....ΕΙΝΑΙ ΠΡΟΘΥΜΗ ΝΑ ΚΑΤΕΔΑΦΙΣΕΙ ΤΑ ΠΑΝΤΑ ΓΙΑ ΝΑ ΜΕΙΝΕΙ Η ΕΛΛΑΔΑ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΖΩΝΗ!
Ο Λ. ΠΑΠΑΔΗΜΟΣ ΔΕΝ ΑΠΕΚΛΕΙΣΕ ΝΑ ΕΙΝΑΙ...
ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑ ΤΙΣ ΕΚΛΟΓΕΣ!
Ωμός, κυνικός, σχεδόν αδίστακτος στη συνέντευξή του στουςFinancial Times o Λ. Παπαδήμος, μίλησε
ως αυθεντικός εκπρόσωπος των τραπεζιτών και ευρύτερα του διεθνούς χρηματιστικού κεφαλαίου.
Στην ουσία ο Λ. Παπαδήμος, μέσω των Financial Times, θυμίζοντας άλλους σκοτεινούς καιρούς, προεξόφλησε ότι υπάρχει μια «μεγάλη, σιωπηλή πλειοψηφία των ελλήνων», η οποία είναι έτοιμη και πρόθυμη να κάνει ότι χρειαστεί για να παραμείνει η Ελλάδα στην ευρωζώνη, στόχο που τον αναγόρευσε για άλλη μια φορά σε υπέρτατη αξία, δόγμα και ιεραποστολή για τη χώρα.
Στην πραγματικότητα ο Λ. Παπαδήμος κήρυξε, στο όνομα μιας «ιδεατής» σιωπηλής πλειοψηφίας, μια νέου τύπου «δικτατορία του ευρώ» η οποία θα κάνει ότι χρειαστεί για να κρατήσει την Ελλάδα στην ευρωζώνη και ο νοών νοείτω...
Αυτήν την ώρα μια νέα «ιερή πολιτικοκοινωνική συμμαχία του ευρώ» με εμπροσθοφυλακή τους τραπεζίτες, έχει αναλάβει το έργο πλήρους καταστροφής του εργασιακού και κοινωνικού χάρτη της Ελλάδας αλλά και με όχημα την Ελλάδα, όλης της Ευρώπης.
Ο Γ. Παπανδρέου, ο Α. Σαμαράς, ο Ε. Βενιζέλος, και πρώτα απ' όλα ο Λ. Παπαδήμος, «ουρανόπεμπτος», στην πλέον κρίσιμη στιγμή, έχουν αναδειχθεί σε πρωταθλητές, αν όχι και σε νέουςαγίους, του πιο σκληρού νεοφιλελεύθερου χρηματιστικού πολιτικού και οικονομικού κατεστημένου της Ευρώπης.Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι ο Λ. Παπαδήμος, ο οποίος δεν έχει τίποτα θετικό να πει για την κόσμο της εργασίας στη χώρα, και δεν έχει τίποτα αισιόδοξο, επίσης, να προσφέρει ούτε για τις προοπτικές της οικονομίας, για το μόνο που βεβαιώνει με τη συνέντευξή του είναι ότι «αν εφαρμοστεί πλήρως τομνημονιακό πρόγραμμα τότε θα εξαλειφθεί κάθε πιθανότητα μιας ακόμα αναδιάρθρωσης του κρατικού χρέους».
Για να καταλήξει σε δουλόφρονες διαβεβαιώσεις προς τους χρηματιστές και πιστωτές: «Θα κάνουμε ότι χρειαστεί για να διασφαλίσουμε ότι αυτή ήταν και η τελευταία αναδιάρθρωση του κρατικού χρέους»!
Τη «ρουκέτα», όμως, ο Λ. Παπαδήμος, την άφησε για το τέλος, αφήνοντας ευθέως να εννοηθεί ότι μπορεί να είναι πρωθυπουργός και μετά τις εκλογές «στην περίπτωση που δεν υπάρξει αρκετή στήριξη για άλλον υποψήφιο»!!! Ιδού ένας πιθανός σχεδιασμός!
Είναι πραγματικά θλιβερό ότι απέναντι στο βρώμικο πολιτικο- κοινωνικό μπλοκ του ευρώ δεν αντιπαρατίθεται ένα άλλου είδους πολιτικοκοινωνικό μέτωπο που να αμφισβητεί την παρουσία της χώρας στην ευρωζώνη στο πλαίσιο μιας ευρύτερης σύγκρουσης με την ΕΕ και ενός σύγχρονου προοδευτικού προγράμματος με σοσιαλιστική προοπτική.
Το τραγικό είναι ότι στη συναίνεση γύρω από το ευρώ εντάσσονται με ευρεία έννοια και οιισχυρότερες δυνάμεις, η κάθε μια με τον τρόπο της, της Αριστεράς στη χώρα μας.
Όσο όμως δεν αμφισβητείται πειστικά το ευρώ, ως πλαίσιο και ως ισχυρός κρίκος της αστικής προπαγάνδας, δεν υπάρχει η παραμικρή δυνατότητα, κάτω από την ομπρέλα του ευρωνομίσματος, να γίνει ούτε ένα προοδευτικό βήμα στη χώρα!
************
Προς πληρέστερη ενημέρωση των αναγνωστών μας η Iskra παραθέτει ακολούθως από το Euro2day.gr τα βασικά σημεία καθώς και ολόκληρη τη συνέντευξη Λ. Παπαδήμου στους Financial Times.
ΠΑΠΑΔΗΜΟΣ: ΘΑ ΚΑΝΟΥΜΕ ΤΑ ΠΑΝΤΑ ΓΙΑ ΤΟ ΕΥΡΩΗ Ελλάδα είναι αποφασισμένη να αποφύγει μια ακόμα αναδιάρθρωση χρέους και οι πολιτικοί ηγέτες της είναι έτοιμοι να «παραμερίσουν» τις διαφορές τους προκειμένου να εφαρμόσουν τις δομικές και δημοσιονομικές μεταρρυθμίσεις, δήλωσε σε συνέντευξή του στους Financial Times ο κ. Λουκάς Παπαδήμος.
Ο εντολοδόχος πρωθυπουργός επέμεινε επίσης πως μια «μεγάλη, σιωπηλή πλειοψηφία» των Ελλήνων είναι πρόθυμοι να κάνουν ότι χρειαστεί για να παραμείνει η χώρα στην ευρωζώνη, παρά τις σχεδόν καθημερινές διαδηλώσεις κατά των μέτρων λιτότητας.
Στη συνέντευξή του στους Financial Times ο κ. Παπαδήμος εξέφρασε την πεποίθησή του ότι τοπτωτικό οικονομικό σπιράλ της Ελλάδας θα αποδειχθεί προσωρινό. «Είμαι πεπεισμένος ότι έχουμε διανύσει παραπάνω από τον μισό δρόμο προς την οικονομική ανάκαμψη -αν και η διαδικασία της δημοσιονομικής προσαρμογής θα διαρκέσει περισσότερο», δήλωσε, συμπληρώνοντας πως «μέσα σε λιγότερο από δυο χρόνια θα επιτευχθούν θετικά ποσοστά ανάπτυξης».
Η στάση αυτή του κ. Παπαδήμου καταγράφεται παρά τις ευρείες ανησυχίες εκτός Ελλάδας ότι η οικονομική κατάσταση της χώρας καθιστά την έξοδό της από την ευρωζώνη μια ευκρινή πιθανότητα. Ο ίδιος παραδέχθηκε πάντως πως η Ελλάδα ενδέχεται να χρειαστεί περαιτέρω εξωτερική βοήθεια, εάν δεν καταφέρει να επιστρέψει στις αγορές μέχρι το 2015.
Ωστόσο, ο κ. Παπαδήμος υποστήριξε ότι η εφαρμογή του συμφωνημένου προγράμματος μεταρρυθμίσεων και τα επιπλέον μέτρα για την ενίσχυση της ανάπτυξης, θα μετατρέψουν τον φαύλο κύκλο της δημοσιονομικής λιτότητας και της οικονομικής συρρίκνωσης σε «έναν ενάρετο κύκλο δομικών μεταρρυθμίσεων, αυξημένης δραστηριότητας και ταχύτερης δημοσιονομικής προσαρμογής».
Η πλήρης εφαρμογή του προγράμματος θα εξαλείψει επίσης την πιθανότητα μιας ακόμα αναδιάρθρωσης του κρατικού χρέους, σημείωσε ο κ. Παπαδήμος. «Θα κάνουμε ότι χρειαστεί για να διασφαλίσουμε ότι αυτή ήταν και η τελευταία αναδιάρθρωση του ελληνικού κρατικού χρέους».
«Αυτή είναι η θέληση της πλειοψηφίας των Ελλήνων», δήλωσε, τονίζοντας ότι «θα ληφθεί προσεκτικά υπ' όψιν από τα πολιτικά κόμματα». Ένα βασικό επίτευγμα της κυβέρνησής του ήταν η δημιουργία ενός «μεγαλύτερου βαθμού συναίνεσης» σε ότι αφορά την εφαρμογή του τελευταίου προγράμματος διάσωσης.
