Από την Κάσο στο Χωροταξικό: Η Χάγη προετοιμάζεται για να «μοιράσει» το Αιγαίο;

Του Εμμανουήλ Μπέζα (*)




«Ασύνετος όστις εν φόβω μεν ασθενής, λαβών δε μικρόν της τύχης φρονεί μέγα», έλεγε ο Ευριπίδης. Μετά τη δημοσίευση του χάρτη του θαλάσσιου χωροταξικού σχεδιασμού η ελληνική κυβέρνηση επανήλθε στη θριαμβολογία, με τον ΥΠΕΞ Γιώργο Γεραπετρίτη να επαναφέρει στη δημόσια συζήτηση μία φράση που δεν άρεσε όταν χρησιμοποιήθηκε δύο μήνες πριν με αφορμή τις διαδηλώσεις για τα Τέμπη, ότι δηλαδή η Ελλάδα ψηλώνει. Παρότι η κυβέρνηση ένιωσε την ανάγκη να επιβεβαιώσει τον πατριωτισμό της, (περίεργο για μια ελληνική κυβέρνηση να χρειάζεται μετά από 6 χρόνια διακυβέρνησης να δώσει διαπιστευτήρια πατριωτισμού), το πρόβλημα παραμένει σταθερό: Η Ελλάδα κατευθύνεται στη Χάγη χωρίς το Δίκαιο της Θάλασσας, με ενεργή τη Διακήρυξη Φιλίας με την Τουρκία, την τουρκο-λιβυκή οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών, το περιστατικό της Κάσου (2024), τα «ναυάγια» στα αιολικά και θαλάσσια πάρκα και την επ’ αόριστον αναβολή των ερευνών που συνδέονται με το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας-Κύπρου (GSI).


Το Χωροταξικό δεν αλλάζει την υπάρχουσα κατάσταση

Είχαμε αναφέρει σε άρθρο μας στις 03/09/2024 με τίτλο «Η Κάσος προετοιμάζει τη Χάγη για να μοιράσει το Αιγαίο;»:


«Φαίνεται ίσως ότι η Αθήνα επιδιώκει να στείλει στη Χάγη τα δύο σύμφωνα (Συνθήκες) και μέσω της Διακήρυξης των Αθηνών να αφήσει το Δικαστήριο να ορίσει σε ποιες περιοχές αμφισβήτησης θα αναγνωρίσει το τουρκο-λιβυκό και σε ποιες το ελληνο-αιγυπτιακό τα οποία επικαλύπτονται. Εν απουσία του Δικαίου της Θάλασσας από το συνυποσχετικό, το Δικαστήριο σε περιπτώσεις ελληνικής υποχώρησης όπως της Κάσου, υπάρχει μεγάλο ενδεχόμενο να αναγνωρίσει το τουρκο-λιβυκό σύμφωνο και όχι το ελληνο-αιγυπτιακό».

«Εάν βρεθούμε στη Χάγη με τα δύο σύμφωνα (τα οποία αποτελούν διεθνείς συνθήκες) (τουρκο-λιβυκό σύμφωνο και ελληνο-αιγυπτιακό σύμφωνο), οι υποχωρήσεις μέσω της συνεννόησης –λόγω της Διακήρυξης των Αθηνών – που έχουμε κάνει σε συγκεκριμένα περιστατικά θα οδηγήσουν το Δικαστήριο στις περιοχές αυτές να αναγνωρίσει τουρκικά κυριαρχικά δικαιώματα και όχι τα ελληνικά, το τουρκο-λιβυκό δηλαδή και όχι το ελληνο-αιγυπτιακό σύμφωνο».



Συνεπώς, εάν η Ελλάδα βρεθεί στη Χάγη κάτω από τα σημερινά νομικά δεδομένα, τα οποία δεν αλλάζουν με την έκδοση του Χωροταξικού Χάρτη – το ΥΠΕΞ σε QnA που ανέβασε μαζί με την ανακοίνωση διευκρίνισε πως «Ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός και η εξειδίκευσή του με χάρτη αποτελεί αποτύπωση των δραστηριοτήτων σε όλες τις θαλάσσιες ζώνες της χώρας και όχι άσκηση κυριαρχικών δικαιωμάτων. H κυριαρχία δεν είναι αντικείμενο σχεδιασμού, προϋπάρχει και δεν επηρεάζεται από αυτόν» – η έκβαση της υπόθεσης δεν θα είναι ευνοϊκή για εκείνη.

