Πρωταθλήτρια στους ένστολους η Ελλάδα

Ενας στους 100 Ελληνες υπηρετεί στις Ενοπλες Δυνάμεις, σύμφωνα με στοιχεία του ΝΑΤΟ που δείχνουν ότι έχουμε τη μεγαλύτερη αναλογία στρατιωτικών προς κατοίκους ανάμεσα στα 31 κράτη-μέλη της Συμμαχίας ● Πώς η Πολιτεία προσπαθεί να στηρίξει την προτίμηση των νέων για τις στρατιωτικές και αστυνομικές σχολές, που έχει παρουσιάσει κάμψη την τελευταία τετραετία.


Τα στατιστικά στοιχεία του ΝΑΤΟ και της Ε.Ε. μαρτυρούν ότι στους Ελληνες αρέσει η στολή και ειδικά του στρατιωτικού και του αστυνομικού. Ανά 1.000 Ελληνες, 10 υπηρετούν στις ελληνικές Ενοπλες Δυνάμεις και 5 στην Ελληνική Αστυνομία. Η Ελλάδα έρχεται πρώτη σε αναλογία στρατιωτικού προσωπικού και πληθυσμού μεταξύ των χωρών-μελών του ΝΑΤΟ και δεύτερη σε αναλογία αστυνομικών-κατοίκων ανάμεσα στα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης.


Αν και οι αριθμοί που περιλαμβάνονται στα στοιχεία του ΝΑΤΟ μπορεί να μην ανταποκρίνονται στο 100% της πραγματικής δυναμικότητας των στρατευμάτων των μελών της Συμμαχίας, καθώς η κάθε χώρα δίνει τα δικά της δεδομένα, εν τούτοις συνιστούν ένα κοινό μέτρο σύγκρισης. Σύμφωνα με τα τελευταία συγκεντρωτικά στοιχεία του ΝΑΤΟ, το 2024 η Ελλάδα δήλωσε ως οροφή του στρατιωτικού της προσωπικού 110.800 άτομα (επαγγελματικά στελέχη και οπλίτες), αριθμός ο οποίος είναι ο 9ος μεγαλύτερος ανάμεσα στα 31 κράτη-μέλη της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας. Τον μεγαλύτερο στρατό διαθέτουν οι Ηνωμένες Πολιτείες, ακολουθούν η Τουρκία, η Πολωνία, η Γαλλία, η Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Η Ελλάδα όμως είναι πρωταθλήτρια σε αναλογία απόλυτων αριθμών στρατιωτικού προσωπικού και γενικού πληθυσμού.
10,7 στους χίλιους

Ο λόγος στρατιωτικών/κατοίκων ανά 1.000 πολίτες είναι 10,7. Πρόκειται για μια αναλογία η οποία διατηρείται σταθερή την τελευταία δεκαετία, όπως φαίνεται και στο σχετικό διάγραμμα του ΝΑΤΟ. Η αναλογία είναι εντυπωσιακή σε σχέση με το γεγονός ότι η υπερδύναμη των ΗΠΑ έχει αναλογία 2,9 στρατιωτικούς ανά 1.000 άτομα, η Γαλλία 3,3, η Ιταλία 3,2, η Γερμανία 2,3 η δε Τουρκία 2,0. Η μόνη που συναγωνίζεται την Ελλάδα, τα τελευταία δύο χρόνια, είναι η Πολωνία που βρίσκεται σε πολεμική ετοιμότητα εξαιτίας της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία. Σε πληθυσμό 38 εκατομμυρίων διαθέτει 216 χιλιάδες στρατό (επαγγελματίες και έφεδρους), δηλαδή ανά 1.000 Πολωνούς πολίτες οι 7,4 υπηρετούν στον πολωνικό στρατό.

Από τους 110.000 ενστόλους του ελληνικού στρατεύματος υπολογίζεται ότι περίπου 90.000 είναι αξιωματικοί, υπαξιωματικοί και επαγγελματικά στελέχη, ενώ οι υπόλοιποι είναι υπόχρεοι στρατιωτικής θητείας. Ο μεγάλος αριθμός ενστόλων αποτυπώνει τη διαχρονική πεποίθηση που υπάρχει στην ελληνική κοινωνία ότι η στολή προσδίδει κύρος και σίγουρη επαγγελματική αποκατάσταση, αλλά και ανταποκρίνεται πλέον στις εκκλήσεις του νέου γενικού γραμματέα του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούτε, προς τους Ευρωπαίους ηγέτες να κόψουν κοινωνικές δαπάνες και να ενισχύσουν την άμυνα.

Είναι προφανές ότι η συντήρηση ενός τόσο μεγάλου στρατεύματος, αναλογικά με τον πληθυσμό, μπορεί να αιτιολογείται από την εξ Ανατολών απειλή που αντιμετωπίζει διαχρονικά η χώρα, ωστόσο κοστίζει ακριβά. Η Ελλάδα για το 2024 διέθεσε συνολικά το 3,08% του ΑΕΠ σε αμυντικές δαπάνες, περίπου 0,9% παραπάνω από ό,τι πριν από μια δεκαετία. Στον προϋπολογισμό του 2025, όπως και στον φετινό, από τα 6,1 δισ. ευρώ σχεδόν τα μισά (3 δισ.) αφορούν δαπάνες μισθοδοσίας, ενώ τα υπόλοιπα καλύπτουν εξοπλιστικές δαπάνες.