Ο κ. Παπαδήμος δήλωσε πως «σχεδόν όλες οι δημοσκοπήσεις συστηματικά δείχνουν ότι μια μεγάλη πλειοψηφία των Ελλήνων -έχω δει στοιχεία που κυμαίνονται μεταξύ του 70% και του 80%- στηρίζουν σε πολύ μεγάλο βαθμό την συνεχιζόμενη συμμετοχή της Ελλάδας στην ευρωζώνη και αυτό υποδηλώνει ότι, παρά τις θυσίες και τα βραχυπρόθεσμα κόστη προσαρμογής, είναι πρόθυμοι να κάνουν ότι πρέπει να γίνει προκειμένου η χώρα να παραμείνει στο ευρώ».
Ο κ. Παπαδήμος αποκάλυψε κατά τη διάρκεια της συνέντευξης τα σχέδιά του να ενισχύσει το γραφείο του πρωθυπουργού προκειμένου να διασφαλίσει την συνέχεια και υπό τη νέα κυβέρνηση. Δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο να παραμείνει πρωθυπουργός και μετά τις εκλογές, στην περίπτωση που δεν υπάρξει αρκετή στήριξη για άλλον υποψήφιο.
Η συνέντευξη
FT: Η ανάκτηση της εμπιστοσύνης στην Ελλάδα είναι το κλειδί. Πώς θα την πετύχετε;
Λουκάς Παπαδήμος: Αυτά που επετεύχθησαν προσφάτως- η υιοθέτηση ενός νέου οικονομικού προγράμματος για την περίοδο 2012-2014, η έγκριση του δεύτερου πακέτου στήριξης και η αναδιάρθρωση του δημοσίου χρέους - θα πρέπει να παίξουν σημαντικό ρόλο στην σταδιακή μείωση της αβεβαιότητας και στην ενίσχυση της εμπιστοσύνης του ελληνικού λαού και των αγορών. Το βασικό σημείο για την ανάκτηση της εμπιστοσύνης είναι η έγκαιρη και αποτελεσματική εφαρμογή του νέου προγράμματος. Ταυτόχρονα, θα ήταν θετικό να αντιμετωπίσουμε και στις βραχυπρόθεσμες αρνητικές συνέπειες του προγράμματος προσαρμογής συμπληρώνοντάς το με μέτρα πολιτικής που μπορούν να συμβάλουν στην στήριξη της οικονομικής δραστηριότητας και της απασχόλησης βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα.
FT: Νέα μέτρα σε ότι έχει ήδη ανακοινωθεί;
ΛΠ: Ναι, συμπληρωματικά μέτρα. Όλοι γνωρίζουμε ότι χρειάζεται καιρός για να εφαρμοστούν κάποιες αναπτυξιακές μεταρρυθμίσεις και να γίνει αισθητός ο αντίκτυπός τους στην οικονομία.
FT: Προτείνετε ένα σχέδιο Marshall;
ΛΠ: Πολλοί έχουν χρησιμοποιήσει αυτό τον όρο με πολλούς διαφορετικούς τρόπους. Αυτό που επιδιώκουμε σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων είναι μία ομάδα μέτρων που θα συμβάλουν στην αντιμετώπιση της έλλειψης ρευστότητας στο τραπεζικό σύστημα χρησιμοποιώντας τα διαθέσιμα κεφάλαια από τα διαρθρωτικά ταμεία συνοχής της ΕΕ ως εγγύηση ώστε να μπορέσει η ΕΚΤ να παράσχει ρευστότητα στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα, που με τη σειρά του θα μπορέσει να αυξήσει την χρηματοδότηση των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων. Παρομοίως, εξετάζουμε την χρήση ενός χρηματοοικονομικού εργαλείου κατανομής κινδύνου που μπορεί να βελτιώσει την χρηματοδότηση διαθέσιμων επενδυτικών έργων, συμπεριλαμβανομένων των έργων για τους μεγάλους αυτοκινητοδρόμους που έχουν παγώσει εδώ και περίπου ένα χρόνο. Γενικότερα, θα είναι απαραίτητο να βελτιωθεί περαιτέρω ο ρυθμός απορρόφησης και χρήσης των διαθέσιμων διαρθρωτικών ταμείων και ταμείων συνοχής.
FT: Πόση συμπληρωματική στήριξη μπορεί να υπάρξει από την ΕΙΒ;
ΛΠ: Το μέγεθος που συζητείται αναφορικά με την χρηματοδότηση μικρομεσαίων επιχειρήσεων είναι περίπου 1 δισ. ευρώ - όχι τεράστιο δηλαδή, αλλά θα μπορούσε να παίξει ουσιαστικό ρόλο στην αντιμετώπιση των προβλημάτων ρευστότητας που αντιμετωπίζουν οι τράπεζες ως προς την χρηματοδότηση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων που επηρεάστηκαν σκληρά από την πιστωτική κρίση.
FT: Ορισμένοι οικονομολόγοι και πολιτικοί πιστεύουν ότι χρειάζεται ένα "Σχέδιο Marshall" πολύ μεγαλύτερου μεγέθους, το οποίο ενδεχομένως να χρηματοδοτηθεί από κυβερνήσεις ή και ιδιωτικά κεφάλαια. Νομίζεται ότι θα μπορούσε να βοηθήσει;
ΛΠ: Δεδομένου του μεγέθους της στήριξης που λάβαμε από τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, δεν νομίζω ότι υπάρχουν περιθώρια για περαιτέρω κρατική χρηματοδότηση.
FT: Ο φόβος βεβαίως, είναι πως θα μπείτε σε έναν φαύλο κύκλο δημοσιονομικής λιτότητας, ύφεσης και ακόμη περισσότερης λιτότητας και θα πρέπει να το σπάσετε αυτό.
ΛΠ: Ναι βεβαίως, αδιαμφισβήτητα. Πώς μπορεί να σπάσει αυτό; Μετά από κάποια χρονική περίοδο θα φανούν οι θετικές συνέπειες του προγράμματος στην οικονομία. Παρόλα αυτά, βραχυπρόθεσμα εξακολουθούμε να βιώνουμε τις αρνητικές συνέπειες: τη συνεχιζόμενη ρευστότητα και την αύξηση της ανεργίας σε πολύ υψηλά επίπεδα. Έτσι, εάν το πρόγραμμα συμπληρωθεί με κάποια επιπλέον μέτρα θα πρέπει να είναι αρκετό - εάν εφαρμοστεί αποτελεσματικά - για να σπάσει αυτό που αποκαλείτε φαύλο κύκλο ώστε να ξεκινήσει ένας ενάρετος κύκλος διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, ανάπτυξης και ταχύτερης δημοσιονομικής προσαρμογής.
Νομίζω ότι είναι σημαντικό να υπογραμμίσουμε ότι αυτά που πετύχαμε με το πρώτο πρόγραμμα είναι πολύ σημαντικότερα από ότι φαίνεται. Πρώτον, όσον αφορά τη δημοσιονομική προσαρμογή, σε δύο χρόνια το πρωτογενές έλλειμμα του προϋπολογισμού μειώθηκε κατά 8 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ. Πρόκειται για την μεγαλύτερη ετήσια δημοσιονομική προσαρμογή όχι μόνο στην ιστορία της ΕΕ, αλλά και του ΟΟΣΑ.
Δεύτερον, όσον αφορά την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας, τη διετία 2010-2011 και πριν από τις ευρείες μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας που παρουσιάσαμε τώρα στο πλαίσιο του δεύτερου προγράμματος, η χώρα κέρδισε ανταγωνιστικότητα σχεδόν ισάξια με το ήμισυ της ανταγωνιστικότητας που χάθηκε σε σχέση με τους ευρωπαίους εταίρους μας κατά τα προηγούμενα εννέα χρόνια. Τρίτον, σύμφωνα με την τελευταία έκθεση του ΟΟΣΑ, η Ελλάδα κατατάσσεται στην πρώτη θέση ως προς την ανταπόκριση για μεταρρυθμίσεις.
Βεβαίως, οι αρνητικές συνέπειες του πρώτου προγράμματος ήταν ο βραχυπρόθεσμος αντίκτυπος στην οικονομία. Η αποδυνάμωση της οικονομικής δραστηριότητας και η αύξηση της ανεργίας ήταν μεγαλύτερη από ότι είχε αρχικά εκτιμηθεί. Νομίζω ότι αυτό συνέβη για τρεις λόγους. Πρώτον υπήρχαν κενά στην εφαρμογή, ειδικότερα όσον αφορά τις αναπτυξιακές μεταρρυθμίσεις. Δεύτερον, το εξωτερικό περιβάλλον αποδείχθηκε δυσμενέστερο από ότι αναμενόταν. Τρίτον, ο βασικός παράγοντας ήταν η μείωση της εμπιστοσύνης και η αυξημένη αβεβαιότητα κατά τον τελευταίο ενάμιση χρόνο. Αυτό δεν επηρέασε μόνο την καταναλωτική ζήτηση και τις επενδυτικές δραστηριότητες, αλλά έπαιξε και σημαντικό ρόλο στο τραπεζικό σύστημα επειδή ενθάρρυνε τις εκροές καταθέσεων, εντείνοντας κατά συνέπεια το πρόβλημα ρευστότητας των τραπεζών.
Εάν ανακτηθεί η εμπιστοσύνη, τότε μπορούμε να προχωρήσουμε στον ενάρετο κύκλο. Δεν υποστηρίζω ότι κάτι τέτοιο θα συμβεί μέσα στους επόμενους λίγους μήνες, αλλά εάν εφαρμοστούν πλήρως οι πολιτικές τότε υπάρχουν λόγοι να πιστεύει κανείς ότι η οικονομία θα ξεκινήσει σταδιακά να ανακάμπτει κατά το δεύτερο εξάμηνο του επόμενου έτους (2013).
