηρεμήσει και να συνετίσει τις αγορές, ώστε να μπορέσουμε να συνεχίσουμε τη χρηματοδότηση της χώρας μας με χαμηλότερα επιτόκια. Να υπάρξει, δηλαδή, η απαραίτητη νηνεμία, ώστε να αφιερωθούμε στο έργο μας, στις μεγάλες αλλαγές που χρειάζεται η χώρα, για να κάνουμε την οικονομία μας βιώσιμη, ανταγωνιστική. Να σταθεί η Ελλάδα στα πόδια της, δυνατή, για να αισθανθούν όλοι οι Έλληνες περήφανοι.

Οι αγορές δεν ανταποκρίθηκαν. Είτε γιατί δεν πίστεψαν στη βούληση της Ε.Ε., είτε γιατί κάποιοι αποφάσισαν να συνεχίσουν την κερδοσκοπία.

Και σήμερα, η κατάσταση στις αγορές απειλεί να αποδημήσει, όχι μόνο τις θυσίες του Ελληνικού λαού, αλλά και την ομαλή πορεία της οικονομίας. Και κινδυνεύει να χαθεί η προσπάθεια που καταβάλλουν οι Έλληνες από τα ακόμη μεγαλύτερα επιτόκια δανεισμού και ακόμη χειρότερα από την δυσκολία δανεισμού. Δεν θα το επιτρέψουμε. Ήρθε η στιγμή, το χρόνο που δεν μας δίνουν οι αγορές, αυτόν τον χρόνο να μας τον δώσει η απόφαση που πήραμε όλοι μαζί οι ηγέτες των χωρών της Ευρώπης για να στηριχθεί η Ελλάδα.

Είναι ανάγκη, ανάγκη εθνική και επιτακτική, να ζητήσουμε επισήμως από τους εταίρους μας την ενεργοποίηση του μηχανισμού στήριξης, που από κοινού δημιουργήσαμε στην Ε.Ε. Έχω ήδη δώσει εντολή στον Υπουργό Οικονομικών να κάνει τις απαραίτητες ενέργειες. Και οι εταίροι μας θα συνδράμουν άμεσα και αποφασιστικά, ώστε να παράσχουν στην Ελλάδα το απάνεμο λιμάνι που θα μας επιτρέψει να ξαναχτίσουμε το σκάφος μας με γερά και αξιόπιστα υλικά. Αλλά και να στείλουν και ένα ισχυρό μήνυμα στις αγορές, ότι η Ε.Ε. δεν παίζει και προστατεύει το κοινό μας συμφέρον και το κοινό μας νόμισμα.

Βρισκόμαστε σε μια δύσκολη πορεία, μια νέα Οδύσσεια για τον Ελληνισμό. Όμως, πλέον, ξέρουμε το δρόμο για την Ιθάκη και έχουμε χαρτογραφήσει τα νερά. Μπροστά μας έχουμε ένα ταξίδι με απαιτήσεις από όλους μας, αλλά με μια νέα συλλογική συνείδηση και κοινή προσπάθεια θα φθάσουμε εκεί ασφαλείς, πιο σίγουροι, πιο δίκαιοι, πιο περήφανοι.

Ο τελικός μας στόχος, ο τελικός μας προορισμός είναι να απελευθερώσουμε την Ελλάδα από επιτηρήσεις και κηδεμονίες. Να απελευθερώσουμε τις δυνάμεις του Ελληνισμού, τον κάθε Έλληνα και Ελληνίδα από αντιλήψεις, πρακτικές και συστήματα που τον εμποδίζουν παντού, εδώ και δεκαετίες. Να δώσουμε οξυγόνο εκεί που υπάρχει ασφυξία, δικαιοσύνη και κανόνες εκεί που υπάρχει αδικία, διαφάνεια εκεί που υπάρχει σκοτάδι, σιγουριά εκεί που υπάρχει ανασφάλεια, και ανάπτυξη για όλους.

Η έμπνευση, η πίστη μας είναι ετούτος εδώ ο τόπος, από το Καστελόριζο, μέχρι την Κέρκυρα, από την Κρήτη μέχρι τον Έβρο, είναι αυτός ο υπέροχος λαός, είναι οι νέοι μας με τις δυνατότητες και τα οράματά τους. Είμαι απόλυτα βέβαιος ότι, θα τα καταφέρουμε. Αρκεί εμείς οι Έλληνες να πιστέψουμε στις δυνατότητές μας, στις αξίες μας, στον ίδιο μας εαυτό».