Ο μεγάλος αριθμός στρατιωτικού προσωπικού ευθύνεται σε έναν βαθμό για την ύπαρξη πολλών σχηματισμών, την επίσης εντυπωσιακή αναλογία διοικητών-οπλιτών στις Ενοπλες Δυνάμεις αλλά και για τα διάσπαρτα στρατόπεδα ανά την ελληνική επικράτεια. Αλλωστε η νέα δομή δυνάμεων που παρουσίασε ο υπουργός Εθνικής Αμυνας, Νίκος Δένδιας, στο πλαίσιο της «Ατζέντας 2030», αποσκοπεί σε ένα στράτευμα πιο ευέλικτο, με λιγότερες και με μεγαλύτερο ποσοστό επάνδρωσης μονάδες. Η νέα δομή δυνάμεων προβλέπει μικρότερη οροφή στρατεύματος, συγχώνευση των μονάδων κατά 30%, κατάργηση σχηματισμών καθώς και το κλείσιμο μέχρι το τέλος του 2025 συνολικά 137 στρατοπέδων από τα 800 και πλέον που λειτουργούν σήμερα στην επικράτεια. Παρ’ όλα αυτά, το τελευταίο διάστημα η πολιτική και στρατιωτική ηγεσία του υπουργείου Αμυνας εκφράζει τον έντονο προβληματισμό της για τις παραιτήσεις στελεχών των Ενόπλων Δυνάμεων και μαθητών των παραγωγικών στρατιωτικών σχολών.
Κενές θέσεις

Η μη κάλυψη των θέσεων των παραγωγικών σχολών των Ενόπλων Δυνάμεων από τους υποψηφίους των πανελλαδικών εξετάσεων σε συνδυασμό με ένα κύμα παραιτήσεων το τελευταίο διάστημα στις Ενοπλες Δυνάμεις, σε ειδικότητες που αμείβονται με καλύτερες αποδοχές στον ιδιωτικό τομέα (στρατιωτικοί γιατροί, τεχνικοί αεροσκαφών κ.ά.), έχουν προκαλέσει προβληματισμό στην πολιτική και στρατιωτική ηγεσία του υπουργείου Αμυνας.

Μέχρι το 2020, το ποσοστό κάλυψης των θέσεων στις στρατιωτικές σχολές προσέγγιζε το 99%, ενώ το 2024 μειώθηκε στο 64% και ειδικότερα στη Σχολή Ευελπίδων το ποσοστό κάλυψης, από 100% που ανερχόταν το 2020, φέτος περιορίστηκε σε ποσοστό μόλις 34%. Η θέσπιση της Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής το 2022 εξηγεί σε έναν βαθμό την αύξηση των κενών, ωστόσο υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που συμβάλλουν στη μείωση του ενδιαφέροντος για τις στρατιωτικές σχολές.

Ο νέος ρόλος των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων απέναντι στις διεθνείς προκλήσεις, ο οποίος αυξάνει την επικινδυνότητα της στρατιωτικής σταδιοδρομίας, οι συνθήκες στις στρατιωτικές σχολές και τα καψώνια στην εκπαίδευση που κατά καιρούς καταγγέλλονται, λειτουργούν ανασταλτικά στην προσέλκυση νέων φοιτητών. Η γενναία αύξηση στις αποδοχές των φοιτητών Ανώτατων Στρατιωτικών Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων (ΑΣΕΙ) και των Ανώτερων Στρατιωτικών Σχολών Υπαξιωματικών (ΑΣΣΥ), η οποία θα ισχύσει από 1η Ιανουαρίου του 2025, προκρίθηκε ως το πλέον κατάλληλο και άμεσο μέτρο από την ηγεσία του υπουργείου Εθνικής Αμυνας για την κάλυψη των κενών θέσεων στις σχολές των παραγωγικών σχολών των Ενόπλων Δυνάμεων.


Δεύτεροι στην Ευρώπη σε ποσοστό αστυνομικών


Εντυπωσιακά είναι και τα στοιχεία της Eurostat για την αναλογία αστυνομικών ανά 100.000 κατοίκους. Ο ορισμός της «αστυνομίας» ποικίλλει από χώρα σε χώρα, ωστόσο η Eurostat χρησιμοποιεί για την επεξεργασία των στοιχείων της «το προσωπικό που εργάζεται την 31η Δεκεμβρίου κάθε έτους σε δημόσιες υπηρεσίες με κύρια καθήκοντα την πρόληψη, την ανίχνευση, τη διερεύνηση του εγκλήματος και τη σύλληψη των δραστών». Με αυτά τα δεδομένα, κατά μέσο όρο την τριετία 2020-2022 (σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία) η Ελλάδα ανά 100.000 κατοίκους διέθετε 526 αστυνομικούς, όταν στην Ε.Ε. ο μέσος όρος είναι 293 αστυνομικοί ανά 100.000 κατοίκους. Αναλογικά η υψηλότερη τιμή σε αστυνομικούς καταγράφηκε στην Κύπρο (550), ακολουθούν η Ελλάδα (526) και η Κροατία (519). Σύμφωνα με τη Eurostat, το 2022 οι δαπάνες για την ΕΛ.ΑΣ. ανήλθαν στο 1,2% του ΑΕΠ.