FT: Γιατί θα πρέπει να περιμένουμε ότι η εφαρμογή τώρα θα είναι καλύτερη;
ΛΠ: Υπήρξαν καθυστερήσεις και κενά στην εφαρμογή. Κανείς δεν το αμφισβητεί αυτό. Ορισμένα βήματα έχουν ήδη γίνει για τη βελτίωση της εφαρμογής, αλλά ο αντίκτυπός τους δεν έχει γίνει ακόμη ορατός. Από το προηγούμενο καλοκαίρι, η Ελλάδα ζήτησε τεχνική στήριξη από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Προσφάτως, επί παραδείγματι, έγιναν σημαντικά βήματα για τη βελτίωση της δημόσιας διοίκησης. Υπάρχουν και άλλα βήματα που στοχεύουν στη βελτίωση της αποτελεσματικότητας στην είσπραξη των φόρων και στον εκσυγχρονισμό των διαδικασιών που δημιουργούν εμπόδια στις επενδύσεις. Η πρόβλεψη για τεχνική στήριξη από την Κομισιόν και τα κράτη-μέλη της ΕΕ θα πρέπει να συμβάλει στην βελτίωση της εφαρμογής.
Ένας σημαντικός παράγοντας που μπορεί να βοηθήσει σε αυτό τον σκοπό είναι ότι τώρα, τα δύο μεγαλύτερα κόμματα της Ελλάδας στηρίζουν το πρόγραμμα. Νομίζω ότι αυτός ο πολιτικός παράγοντας μπορεί να παίξει ρόλο στην βελτίωση της αποτελεσματικότητας και στην ταχύτητα με την οποία εφαρμόζονται οι πολιτικές.
FT: Η Γερμανία λέει ότι θα πρέπει να αναβληθούν οι εκλογές.
ΛΠ: Δεν τίθεται τέτοιο θέμα. Αυτή η κυβέρνηση ολοκληρώνει τώρα το έργο της και υπάρχει συμφωνία μεταξύ των πολιτικών κομμάτων να προχωρήσουν οι εκλογές το αργότερο στις αρχές Μαΐου. Όταν δημιουργήθηκε αυτή η κυβέρνηση τον Νοέμβριο του 2011, η συμφωνία μεταξύ των πολιτικών κομμάτων έλεγε ότι με την ολοκλήρωση των βασικών στόχων - την υιοθέτηση του δευτέρου προγράμματος, την αναδιάρθρωση του χρέους - θα διεξαχθούν εκλογές. Ο ελληνικός λαός θα πρέπει τώρα να έχει την ευκαιρία να εκφράσει την προτίμησή του ως προς βασικά θέματα πολιτικής που θα επηρεάσουν το μέλλον της χώρας.
FT: Είστε διατεθειμένος να συνεχίσετε και μετά τις εκλογές εάν επιλεγείτε ως πρωθυπουργός;
ΛΠ: Δεν θα ήταν σωστό να γνωστοποιήσω προεκλογικά τέτοιες προτιμήσεις. Δεν θέλω να εμπλακώ στην προεκλογική συζήτηση.
FΤ: Τι λέτε για κάποια άλλη θέση, ως υπουργός Οικονομικών;
ΛΠ: Η απάντηση είναι η ίδια.
FΤ: Η έλλειψη εμπιστοσύνης στην Ελλάδα επιδεινώθηκε από τον τρόπο με τον οποίο αντέδρασε η ευρωζώνη; Για παράδειγμα, η όλη συζήτηση για την εμπλοκή του ιδιωτικού τομέα στην αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους;
ΛΠ: Διαφορετικοί παράγοντες συνέβαλαν στην σταδιακή επιδείνωση της εμπιστοσύνης κατά τα τελευταία δύο χρόνια. Ένας λόγος ήταν η μη έγκαιρη εφαρμογή της πολιτικής. Ταχύτερη εφαρμογή πολιτικών δράσεων σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο - ουσιαστικά οι πολιτικές που υιοθετήθηκαν αργότερα - θα είχαν συμβάλει στον περιορισμό της ένταξης και του μεγέθους της κρίσης και θα είχαν περιορίσει την επιδείνωση της εμπιστοσύνης.
FT: Στους Financial Times είχαμε καταγράψει ότι είχατε αντιταχθεί στο PSI. Σωστά;
ΛΠ: Δεν νομίζω ότι το PSI ήταν λάθος. Αυτό που έλεγα σε εκείνο το άρθρο στους FT ήταν πως είναι σημαντικό να εξισορροπηθούν προσεκτικά τα πλεονεκτήματα και οι κίνδυνοι που σχετίζονται με την εμπλοκή του ιδιωτικού τομέα. Στην περίπτωση της Ελλάδας, το PSI ήταν αναπόφευκτο, δεδομένου του μεγέθους του δημοσίου χρέους και της προβλεπόμενης δυναμικής. Αυτό που ήταν σημαντικό ήταν να κατανοήσουμε τα καθαρά πλεονεκτήματα συγκριτικά με τους κινδύνους και να λάβουμε μέτρα για να ελαχιστοποιήσουμε τις πιθανές αρνητικές επιπτώσεις.
FT: Νομίζετε ότι μπορεί κάποια στιγμή να χρειαστεί περαιτέρω αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους;
ΛΠ: Η πλήρης και αποτελεσματική εφαρμογή του νέου οικονομικού προγράμματος θα πρέπει να εκμηδενίσει αυτή την πιθανότητα. Θα κάνουμε ότι χρειάζεται για να εξασφαλίσουμε ότι αυτή είναι η τελευταία αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους.
FT: Συμβάλει στην ανάκτηση της εμπιστοσύνης όταν ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών συζητά τώρα ένα ενδεχόμενο τρίτο πακέτο στήριξης ενώ διεξάγεται συζήτηση για την πιθανότητα εξόδου της Ελλάδας από την ευρωζώνη;
ΛΠ: Νομίζω ότι απλώς αντικατοπτρίζει το γεγονός ότι κανείς δεν μπορεί να προβλέψει με ακρίβεια πότε μία χώρα θα μπορέσει να ανακτήσει την πρόσβαση στις αγορές. Μπορεί να γίνει σε τρία χρόνια, αλλά μπορεί να χρειαστεί και περισσότερος χρόνος. Εάν μέχρι το 2015 δεν είναι εφικτή η επιστροφή στις αγορές, τότε ενδεχομένως να χρειαστεί περισσότερη στήριξη. Έχει ξεκάθαρα δηλωθεί ότι οι κυβερνήσεις της ευρωζώνης θα συνεχίσουν να παράσχουν επαρκή στήριξη και πέρα από τη διάρκεια του προγράμματος, μέχρις ότου η Ελλάδα ανακτήσει πρόσβαση στις αγορές, με προϋπόθεση βεβαίως ότι η Ελλάδα εκπληρώνει τις υποχρεώσεις της.
Κατά συνέπεια, αυτό που είπε ο υπουργός Schaeuble ήταν συμβατό με αυτό που έχει ήδη δηλωθεί και εξαρτάται από την πρόσβαση της χώρας στις αγορές. Πρόθεση αυτής της κυβέρνησης - και είμαι βέβαιος πως το ίδιο θα ισχύει και για τις μελλοντικές κυβερνήσεις - είναι να εφαρμοστεί το πρόγραμμα όσο πιο αποτελεσματικά γίνεται, ώστε να επιστρέψουμε στις αγορές το ταχύτερο δυνατό.
FΤ: Το 2015;
ΛΠ: Δεν μπορώ να προβλέψω με ακρίβεια. Είναι δύσκολο να προβλέψει κανείς από τώρα ποιες θα είναι οι εκτιμήσεις των αγορών σε τρία χρόνια. Είμαι αισιόδοξος ότι, μετά από όσα έχουμε κάνει, βρισκόμαστε σε ποιο στέρεο έδαφος από ότι πριν από μερικούς μήνες. Προσωπικά αισθάνομαι αισιόδοξος ότι η διαδικασία οικονομικής προσαρμογής και οι προσπάθειες που συντελούνται θα συνεχιστούν και στο μέλλον. Γιατί; Επειδή αυτή είναι η βούληση της πλειοψηφίας του ελληνικού λαού. Η βούληση του ελληνικού λαού θα ληφθεί πολύ σοβαρά υπόψη από τα πολιτικά κόμματα που θα σχηματίσουν τη νέα κυβέρνηση.
Σχεδόν όλες οι δημοσκοπήσεις δείχνουν συστηματικά ότι η μεγάλη πλειοψηφία του λαού - βλέπω ποσοστά που κυμαίνονται από 70%-80% - στηρίζουν σθεναρά την ένταξη της χώρας στην ευρωζώνη και αυτό σημαίνει ότι, παρά τις θυσίες και το βραχυπρόθεσμο κόστος της προσαρμογής, είναι διατεθειμένοι να κάνουν ότι χρειάζεται ώστε η χώρα να παραμείνει στην ευρωζώνη.
