Γιατί η Ελλάδα είναι θωρακισμένη από το stop του ρωσικού αερίου μέσω Ουκρανίας – Πόσο εξαρτόμαστε ενεργειακά από τη Μόσχα

Του Χάρη Φλουδόπουλου

Μέχρι πριν 4 χρόνια, η ελληνική αγορά φυσικού αερίου εξαρτιόταν σε συντριπτικό ποσοστό από το ρωσικό φυσικό αέριο που ερχόταν στη χώρα μας μέσω της Ουκρανίας. Πάνω από το 60% της ελληνικής κατανάλωσης φυσικού αερίου προερχόταν από τη ρωσική Gazprom, με το φυσικό αέριο να έρχεται από το δίκτυο της Ουκρανίας και να καταλήγει στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα στο σταθμό του Σιδηροκάστρου. Τον Ιανουάριο του 2020 ωστόσο ξεκίνησε η εμπορική λειτουργία του αγωγού Turkstream που συνδέει την Ρωσία με την Τουρκία και έκτοτε το ρωσικό αέριο φτάνει στο ελληνικό δίκτυο από τον συγκεκριμένο αγωγό και όχι μέσω Ουκρανίας.

Αυτός είναι και ο λόγος που το stop του ρωσικού αερίου μέσω Ουκρανίας που ξεκίνησε από χθες δεν επηρεάζει την εγχώρια ενεργειακή αγορά καθώς συνεχίζονται απρόσκοπτες οι ροές ρωσικού αερίου προς το ελληνικό σύστημα. Το ίδιο ισχύει και για τις υπόλοιπες χώρες που προμηθεύονται ρωσικό φυσικό αέριο μέσω του αγωγού Turkstream. Από την συγκεκριμένη διαδρομή προμηθεύεται ρωσικό αέριο η Βουλγαρία, η Ουγγαρία, αλλά και η Σερβία που δεν επηρεάζονται από τις εξελίξεις στο ουκρανικό μέτωπο.


Αυτή τη στιγμή μέσω του αγωγού Turkstream, ο οποίος διασχίζει υποθαλάσσια τη Μαύρη Θάλασσα προς τις ακτές της Τουρκίας και συνεχίζει προς τα Βαλκάνια, πραγματοποιούνται περίπου τα δύο τρίτα των εξαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου προς ευρωπαϊκές χώρες.

Αντίστοιχα μέσω του ουκρανικού δικτύου φυσικού αερίου, μέχρι προχθές πραγματοποιούνταν εξαγωγές που αντιστοιχούσαν στο ένα τρίτο των εξαγωγών της Gazprom. Σημειώνεται ότι οι εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου μέσω Ουκρανίας αντιστοιχούν στο 5% των συνολικών εισαγωγών ή αλλιώς 14 δισ. κυβικά μέτρα.

Αξίζει να αναφερθεί ότι η Ε.Ε. έχει εντείνει τα τελευταία χρόνια τις προσπάθειές της να μειώσει την εξάρτησή της από το ρωσικό φυσικό αέριο μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το Φεβρουάριο του 2022. Στοιχεία που δημοσιεύθηκαν από τις Βρυξέλλες δείχνουν ότι το ρωσικό φυσικό αέριο αντιστοιχούσε περίπου στο 8% των συνολικών εισαγωγών φυσικού αερίου της ΕΕ το 2023, όταν το ποσοστό αυτό ξεπερνούσε το 40% το 2021.


Η Ε.Ε. αναζήτησε εναλλακτικές πηγές αερίου στο Κατάρ και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η αλλαγή αποδείχθηκε αποτελεσματική, καθώς η Gazprom κατέγραψε ζημία ύψους 7 δισεκατομμυρίων δολαρίων (6,73 δισεκατομμύρια ευρώ) για πρώτη φορά εδώ και δυόμισι δεκαετίες.

Παρόλο που οι Βρυξέλλες έχουν μειώσει σημαντικά τις εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου, ορισμένα κράτη-μέλη εξακολουθούν να εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από αυτό. Χώρες όπως η Αυστρία και η Σλοβακία συνεχίζουν να εισάγουν τεράστιες ποσότητες ρωσικού φυσικού αερίου, αποφέροντας περίπου 5 δισεκατομμύρια ευρώ σε έσοδα για τη Μόσχα.
Ελλάδα

Το ίδιο ισχύει και για τη χώρα μας όπου το φυσικό αέριο από τη Ρωσία παίζει κυριαρχικό ρόλο στο εγχώριο ενεργειακό σύστημα. Συγκεκριμένα στο ενδεκάμηνο του 2024, το ρωσικό αέριο συνολικά έφτασε το 56,9% (τουλάχιστον) των συνολικών εισαγωγών αερίου στη χώρα. Το υψηλό αυτό μερίδιο οφείλεται κυρίως στις εισαγωγές ρωσικού αερίου μέσω αγωγού, καθώς οι εισαγωγές ρωσικού LNG ήταν μηδενικές για τους περισσότερους μήνες του 2024, με εξαίρεση τους πρώτους δύο μήνες (Ιανουάριο-Φεβρουάριο) και τον Σεπτέμβριο.

Σημειώνεται ότι από τον Ιούλιο του 2022 έως τον Μάρτιο του 2023 είχε υπάρξει σημαντική υποχώρηση των εισαγωγών ρωσικού αερίου βάσει και των σχετικών αποφάσεων σε πανευρωπαϊκό επίπεδο και είναι χαρακτηριστικό ότι τον Ιανουάριο του 2023 είχαμε μηδενικές εισαγωγές ρωσικού αερίου. Ωστόσο από τον Ιούλιο του 2023 και μετά ξεκίνησε μια περίοδος που διαρκεί έως και σήμερα με σημαντική αύξηση των εισαγωγών ρωσικού αερίου, με αποκορύφωμα τον περασμένο Σεπτέμβριο όταν και είχαμε το μηνιαίο ρεκόρ εισαγωγών αερίου από τη Ρωσία με 4,11TWh.