Ο ΥΠΕΞ, σε συνέντευξή του στο κεντρικό δελτίο του ΣΚΑΙ και τη Σία Κοσιώνη, στις 16/04/2025, έδειξε πως η Ελλάδα ακολουθεί αυτό που μοιάζει ως πλάνο «νομικού εκτροχιασμού» προς τη Χάγη. Συγκεκριμένα, στο 2:29 της συνέντευξης δήλωσε πως: «Και οι δύο (Ελλάδα και Τουρκία) αγόμεθα κυρίως από το Διεθνές Δίκαιο». Με την ειδοποιό και συνάμα καθοριστική διαφορά πως η Τουρκία ΔΕΝ έχει επικυρώσει το Δίκαιο της Θάλασσας!

Άλλωστε, στον ίδιο τον ελληνικό Χάρτη, η κυβέρνηση δεν ακολουθεί πλήρως το Δίκαιο της Θάλασσας. Συγκεκριμένα, σε άρθρο της εφημερίδας «Δημοκρατία» στις 17/04/2025, ο καθηγητής Ιωάννης Μάζης αναφέρει: «Ο χάρτης (ΘΧΣ) έχει τις περιοχές ΧΕ1, ΧΕ2, ΧΕ3 στα 6 ν.μ… Δηλαδή, θα το συνοψίσω ακόμα μία φορά, είναι έντονη η διαφορά μεταξύ του ΧΕ4, που υπάρχει η προέκταση στα 12 ν.μ., ενώ και των ΧΕ3 και ΧΕ2 που το κρατάει στα 6 ν.μ. Αυτό σημαίνει τι; Σημαίνει πάρα πολύ απλά απεμπόληση κυριαρχικού δικαιώματος, διότι τα 12 ν.μ. είναι μονομερώς ασκούμενο κυριαρχικό δικαίωμα».

Παράλληλα, στις 17/04/2025 στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως δημοσιεύτηκε το Π.Δ. με το οποίο «ανακηρύσσεται από την Ελληνική Δημοκρατία Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη στη θαλάσσια περιοχή του Ιονίου, των Ιονίων Νήσων και μέχρι το Ακρωτήριο Ταίναρο της Πελοποννήσου».

Στις 22/10/2018, όμως, η επίσημη σελίδα της Νέας Δημοκρατίας στο YouTube είχε αναρτήσει βίντεο με τίτλο: «Δήλωση Γιώργου Κουμουτσάκου για την προαναγγελία επέκτασης των χωρικών υδάτων μόνο στο Ιόνιο». Ο τότε τομεάρχης Εξωτερικών του κόμματος δήλωνε: «Ο κ. Κοτζιάς… χώρισε τη χώρα στη μέση. Το έκανε προαναγγέλλοντας την επέκταση των χωρικών μας υδάτων μόνο στο Ιόνιο… Έδωσε έτσι τη δυνατότητα στην Τουρκία να επιμείνει στη γνωστή θέση της, ότι στο Αιγαίο δεν μπορεί να εφαρμοστεί πλήρως το Δίκαιο της Θάλασσας, διότι δήθεν πρόκειται για ειδική περίπτωση. Για ακόμη μια φορά η κυβέρνηση με φθηνούς εντυπωσιασμούς υποσκάπτει θεμελιώδεις θέσεις της εξωτερικής μας πολιτικής».


Με αφορμή την αναβολή των ερευνών για το GSI, ο πρώην Υφυπουργός Εξωτερικών της κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας, 2004-2009, Γιάννης Βαληνάκης, σε άρθρο του στην προσωπική του ιστοσελίδα χαρακτήρισε άστοχο και στρατηγικά τυφλό το νομικό σχεδιασμό τoυ ΥΠΕΞ, ο οποίος οδήγησε εν τέλει σε αποτυχίες και υποχωρήσεις στο πεδίο. Συγκεκριμένα για το Χάρτη της Σεβίλλης ανέφερε: «… και υποχωρώντας η χώρα μας επίσημα αποκήρυξε με επιστολή στον ΟΗΕ τον Χάρτη ως ιδιωτικό(!)». Για το περιστατικό της Κάσου: «… στο επεισόδιο της #Κάσος, όπου η χώρα γνώρισε νέα ταπεινωτική αποτυχία… Ζητήθηκε τότε από την Άγκυρα και δόθηκε («συγκεκαλυμμένα» από την εταιρία #Nexans κατά την πιθανότερη εκδοχή) τουρκική αδειοδότηση για να προχωρήσουν οι έρευνες».