Γιατί συμβαίνει αυτό; Η χώρα διανύει το πέμπτο έτος ύφεσης, η ανεργία βρίσκεται περίπου στο 20%, η ανεργία στους νέους πλησιάζει το 50%, υπάρχει εναλλακτικός τρόπος για να επιτευχθεί η προσαρμογή; Πιστεύω ότι η μεγάλη πλειοψηφία του ελληνικού λαού συνειδητοποιεί ότι τα μακροπρόθεσμα οφέλη από την παραμονή της χώρας στην ευρωζώνη είναι πολύ μεγαλύτερα από το βραχυπρόθεσμο κόστος προσαρμογής. Κατανοούν ότι η εξασφάλιση δημοσιονομικής βιωσιμότητας μπορεί να επιτευχθεί μόνο εντός ευρωζώνης.
Η μεγάλη σιωπηρή πλειοψηφία - και δεν είναι ο κόσμος που διαδηλώνει στους δρόμους - κατανοεί ότι η σταθερότητα των τιμών που συνεπάγεται η ευρωπαϊκή νομισματική ένωση και η δημοσιονομική πειθαρχία που απαιτεί για την χώρα έχει οφέλη για την χώρα και πως η διαδικασία προσαρμογής θα είναι πιο αποτελεσματική εντός ευρώ από ότι εκτός.
FT: Θέλουν όμως, πραγματικά οι Έλληνες να διοικούνται από τις Βρυξέλλες; Δεν υπάρχει δυσαρέσκεια για τις πιέσεις από την Γερμανία;
ΛΠ: Η συμμετοχή στη νομισματική ένωση απαιτεί κάποια απώλεια της εθνικής κυριαρχίας στην οικονομική πολιτική, επειδή ειδικότερα η δημοσιονομική πολιτική πρέπει να είναι συμβατή με την ενιαία νομισματική πολιτική και κατά συνέπεια ορισμένοι κανόνες πρέπει να εφαρμόζονται και πρέπει να επιτευχθεί ένας βαθμός συντονισμού. Σε αντίθετη περίπτωση, θα υπάρξουν ανισορροπίες που θα έχουν αρνητικές επιπτώσεις για την λειτουργία της οικονομίας. Αυτό το αποδέχονται όλες οι χώρες που συμμετέχουν στην νομισματική ένωση.
Μία χώρα σαν την Ελλάδα, που βρίσκεται στον μηχανισμό στήριξης και λαμβάνει οικονομική βοήθεια από τους Ευρωπαίους εταίρους της, υπόκειται σε επιπλέον όρους οικονομικής πολιτικής. Από την στιγμή που θα ολοκληρωθεί η διαδικασία προσαρμογής όμως, αυτό θα λήξει.
Πιστεύω όμως, ότι θα πρέπει να γίνεται ο διαχωρισμός ανάμεσα στην απώλεια πολιτικής εθνικής κυριαρχίας και στην μείωση του βαθμού της κυριαρχίας στην οικονομική πολιτική.
Σε κάθε περίπτωση, οι πολιτικές που εφαρμόζονται δεν συνεπάγονται ουσιώδη απώλεια πολιτικής ή δημοκρατικής κυριαρχίας. Κάτι τέτοιο θα ήταν απαράδεκτο και ανάρμοστο. Τόσο το πρώτο, όσο και το δεύτερο πρόγραμμα στήριξης συζητήθηκαν και εγκρίθηκαν από το ελληνικό κοινοβούλιο.
Το τελευταίο μάλιστα με μεγάλη πλειοψηφία των δύο τρίτων της Βουλής. Λαμβάνοντας υπόψη τις δημοσκοπήσεις, υπάρχει η στήριξη από την πλειοψηφία του ελληνικού λαού. Το πρόγραμμα οικονομικής προσαρμογής δεν προϋποθέτει έξωθεν επιβολή στην πολιτική διαδικασία. Η δημοκρατική κυριαρχία δεν επηρεάζεται.
FT: Μπορεί η Ελλάδα να παραμείνει στη νομισματική ένωση δεδομένου του μεγέθους των προκλήσεων που αντιμετωπίζει;
ΛΠ: Κατά την άποψή μου, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η χώρα θα παραμείνει στη νομισματική ένωση. Η ισχυρή πλειοψηφία των Ελλήνων πιστεύει ότι η ανάκτηση της δημοσιονομικής βιωσιμότητας και η ανταγωνιστικότητα μπορούν να επιτευχθούν με έναν πιο αποτελεσματικό και μόνιμο τρόπο εντός ευρωζώνης και όχι εκτός. Το κλειδί είναι η εφαρμογή της πολιτικής και να μην επαναληφθούν τα λάθη του παρελθόντος. Εάν γίνει αυτό, δεν βλέπω κάποιο πρόβλημα. Εν μέσω της διαδικασίας προσαρμογής αναπόφευκτα θα υπάρξει επώδυνο κόστος για την οικονομία και την απασχόληση. Είμαι όμως, πεπεισμένος ότι αυτή είναι μία προσωρινή κατάσταση.
Είναι δύσκολο να προβλέψει κανείς πότε ακριβώς θα επέλθει η ανάκαμψη και τον ρυθμό με τον οποίο θα απορροφηθεί η ανεργία. Στη βάση των διαθέσιμων προβλέψεων όμως, σε περίπου δύο χρόνια η οικονομία θα πρέπει να ανακάμψει. Το ΔΝΤ προβλέπει ότι το 2014 και το 2015 θα υπάρξει ρυθμός ανάπτυξης μεγαλύτερος του 2,5%. Η πολιτική που εφαρμόζεται σταδιακά θα ωθήσει την ανάπτυξη.
Είμαι πεπεισμένος ότι έχουμε κάνει πάνω από τα μισά του δρόμου προς την οικονομική ανάκαμψη, αν και η διαδικασία δημοσιονομικής προσαρμογής θα διαρκέσει περισσότερο. Θα πρέπει να πετύχουμε θετικό ρυθμό ανάπτυξης σε λιγότερο από δύο χρόνια.
FT: Πιστεύετε ότι οι ηγέτες των Σοσιαλιστών και της Νέας Δημοκρατίας έχουν πραγματικά δεσμευθεί στο πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων;
ΛΠ: Ναι. Έχουν δηλώσει σαφώς και έχουν δεσμευθεί γραπτώς ότι δεσμεύονται στους στόχους και την πολιτική του προγράμματος.
FT: Συζητήσατε μαζί τους κατ' ιδίαν. Τους πιστεύετε;
ΛΠ: Μέχρι τον Νοέμβριο υπήρχαν διαφορετικές και αντικρουόμενες απόψεις για το πρόγραμμα. Με τον καιρό όμως, και ενδεχομένως αυτή να είναι μία συνεισφορά αυτής της κυβέρνησης συνασπισμού, δημιουργήθηκε ένας υψηλότερος βαθμός συναίνεσης στο νέο πρόγραμμα, ως προς τους στόχους, αλλά και ως προς τον τρόπο επίτευξής τους.
Στα μέσα Φεβρουαρίου, οι 43 βουλευτές και από τα δύο κόμματα, ψήφισαν ενάντια στο πρόγραμμα, ή σε μέρη του προγράμματος, διαγράφηκαν από τα κόμματά τους. Έτσι, ως προς τα δύο μεγάλα κόμματα, υπάρχει τώρα μεγαλύτερη συναίνεση στην στήριξη του προγράμματος. Κατά την διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας, ενδεχομένως να ακούσετε κάποιες διαφοροποιήσεις, αλλά πιστεύω ότι υπάρχει κατανόηση ότι ο μόνος δρόμος μπροστά είναι η επιδίωξη της πολιτικής που ορίζεται στο πρόγραμμα.
FT: Είναι αληθές ότι ενισχύεται το πρωθυπουργικό γραφείο;
ΛΠ: Ξεκινήσαμε τη διαδικασία μεταρρύθμισης της δημόσιας διοίκησης και ένας στόχος είναι η βελτίωση του συντονισμού μεταξύ των υπουργείων και η εποπτεία των εργασιών τους. Αυτό θα γίνει από το πρωθυπουργικό γραφείο. Απαιτεί αύξηση του αριθμού των εργαζομένων και τη δημιουργία μίας μονάδας που θα επικεντρωθεί στην πιο αποτελεσματική εποπτεία των εργασιών που διεξάγονται από τα υπουργεία.
FT: Δημιουργείτε καγκελαρία;
ΛΠ: Δεν θα είναι τόσο μεγάλη όσο είναι στο Βερολίνο (γέλιο)
FT: Στόχος είναι να εξασφαλιστεί ότι ο διάδοχός σας θα ακολουθήσει την ίδια πολιτική;
ΛΠ: Στόχος είναι να βελτιωθεί ο συντονισμός και να εξασφαλιστεί η συνέχιση της εφαρμογής της συγκεκριμένης πολιτικής. Η έλλειψη συνέχειας είναι μέρος του προβλήματος. Κάποιοι από το επιτελείο, ειδικότερα εκείνοι που ασχολούνται με την εποπτεία της εφαρμοζόμενης πολιτικής, θα έπρεπε να μονιμοποιηθούν και δεν μπορούν να αλλάζουν κάθε φορά που αλλάζει η κυβέρνηση.
iskra.gr
Ο Λ. ΠΑΠΑΔΗΜΟΣ ΔΕΝ ΑΠΕΚΛΕΙΣΕ ΝΑ ΕΙΝΑΙ...
ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑ ΤΙΣ ΕΚΛΟΓΕΣ!
