Το εκπληκτικό σπίτι του σχεδιαστή Τζον Στεφανίδη στην Πάτμο

Στην Πάτμο, το μικρότερο νησί των Δωδεκανήσων, κατά την ελληνική μυθολογία βρήκε καταφύγιο ο Ορέστης από τις Ερινύες, ενώ ο εξόριστος Ιωάννης ο Απόστολος προσηλύτισε τους κατοίκους στον Χριστιανισμό και έγραψε την Αποκάλυψη σε ένα σπήλαιο. Το νησί πέρασε από διάφορες κυριαρχίες — Βυζαντινούς, Ενετούς και Τούρκους — προτού, τη δεκαετία του 1960, υποδεχτεί τη νέα, κοσμοπολίτικη «καλή κοινωνία» της Ευρώπης και της Αμερικής.

Στην ιστορία αυτή πρωταγωνιστεί ο σχεδιαστής Τζον Στεφανίδης και το σπίτι που δημιούργησε με τον τότε σύντροφό του, τον καλλιτέχνη Τέντι Μίλινγκτον Ντρέικ. Θεωρείται ότι η παρουσία τους έφερε κοσμοπολίτικο αέρα και ενέπνευσε πολλούς να φτιάξουν τα σπίτια τους στο νησί με παρόμοιο, «εκτός χρόνου» στυλ.



Όλα ξεκίνησαν το καλοκαίρι του 1963, όταν οι δύο άνδρες έφτασαν στην Πάτμο έπειτα από ένα ταξίδι στην ανατολική Μεσόγειο. Η Χώρα, με επίκεντρο το Μοναστήρι του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου, ήταν τότε σχεδόν έρημη, με πολλά κτίσματα σε κατάσταση ερήμωσης. Ενθουσιασμένοι, αγόρασαν ένα αγροτόσπιτο του 16ου αιώνα για 1000 λίρες. Ο Τζον, αν και «αυτοδίδακτος» στον σχεδιασμό, επιστράτευσε ντόπιους τεχνίτες για την αναστήλωση του σπιτιού. Το σχέδιό του διατηρούσε την αυθεντική λαϊκή αρχιτεκτονική, ενώ πρόσθετε σύγχρονες πινελιές και παραδοσιακά οθωμανικά θέματα. Έτσι ξεκίνησε η πορεία του στην εσωτερική διακόσμηση, όπου μετέπειτα θα ανακατασκεύαζε και εκσυγχρόνιζε δέκα σπίτια στο νησί, προβάλλοντας την αρμονική συνύπαρξη παλιού και νέου.



Την ίδια περίοδο, ο Τέντι διατηρούσε στούντιο ζωγραφικής σε ένα διπλανό σπίτι και άφησε το δικό του καλλιτεχνικό αποτύπωμα με τοιχογραφίες και πίνακες σε διάφορους χώρους. Ο Cy Twombly επισκέφτηκε το νησί στα πρώτα βήματά τους, θαυμάζοντας τη δεξιοτεχνία του Τέντι στη γραμμή και τη σύνθεση.

Οι δυο τους πέρασαν δεκαετίες στην Πάτμο, φιλοξενώντας φίλους, αριστοκράτες, καλλιτέχνες και ανθρώπους της διεθνούς σκηνής. Αν και χώρισαν για οκτώ χρόνια, στο τέλος της ζωής του Τέντι επανασυνδέθηκαν. Ο Τέντι πέθανε το 1994 από AIDS και ο Τζον έκτισε προς τιμήν του ένα λευκό μαυσωλείο με την επιγραφή XAIRE («χαίρε» και «αντίο» στα αρχαία ελληνικά).



Παρά τον χαμό του Τέντι, ο Τζον εξακολουθεί να φροντίζει το κτήμα και τον κήπο, όπου βασιλεύουν τα αρώματα από γιασεμί, λεμόνι, πορτοκάλι και βότανα. Πιστεύει ότι ένα σπίτι που ζει για χρόνια με τους ίδιους κατοίκους γεμίζει με τη «ψυχή» τους: παλιές αγάπες, φίλους, διαφωνίες και χαρές. Και πως, τελικά, η ευτυχία δεν είναι θέμα «στυλ», αλλά θέμα άνεσης, ευγένειας και όσων ενώνουν τον άνθρωπο με τον χώρο του — τα αγαπημένα αντικείμενα, τα λουλούδια, οι προσωπικές στιγμές.

«Ο τόπος ή το σπίτι που σε τρέφει συναισθηματικά», γράφει ο ίδιος, «είναι ανεκτίμητος. Για μένα, αυτή η εστία δεν είναι άλλη από την Πάτμο».