Ωμός, κυνικός, σχεδόν αδίστακτος στη συνέντευξή του στουςFinancial Times o Λ. Παπαδήμος, μίλησε
ως αυθεντικός εκπρόσωπος των τραπεζιτών και ευρύτερα του διεθνούς χρηματιστικού κεφαλαίου.
Στην ουσία ο Λ. Παπαδήμος, μέσω των Financial Times, θυμίζοντας άλλους σκοτεινούς καιρούς, προεξόφλησε ότι υπάρχει μια «μεγάλη, σιωπηλή πλειοψηφία των ελλήνων», η οποία είναι έτοιμη και πρόθυμη να κάνει ότι χρειαστεί για να παραμείνει η Ελλάδα στην ευρωζώνη, στόχο που τον αναγόρευσε για άλλη μια φορά σε υπέρτατη αξία, δόγμα και ιεραποστολή για τη χώρα.
Στην πραγματικότητα ο Λ. Παπαδήμος κήρυξε, στο όνομα μιας «ιδεατής» σιωπηλής πλειοψηφίας, μια νέου τύπου «δικτατορία του ευρώ» η οποία θα κάνει ότι χρειαστεί για να κρατήσει την Ελλάδα στην ευρωζώνη και ο νοών νοείτω...
Αυτήν την ώρα μια νέα «ιερή πολιτικοκοινωνική συμμαχία του ευρώ» με εμπροσθοφυλακή τους τραπεζίτες, έχει αναλάβει το έργο πλήρους καταστροφής του εργασιακού και κοινωνικού χάρτη της Ελλάδας αλλά και με όχημα την Ελλάδα, όλης της Ευρώπης.
Ο Γ. Παπανδρέου, ο Α. Σαμαράς, ο Ε. Βενιζέλος, και πρώτα απ' όλα ο Λ. Παπαδήμος, «ουρανόπεμπτος», στην πλέον κρίσιμη στιγμή, έχουν αναδειχθεί σε πρωταθλητές, αν όχι και σε νέουςαγίους, του πιο σκληρού νεοφιλελεύθερου χρηματιστικού πολιτικού και οικονομικού κατεστημένου της Ευρώπης.Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι ο Λ. Παπαδήμος, ο οποίος δεν έχει τίποτα θετικό να πει για την κόσμο της εργασίας στη χώρα, και δεν έχει τίποτα αισιόδοξο, επίσης, να προσφέρει ούτε για τις προοπτικές της οικονομίας, για το μόνο που βεβαιώνει με τη συνέντευξή του είναι ότι «αν εφαρμοστεί πλήρως τομνημονιακό πρόγραμμα τότε θα εξαλειφθεί κάθε πιθανότητα μιας ακόμα αναδιάρθρωσης του κρατικού χρέους».
Για να καταλήξει σε δουλόφρονες διαβεβαιώσεις προς τους χρηματιστές και πιστωτές: «Θα κάνουμε ότι χρειαστεί για να διασφαλίσουμε ότι αυτή ήταν και η τελευταία αναδιάρθρωση του κρατικού χρέους»!
Τη «ρουκέτα», όμως, ο Λ. Παπαδήμος, την άφησε για το τέλος, αφήνοντας ευθέως να εννοηθεί ότι μπορεί να είναι πρωθυπουργός και μετά τις εκλογές «στην περίπτωση που δεν υπάρξει αρκετή στήριξη για άλλον υποψήφιο»!!! Ιδού ένας πιθανός σχεδιασμός!
Είναι πραγματικά θλιβερό ότι απέναντι στο βρώμικο πολιτικο- κοινωνικό μπλοκ του ευρώ δεν αντιπαρατίθεται ένα άλλου είδους πολιτικοκοινωνικό μέτωπο που να αμφισβητεί την παρουσία της χώρας στην ευρωζώνη στο πλαίσιο μιας ευρύτερης σύγκρουσης με την ΕΕ και ενός σύγχρονου προοδευτικού προγράμματος με σοσιαλιστική προοπτική.
Το τραγικό είναι ότι στη συναίνεση γύρω από το ευρώ εντάσσονται με ευρεία έννοια και οιισχυρότερες δυνάμεις, η κάθε μια με τον τρόπο της, της Αριστεράς στη χώρα μας.
Όσο όμως δεν αμφισβητείται πειστικά το ευρώ, ως πλαίσιο και ως ισχυρός κρίκος της αστικής προπαγάνδας, δεν υπάρχει η παραμικρή δυνατότητα, κάτω από την ομπρέλα του ευρωνομίσματος, να γίνει ούτε ένα προοδευτικό βήμα στη χώρα!
************
Προς πληρέστερη ενημέρωση των αναγνωστών μας η Iskra παραθέτει ακολούθως από το Euro2day.gr τα βασικά σημεία καθώς και ολόκληρη τη συνέντευξη Λ. Παπαδήμου στους Financial Times.
ΠΑΠΑΔΗΜΟΣ: ΘΑ ΚΑΝΟΥΜΕ ΤΑ ΠΑΝΤΑ ΓΙΑ ΤΟ ΕΥΡΩΗ Ελλάδα είναι αποφασισμένη να αποφύγει μια ακόμα αναδιάρθρωση χρέους και οι πολιτικοί ηγέτες της είναι έτοιμοι να «παραμερίσουν» τις διαφορές τους προκειμένου να εφαρμόσουν τις δομικές και δημοσιονομικές μεταρρυθμίσεις, δήλωσε σε συνέντευξή του στους Financial Times ο κ. Λουκάς Παπαδήμος.
Ο εντολοδόχος πρωθυπουργός επέμεινε επίσης πως μια «μεγάλη, σιωπηλή πλειοψηφία» των Ελλήνων είναι πρόθυμοι να κάνουν ότι χρειαστεί για να παραμείνει η χώρα στην ευρωζώνη, παρά τις σχεδόν καθημερινές διαδηλώσεις κατά των μέτρων λιτότητας.
Στη συνέντευξή του στους Financial Times ο κ. Παπαδήμος εξέφρασε την πεποίθησή του ότι τοπτωτικό οικονομικό σπιράλ της Ελλάδας θα αποδειχθεί προσωρινό. «Είμαι πεπεισμένος ότι έχουμε διανύσει παραπάνω από τον μισό δρόμο προς την οικονομική ανάκαμψη -αν και η διαδικασία της δημοσιονομικής προσαρμογής θα διαρκέσει περισσότερο», δήλωσε, συμπληρώνοντας πως «μέσα σε λιγότερο από δυο χρόνια θα επιτευχθούν θετικά ποσοστά ανάπτυξης».
Η στάση αυτή του κ. Παπαδήμου καταγράφεται παρά τις ευρείες ανησυχίες εκτός Ελλάδας ότι η οικονομική κατάσταση της χώρας καθιστά την έξοδό της από την ευρωζώνη μια ευκρινή πιθανότητα. Ο ίδιος παραδέχθηκε πάντως πως η Ελλάδα ενδέχεται να χρειαστεί περαιτέρω εξωτερική βοήθεια, εάν δεν καταφέρει να επιστρέψει στις αγορές μέχρι το 2015.
Ωστόσο, ο κ. Παπαδήμος υποστήριξε ότι η εφαρμογή του συμφωνημένου προγράμματος μεταρρυθμίσεων και τα επιπλέον μέτρα για την ενίσχυση της ανάπτυξης, θα μετατρέψουν τον φαύλο κύκλο της δημοσιονομικής λιτότητας και της οικονομικής συρρίκνωσης σε «έναν ενάρετο κύκλο δομικών μεταρρυθμίσεων, αυξημένης δραστηριότητας και ταχύτερης δημοσιονομικής προσαρμογής».
Η πλήρης εφαρμογή του προγράμματος θα εξαλείψει επίσης την πιθανότητα μιας ακόμα αναδιάρθρωσης του κρατικού χρέους, σημείωσε ο κ. Παπαδήμος. «Θα κάνουμε ότι χρειαστεί για να διασφαλίσουμε ότι αυτή ήταν και η τελευταία αναδιάρθρωση του ελληνικού κρατικού χρέους».
«Αυτή είναι η θέληση της πλειοψηφίας των Ελλήνων», δήλωσε, τονίζοντας ότι «θα ληφθεί προσεκτικά υπ' όψιν από τα πολιτικά κόμματα». Ένα βασικό επίτευγμα της κυβέρνησής του ήταν η δημιουργία ενός «μεγαλύτερου βαθμού συναίνεσης» σε ότι αφορά την εφαρμογή του τελευταίου προγράμματος διάσωσης.
Ο κ. Παπαδήμος δήλωσε πως «σχεδόν όλες οι δημοσκοπήσεις συστηματικά δείχνουν ότι μια μεγάλη πλειοψηφία των Ελλήνων -έχω δει στοιχεία που κυμαίνονται μεταξύ του 70% και του 80%- στηρίζουν σε πολύ μεγάλο βαθμό την συνεχιζόμενη συμμετοχή της Ελλάδας στην ευρωζώνη και αυτό υποδηλώνει ότι, παρά τις θυσίες και τα βραχυπρόθεσμα κόστη προσαρμογής, είναι πρόθυμοι να κάνουν ότι πρέπει να γίνει προκειμένου η χώρα να παραμείνει στο ευρώ».
Ο κ. Παπαδήμος αποκάλυψε κατά τη διάρκεια της συνέντευξης τα σχέδιά του να ενισχύσει το γραφείο του πρωθυπουργού προκειμένου να διασφαλίσει την συνέχεια και υπό τη νέα κυβέρνηση. Δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο να παραμείνει πρωθυπουργός και μετά τις εκλογές, στην περίπτωση που δεν υπάρξει αρκετή στήριξη για άλλον υποψήφιο.
Η συνέντευξη
FT: Η ανάκτηση της εμπιστοσύνης στην Ελλάδα είναι το κλειδί. Πώς θα την πετύχετε;
Λουκάς Παπαδήμος: Αυτά που επετεύχθησαν προσφάτως- η υιοθέτηση ενός νέου οικονομικού προγράμματος για την περίοδο 2012-2014, η έγκριση του δεύτερου πακέτου στήριξης και η αναδιάρθρωση του δημοσίου χρέους - θα πρέπει να παίξουν σημαντικό ρόλο στην σταδιακή μείωση της αβεβαιότητας και στην ενίσχυση της εμπιστοσύνης του ελληνικού λαού και των αγορών. Το βασικό σημείο για την ανάκτηση της εμπιστοσύνης είναι η έγκαιρη και αποτελεσματική εφαρμογή του νέου προγράμματος. Ταυτόχρονα, θα ήταν θετικό να αντιμετωπίσουμε και στις βραχυπρόθεσμες αρνητικές συνέπειες του προγράμματος προσαρμογής συμπληρώνοντάς το με μέτρα πολιτικής που μπορούν να συμβάλουν στην στήριξη της οικονομικής δραστηριότητας και της απασχόλησης βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα.
FT: Νέα μέτρα σε ότι έχει ήδη ανακοινωθεί;
ΛΠ: Ναι, συμπληρωματικά μέτρα. Όλοι γνωρίζουμε ότι χρειάζεται καιρός για να εφαρμοστούν κάποιες αναπτυξιακές μεταρρυθμίσεις και να γίνει αισθητός ο αντίκτυπός τους στην οικονομία.
FT: Προτείνετε ένα σχέδιο Marshall;
ΛΠ: Πολλοί έχουν χρησιμοποιήσει αυτό τον όρο με πολλούς διαφορετικούς τρόπους. Αυτό που επιδιώκουμε σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων είναι μία ομάδα μέτρων που θα συμβάλουν στην αντιμετώπιση της έλλειψης ρευστότητας στο τραπεζικό σύστημα χρησιμοποιώντας τα διαθέσιμα κεφάλαια από τα διαρθρωτικά ταμεία συνοχής της ΕΕ ως εγγύηση ώστε να μπορέσει η ΕΚΤ να παράσχει ρευστότητα στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα, που με τη σειρά του θα μπορέσει να αυξήσει την χρηματοδότηση των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων. Παρομοίως, εξετάζουμε την χρήση ενός χρηματοοικονομικού εργαλείου κατανομής κινδύνου που μπορεί να βελτιώσει την χρηματοδότηση διαθέσιμων επενδυτικών έργων, συμπεριλαμβανομένων των έργων για τους μεγάλους αυτοκινητοδρόμους που έχουν παγώσει εδώ και περίπου ένα χρόνο. Γενικότερα, θα είναι απαραίτητο να βελτιωθεί περαιτέρω ο ρυθμός απορρόφησης και χρήσης των διαθέσιμων διαρθρωτικών ταμείων και ταμείων συνοχής.
FT: Πόση συμπληρωματική στήριξη μπορεί να υπάρξει από την ΕΙΒ;
ΛΠ: Το μέγεθος που συζητείται αναφορικά με την χρηματοδότηση μικρομεσαίων επιχειρήσεων είναι περίπου 1 δισ. ευρώ - όχι τεράστιο δηλαδή, αλλά θα μπορούσε να παίξει ουσιαστικό ρόλο στην αντιμετώπιση των προβλημάτων ρευστότητας που αντιμετωπίζουν οι τράπεζες ως προς την χρηματοδότηση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων που επηρεάστηκαν σκληρά από την πιστωτική κρίση.
FT: Ορισμένοι οικονομολόγοι και πολιτικοί πιστεύουν ότι χρειάζεται ένα "Σχέδιο Marshall" πολύ μεγαλύτερου μεγέθους, το οποίο ενδεχομένως να χρηματοδοτηθεί από κυβερνήσεις ή και ιδιωτικά κεφάλαια. Νομίζεται ότι θα μπορούσε να βοηθήσει;
ΛΠ: Δεδομένου του μεγέθους της στήριξης που λάβαμε από τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, δεν νομίζω ότι υπάρχουν περιθώρια για περαιτέρω κρατική χρηματοδότηση.
FT: Ο φόβος βεβαίως, είναι πως θα μπείτε σε έναν φαύλο κύκλο δημοσιονομικής λιτότητας, ύφεσης και ακόμη περισσότερης λιτότητας και θα πρέπει να το σπάσετε αυτό.
ΛΠ: Ναι βεβαίως, αδιαμφισβήτητα. Πώς μπορεί να σπάσει αυτό; Μετά από κάποια χρονική περίοδο θα φανούν οι θετικές συνέπειες του προγράμματος στην οικονομία. Παρόλα αυτά, βραχυπρόθεσμα εξακολουθούμε να βιώνουμε τις αρνητικές συνέπειες: τη συνεχιζόμενη ρευστότητα και την αύξηση της ανεργίας σε πολύ υψηλά επίπεδα. Έτσι, εάν το πρόγραμμα συμπληρωθεί με κάποια επιπλέον μέτρα θα πρέπει να είναι αρκετό - εάν εφαρμοστεί αποτελεσματικά - για να σπάσει αυτό που αποκαλείτε φαύλο κύκλο ώστε να ξεκινήσει ένας ενάρετος κύκλος διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, ανάπτυξης και ταχύτερης δημοσιονομικής προσαρμογής.
Νομίζω ότι είναι σημαντικό να υπογραμμίσουμε ότι αυτά που πετύχαμε με το πρώτο πρόγραμμα είναι πολύ σημαντικότερα από ότι φαίνεται. Πρώτον, όσον αφορά τη δημοσιονομική προσαρμογή, σε δύο χρόνια το πρωτογενές έλλειμμα του προϋπολογισμού μειώθηκε κατά 8 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ. Πρόκειται για την μεγαλύτερη ετήσια δημοσιονομική προσαρμογή όχι μόνο στην ιστορία της ΕΕ, αλλά και του ΟΟΣΑ.
Δεύτερον, όσον αφορά την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας, τη διετία 2010-2011 και πριν από τις ευρείες μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας που παρουσιάσαμε τώρα στο πλαίσιο του δεύτερου προγράμματος, η χώρα κέρδισε ανταγωνιστικότητα σχεδόν ισάξια με το ήμισυ της ανταγωνιστικότητας που χάθηκε σε σχέση με τους ευρωπαίους εταίρους μας κατά τα προηγούμενα εννέα χρόνια. Τρίτον, σύμφωνα με την τελευταία έκθεση του ΟΟΣΑ, η Ελλάδα κατατάσσεται στην πρώτη θέση ως προς την ανταπόκριση για μεταρρυθμίσεις.
Βεβαίως, οι αρνητικές συνέπειες του πρώτου προγράμματος ήταν ο βραχυπρόθεσμος αντίκτυπος στην οικονομία. Η αποδυνάμωση της οικονομικής δραστηριότητας και η αύξηση της ανεργίας ήταν μεγαλύτερη από ότι είχε αρχικά εκτιμηθεί. Νομίζω ότι αυτό συνέβη για τρεις λόγους. Πρώτον υπήρχαν κενά στην εφαρμογή, ειδικότερα όσον αφορά τις αναπτυξιακές μεταρρυθμίσεις. Δεύτερον, το εξωτερικό περιβάλλον αποδείχθηκε δυσμενέστερο από ότι αναμενόταν. Τρίτον, ο βασικός παράγοντας ήταν η μείωση της εμπιστοσύνης και η αυξημένη αβεβαιότητα κατά τον τελευταίο ενάμιση χρόνο. Αυτό δεν επηρέασε μόνο την καταναλωτική ζήτηση και τις επενδυτικές δραστηριότητες, αλλά έπαιξε και σημαντικό ρόλο στο τραπεζικό σύστημα επειδή ενθάρρυνε τις εκροές καταθέσεων, εντείνοντας κατά συνέπεια το πρόβλημα ρευστότητας των τραπεζών.
Εάν ανακτηθεί η εμπιστοσύνη, τότε μπορούμε να προχωρήσουμε στον ενάρετο κύκλο. Δεν υποστηρίζω ότι κάτι τέτοιο θα συμβεί μέσα στους επόμενους λίγους μήνες, αλλά εάν εφαρμοστούν πλήρως οι πολιτικές τότε υπάρχουν λόγοι να πιστεύει κανείς ότι η οικονομία θα ξεκινήσει σταδιακά να ανακάμπτει κατά το δεύτερο εξάμηνο του επόμενου έτους (2013).
FT: Γιατί θα πρέπει να περιμένουμε ότι η εφαρμογή τώρα θα είναι καλύτερη;
ΛΠ: Υπήρξαν καθυστερήσεις και κενά στην εφαρμογή. Κανείς δεν το αμφισβητεί αυτό. Ορισμένα βήματα έχουν ήδη γίνει για τη βελτίωση της εφαρμογής, αλλά ο αντίκτυπός τους δεν έχει γίνει ακόμη ορατός. Από το προηγούμενο καλοκαίρι, η Ελλάδα ζήτησε τεχνική στήριξη από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Προσφάτως, επί παραδείγματι, έγιναν σημαντικά βήματα για τη βελτίωση της δημόσιας διοίκησης. Υπάρχουν και άλλα βήματα που στοχεύουν στη βελτίωση της αποτελεσματικότητας στην είσπραξη των φόρων και στον εκσυγχρονισμό των διαδικασιών που δημιουργούν εμπόδια στις επενδύσεις. Η πρόβλεψη για τεχνική στήριξη από την Κομισιόν και τα κράτη-μέλη της ΕΕ θα πρέπει να συμβάλει στην βελτίωση της εφαρμογής.
Ένας σημαντικός παράγοντας που μπορεί να βοηθήσει σε αυτό τον σκοπό είναι ότι τώρα, τα δύο μεγαλύτερα κόμματα της Ελλάδας στηρίζουν το πρόγραμμα. Νομίζω ότι αυτός ο πολιτικός παράγοντας μπορεί να παίξει ρόλο στην βελτίωση της αποτελεσματικότητας και στην ταχύτητα με την οποία εφαρμόζονται οι πολιτικές.
FT: Η Γερμανία λέει ότι θα πρέπει να αναβληθούν οι εκλογές.
ΛΠ: Δεν τίθεται τέτοιο θέμα. Αυτή η κυβέρνηση ολοκληρώνει τώρα το έργο της και υπάρχει συμφωνία μεταξύ των πολιτικών κομμάτων να προχωρήσουν οι εκλογές το αργότερο στις αρχές Μαΐου. Όταν δημιουργήθηκε αυτή η κυβέρνηση τον Νοέμβριο του 2011, η συμφωνία μεταξύ των πολιτικών κομμάτων έλεγε ότι με την ολοκλήρωση των βασικών στόχων - την υιοθέτηση του δευτέρου προγράμματος, την αναδιάρθρωση του χρέους - θα διεξαχθούν εκλογές. Ο ελληνικός λαός θα πρέπει τώρα να έχει την ευκαιρία να εκφράσει την προτίμησή του ως προς βασικά θέματα πολιτικής που θα επηρεάσουν το μέλλον της χώρας.
FT: Είστε διατεθειμένος να συνεχίσετε και μετά τις εκλογές εάν επιλεγείτε ως πρωθυπουργός;
ΛΠ: Δεν θα ήταν σωστό να γνωστοποιήσω προεκλογικά τέτοιες προτιμήσεις. Δεν θέλω να εμπλακώ στην προεκλογική συζήτηση.
FΤ: Τι λέτε για κάποια άλλη θέση, ως υπουργός Οικονομικών;
ΛΠ: Η απάντηση είναι η ίδια.
FΤ: Η έλλειψη εμπιστοσύνης στην Ελλάδα επιδεινώθηκε από τον τρόπο με τον οποίο αντέδρασε η ευρωζώνη; Για παράδειγμα, η όλη συζήτηση για την εμπλοκή του ιδιωτικού τομέα στην αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους;
ΛΠ: Διαφορετικοί παράγοντες συνέβαλαν στην σταδιακή επιδείνωση της εμπιστοσύνης κατά τα τελευταία δύο χρόνια. Ένας λόγος ήταν η μη έγκαιρη εφαρμογή της πολιτικής. Ταχύτερη εφαρμογή πολιτικών δράσεων σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο - ουσιαστικά οι πολιτικές που υιοθετήθηκαν αργότερα - θα είχαν συμβάλει στον περιορισμό της ένταξης και του μεγέθους της κρίσης και θα είχαν περιορίσει την επιδείνωση της εμπιστοσύνης.
FT: Στους Financial Times είχαμε καταγράψει ότι είχατε αντιταχθεί στο PSI. Σωστά;
ΛΠ: Δεν νομίζω ότι το PSI ήταν λάθος. Αυτό που έλεγα σε εκείνο το άρθρο στους FT ήταν πως είναι σημαντικό να εξισορροπηθούν προσεκτικά τα πλεονεκτήματα και οι κίνδυνοι που σχετίζονται με την εμπλοκή του ιδιωτικού τομέα. Στην περίπτωση της Ελλάδας, το PSI ήταν αναπόφευκτο, δεδομένου του μεγέθους του δημοσίου χρέους και της προβλεπόμενης δυναμικής. Αυτό που ήταν σημαντικό ήταν να κατανοήσουμε τα καθαρά πλεονεκτήματα συγκριτικά με τους κινδύνους και να λάβουμε μέτρα για να ελαχιστοποιήσουμε τις πιθανές αρνητικές επιπτώσεις.
FT: Νομίζετε ότι μπορεί κάποια στιγμή να χρειαστεί περαιτέρω αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους;
ΛΠ: Η πλήρης και αποτελεσματική εφαρμογή του νέου οικονομικού προγράμματος θα πρέπει να εκμηδενίσει αυτή την πιθανότητα. Θα κάνουμε ότι χρειάζεται για να εξασφαλίσουμε ότι αυτή είναι η τελευταία αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους.
FT: Συμβάλει στην ανάκτηση της εμπιστοσύνης όταν ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών συζητά τώρα ένα ενδεχόμενο τρίτο πακέτο στήριξης ενώ διεξάγεται συζήτηση για την πιθανότητα εξόδου της Ελλάδας από την ευρωζώνη;
ΛΠ: Νομίζω ότι απλώς αντικατοπτρίζει το γεγονός ότι κανείς δεν μπορεί να προβλέψει με ακρίβεια πότε μία χώρα θα μπορέσει να ανακτήσει την πρόσβαση στις αγορές. Μπορεί να γίνει σε τρία χρόνια, αλλά μπορεί να χρειαστεί και περισσότερος χρόνος. Εάν μέχρι το 2015 δεν είναι εφικτή η επιστροφή στις αγορές, τότε ενδεχομένως να χρειαστεί περισσότερη στήριξη. Έχει ξεκάθαρα δηλωθεί ότι οι κυβερνήσεις της ευρωζώνης θα συνεχίσουν να παράσχουν επαρκή στήριξη και πέρα από τη διάρκεια του προγράμματος, μέχρις ότου η Ελλάδα ανακτήσει πρόσβαση στις αγορές, με προϋπόθεση βεβαίως ότι η Ελλάδα εκπληρώνει τις υποχρεώσεις της.
Κατά συνέπεια, αυτό που είπε ο υπουργός Schaeuble ήταν συμβατό με αυτό που έχει ήδη δηλωθεί και εξαρτάται από την πρόσβαση της χώρας στις αγορές. Πρόθεση αυτής της κυβέρνησης - και είμαι βέβαιος πως το ίδιο θα ισχύει και για τις μελλοντικές κυβερνήσεις - είναι να εφαρμοστεί το πρόγραμμα όσο πιο αποτελεσματικά γίνεται, ώστε να επιστρέψουμε στις αγορές το ταχύτερο δυνατό.
FΤ: Το 2015;
ΛΠ: Δεν μπορώ να προβλέψω με ακρίβεια. Είναι δύσκολο να προβλέψει κανείς από τώρα ποιες θα είναι οι εκτιμήσεις των αγορών σε τρία χρόνια. Είμαι αισιόδοξος ότι, μετά από όσα έχουμε κάνει, βρισκόμαστε σε ποιο στέρεο έδαφος από ότι πριν από μερικούς μήνες. Προσωπικά αισθάνομαι αισιόδοξος ότι η διαδικασία οικονομικής προσαρμογής και οι προσπάθειες που συντελούνται θα συνεχιστούν και στο μέλλον. Γιατί; Επειδή αυτή είναι η βούληση της πλειοψηφίας του ελληνικού λαού. Η βούληση του ελληνικού λαού θα ληφθεί πολύ σοβαρά υπόψη από τα πολιτικά κόμματα που θα σχηματίσουν τη νέα κυβέρνηση.
Σχεδόν όλες οι δημοσκοπήσεις δείχνουν συστηματικά ότι η μεγάλη πλειοψηφία του λαού - βλέπω ποσοστά που κυμαίνονται από 70%-80% - στηρίζουν σθεναρά την ένταξη της χώρας στην ευρωζώνη και αυτό σημαίνει ότι, παρά τις θυσίες και το βραχυπρόθεσμο κόστος της προσαρμογής, είναι διατεθειμένοι να κάνουν ότι χρειάζεται ώστε η χώρα να παραμείνει στην ευρωζώνη.
Γιατί συμβαίνει αυτό; Η χώρα διανύει το πέμπτο έτος ύφεσης, η ανεργία βρίσκεται περίπου στο 20%, η ανεργία στους νέους πλησιάζει το 50%, υπάρχει εναλλακτικός τρόπος για να επιτευχθεί η προσαρμογή; Πιστεύω ότι η μεγάλη πλειοψηφία του ελληνικού λαού συνειδητοποιεί ότι τα μακροπρόθεσμα οφέλη από την παραμονή της χώρας στην ευρωζώνη είναι πολύ μεγαλύτερα από το βραχυπρόθεσμο κόστος προσαρμογής. Κατανοούν ότι η εξασφάλιση δημοσιονομικής βιωσιμότητας μπορεί να επιτευχθεί μόνο εντός ευρωζώνης.
Η μεγάλη σιωπηρή πλειοψηφία - και δεν είναι ο κόσμος που διαδηλώνει στους δρόμους - κατανοεί ότι η σταθερότητα των τιμών που συνεπάγεται η ευρωπαϊκή νομισματική ένωση και η δημοσιονομική πειθαρχία που απαιτεί για την χώρα έχει οφέλη για την χώρα και πως η διαδικασία προσαρμογής θα είναι πιο αποτελεσματική εντός ευρώ από ότι εκτός.
FT: Θέλουν όμως, πραγματικά οι Έλληνες να διοικούνται από τις Βρυξέλλες; Δεν υπάρχει δυσαρέσκεια για τις πιέσεις από την Γερμανία;
ΛΠ: Η συμμετοχή στη νομισματική ένωση απαιτεί κάποια απώλεια της εθνικής κυριαρχίας στην οικονομική πολιτική, επειδή ειδικότερα η δημοσιονομική πολιτική πρέπει να είναι συμβατή με την ενιαία νομισματική πολιτική και κατά συνέπεια ορισμένοι κανόνες πρέπει να εφαρμόζονται και πρέπει να επιτευχθεί ένας βαθμός συντονισμού. Σε αντίθετη περίπτωση, θα υπάρξουν ανισορροπίες που θα έχουν αρνητικές επιπτώσεις για την λειτουργία της οικονομίας. Αυτό το αποδέχονται όλες οι χώρες που συμμετέχουν στην νομισματική ένωση.
Μία χώρα σαν την Ελλάδα, που βρίσκεται στον μηχανισμό στήριξης και λαμβάνει οικονομική βοήθεια από τους Ευρωπαίους εταίρους της, υπόκειται σε επιπλέον όρους οικονομικής πολιτικής. Από την στιγμή που θα ολοκληρωθεί η διαδικασία προσαρμογής όμως, αυτό θα λήξει.
Πιστεύω όμως, ότι θα πρέπει να γίνεται ο διαχωρισμός ανάμεσα στην απώλεια πολιτικής εθνικής κυριαρχίας και στην μείωση του βαθμού της κυριαρχίας στην οικονομική πολιτική.
Σε κάθε περίπτωση, οι πολιτικές που εφαρμόζονται δεν συνεπάγονται ουσιώδη απώλεια πολιτικής ή δημοκρατικής κυριαρχίας. Κάτι τέτοιο θα ήταν απαράδεκτο και ανάρμοστο. Τόσο το πρώτο, όσο και το δεύτερο πρόγραμμα στήριξης συζητήθηκαν και εγκρίθηκαν από το ελληνικό κοινοβούλιο.
Το τελευταίο μάλιστα με μεγάλη πλειοψηφία των δύο τρίτων της Βουλής. Λαμβάνοντας υπόψη τις δημοσκοπήσεις, υπάρχει η στήριξη από την πλειοψηφία του ελληνικού λαού. Το πρόγραμμα οικονομικής προσαρμογής δεν προϋποθέτει έξωθεν επιβολή στην πολιτική διαδικασία. Η δημοκρατική κυριαρχία δεν επηρεάζεται.
FT: Μπορεί η Ελλάδα να παραμείνει στη νομισματική ένωση δεδομένου του μεγέθους των προκλήσεων που αντιμετωπίζει;
ΛΠ: Κατά την άποψή μου, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η χώρα θα παραμείνει στη νομισματική ένωση. Η ισχυρή πλειοψηφία των Ελλήνων πιστεύει ότι η ανάκτηση της δημοσιονομικής βιωσιμότητας και η ανταγωνιστικότητα μπορούν να επιτευχθούν με έναν πιο αποτελεσματικό και μόνιμο τρόπο εντός ευρωζώνης και όχι εκτός. Το κλειδί είναι η εφαρμογή της πολιτικής και να μην επαναληφθούν τα λάθη του παρελθόντος. Εάν γίνει αυτό, δεν βλέπω κάποιο πρόβλημα. Εν μέσω της διαδικασίας προσαρμογής αναπόφευκτα θα υπάρξει επώδυνο κόστος για την οικονομία και την απασχόληση. Είμαι όμως, πεπεισμένος ότι αυτή είναι μία προσωρινή κατάσταση.
Είναι δύσκολο να προβλέψει κανείς πότε ακριβώς θα επέλθει η ανάκαμψη και τον ρυθμό με τον οποίο θα απορροφηθεί η ανεργία. Στη βάση των διαθέσιμων προβλέψεων όμως, σε περίπου δύο χρόνια η οικονομία θα πρέπει να ανακάμψει. Το ΔΝΤ προβλέπει ότι το 2014 και το 2015 θα υπάρξει ρυθμός ανάπτυξης μεγαλύτερος του 2,5%. Η πολιτική που εφαρμόζεται σταδιακά θα ωθήσει την ανάπτυξη.
Είμαι πεπεισμένος ότι έχουμε κάνει πάνω από τα μισά του δρόμου προς την οικονομική ανάκαμψη, αν και η διαδικασία δημοσιονομικής προσαρμογής θα διαρκέσει περισσότερο. Θα πρέπει να πετύχουμε θετικό ρυθμό ανάπτυξης σε λιγότερο από δύο χρόνια.
FT: Πιστεύετε ότι οι ηγέτες των Σοσιαλιστών και της Νέας Δημοκρατίας έχουν πραγματικά δεσμευθεί στο πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων;
ΛΠ: Ναι. Έχουν δηλώσει σαφώς και έχουν δεσμευθεί γραπτώς ότι δεσμεύονται στους στόχους και την πολιτική του προγράμματος.
FT: Συζητήσατε μαζί τους κατ' ιδίαν. Τους πιστεύετε;
ΛΠ: Μέχρι τον Νοέμβριο υπήρχαν διαφορετικές και αντικρουόμενες απόψεις για το πρόγραμμα. Με τον καιρό όμως, και ενδεχομένως αυτή να είναι μία συνεισφορά αυτής της κυβέρνησης συνασπισμού, δημιουργήθηκε ένας υψηλότερος βαθμός συναίνεσης στο νέο πρόγραμμα, ως προς τους στόχους, αλλά και ως προς τον τρόπο επίτευξής τους.
Στα μέσα Φεβρουαρίου, οι 43 βουλευτές και από τα δύο κόμματα, ψήφισαν ενάντια στο πρόγραμμα, ή σε μέρη του προγράμματος, διαγράφηκαν από τα κόμματά τους. Έτσι, ως προς τα δύο μεγάλα κόμματα, υπάρχει τώρα μεγαλύτερη συναίνεση στην στήριξη του προγράμματος. Κατά την διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας, ενδεχομένως να ακούσετε κάποιες διαφοροποιήσεις, αλλά πιστεύω ότι υπάρχει κατανόηση ότι ο μόνος δρόμος μπροστά είναι η επιδίωξη της πολιτικής που ορίζεται στο πρόγραμμα.
FT: Είναι αληθές ότι ενισχύεται το πρωθυπουργικό γραφείο;
ΛΠ: Ξεκινήσαμε τη διαδικασία μεταρρύθμισης της δημόσιας διοίκησης και ένας στόχος είναι η βελτίωση του συντονισμού μεταξύ των υπουργείων και η εποπτεία των εργασιών τους. Αυτό θα γίνει από το πρωθυπουργικό γραφείο. Απαιτεί αύξηση του αριθμού των εργαζομένων και τη δημιουργία μίας μονάδας που θα επικεντρωθεί στην πιο αποτελεσματική εποπτεία των εργασιών που διεξάγονται από τα υπουργεία.
FT: Δημιουργείτε καγκελαρία;
ΛΠ: Δεν θα είναι τόσο μεγάλη όσο είναι στο Βερολίνο (γέλιο)
FT: Στόχος είναι να εξασφαλιστεί ότι ο διάδοχός σας θα ακολουθήσει την ίδια πολιτική;
ΛΠ: Στόχος είναι να βελτιωθεί ο συντονισμός και να εξασφαλιστεί η συνέχιση της εφαρμογής της συγκεκριμένης πολιτικής. Η έλλειψη συνέχειας είναι μέρος του προβλήματος. Κάποιοι από το επιτελείο, ειδικότερα εκείνοι που ασχολούνται με την εποπτεία της εφαρμοζόμενης πολιτικής, θα έπρεπε να μονιμοποιηθούν και δεν μπορούν να αλλάζουν κάθε φορά που αλλάζει η κυβέρνηση.
iskra.gr
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου
Οι απόψεις των διαχειριστών μπορεί να μην συμπίπτουν με τα άρθρα.
Ο καθένας έχει δικαίωμα να εκφράζει ελεύθερα τις απόψεις του.
Αυτό δεν σημαίνει ότι υιοθετούμε τις απόψεις αυτές.
Κακόβουλα σχόλια αφαιρούνται όπου εντοπίζονται.
Η ευθύνη των σχολίων βαρύνει νομικά τους σχολιαστές.
Η ταυτότητα των σχολιαστών είναι γνωστή μόνο στην Google.
Όποιος θίγεται μπορεί να επικοινωνεί στο email μας.
Ενδιαφέροντα σχόλια σε όλα τα μέσα μας μπορεί να γίνουν αναρτήσεις.
Περισσότερα στους όρους χρήσης.