Ταυτόχρονα, έκρουσε έντονα τον κώδωνα του κινδύνου για πιθανή νέα αναβολή η οποία θα οδηγήσει ένα βήμα ακόμη πιο κοντά στην οριστική απώλεια δικαιωμάτων από τα 6 ν.μ. και πέρα, «ΤΟ ΚΟΣΤΟΣ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΑΝΑΒΟΛΗΣ: Αν ούτε τώρα πραγματοποιηθεί η έξοδος των ερευνητικών σκαφών στην ελληνική ΑΟΖ οι συνέπειες για τα ελληνικά δικαιώματα και το κύρος της χώρας θα είναι βαριές. Ακυρώνεται πρακτικά, όχι το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο, αλλά η νόμιμη Συμφωνία μας με την Αίγυπτο του 2020 («φωνάζει ο κλέφτης, …αποχωρεί ο νοικοκύρης»)… εξαλείφεται έτσι κάθε διεκδίκηση και ελπίδα οποιωνδήποτε κυριαρχικών δικαιωμάτων σε θαλάσσιες ζώνες πέρα από τα 6 ν.μ.», έγραψε ο πρώην Υπουργός.

Έτσι, η δυσχερής νομική θέση στην οποία ήδη βρίσκεται η Ελλάδα δεν αναιρείται από την έκδοση του χωροταξικού χάρτη, ίσως μάλιστα περιπλέκεται ακόμη περισσότερο με την έκδοση θαλάσσιου Χωροταξικού Χάρτη και από την Τουρκία που περιλαμβάνει όχι μόνο περιοχές κυριαρχικών δικαιωμάτων αλλά και χερσαίες και θαλάσσιες περιοχές ελληνικής απόλυτης εθνικής κυριαρχίας.

Η Ελλάδα βρισκόμενη ήδη σε νομικά δυσμενή, διπλωματικά υποχωρητική και πολιτικά φοβική θέση, φαίνεται πως ακόμα και στο ζήτημα του Χωροταξικού Χάρτη αρνείται να ολοκληρώσει τις διαδικασίες φοβούμενη την τουρκική αντίδραση. Ο πρώην πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς, στην ομιλία του για το νέο βιβλίο του Σταύρου Λυγερού, κατήγγειλε πως ο ελληνικός Χωροταξικός Χάρτης ενδεχομένως να μην έχει αναρτηθεί στην Ε.Ε. Συγκεκριμένα δήλωσε: «Η κυβέρνηση ανακοίνωσε προ ημερών το θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό. Μάλιστα. Ρωτάω ευθέως: Έχει αναρτηθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση; Κι αν δεν έχει αναρτηθεί, γιατί; Και ποιός ευθύνεται; Με τα εθνικά θέματα δεν παίζουμε…».


Όμως, παρά τις συνεχόμενες, πολλαπλές και καταγεγραμμένες νομικές αποτυχίες και εν δυνάμει υποχωρήσεις των ελληνικών αξιώσεων ως προς τις τουρκικές, το ΥΠΕΞ φαίνεται πως έχει ξεκινήσει άτυπα τις διαδικασίες για να βρεθούν οι δύο πλευρές στη Χάγη.

Η Τουρκία πέτυχε αυτό που ήθελε με το καλώδιο

Η κίνηση να ζητήσουμε άδεια από την Τουρκία στη Κάσο – για την οποία είχαμε σημειώσει στις 03/09/2024 πως η Τουρκία «…Επιδίωξε δηλαδή να διατυπωθεί με νομικά αποδεκτά μέσα πως για την «επίμαχη περιοχή» το ιταλικό ερευνητικό χρειάζεται και την έγκρισή της για να προχωρήσει σε οποιαδήποτε ερευνητική δραστηριότητα, επομένως η περιοχή στην οποία πραγματοποιεί την έρευνα είναι περιοχή άσκησης τουρκικών κυριαρχικών δικαιωμάτων, όπως αυτά ορίζονται στο τουρκο-λιβυκό σύμφωνο, τμήμα δηλαδή της τουρκικής υφαλοκρηπίδας» – φαίνεται πως προχώρησε ένα βήμα παρακάτω στο ενδιάμεσο διάστημα από το περιστατικό της Κάσου τον Ιούλιο του 2024 μέχρι και τη νέα αναβολή της εξόδου του ερευνητικού πλοίου τον Απρίλιο του 2025, με την Ελλάδα να επιδιώκει «προσωρινή συμφωνία» με την Τουρκία.

Το άρθρο της Καθημερινής με τίτλο «Το βραχυκύκλωμα του καλωδίου σε έξι πράξεις», αναφέρει τα ακόλουθα: «Σε όλο αυτό το παζλ την πλέον εντατική προσπάθεια εξεύρεσης λύσης με τους Τούρκους είχε αναλάβει η υφυπουργός Εξωτερικών Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου, με σκοπό, ει δυνατόν, να βρεθεί μια προσωρινή συμφωνία (provisional agreement) που θα οδηγούσε σε άρση του αδιεξόδου. Η τουρκική καχυποψία ήταν τόσο μεγάλη, που όχι απλά δεν δέχθηκαν οποιαδήποτε από τις προτάσεις έγιναν ατύπως από την ελληνική πλευρά –κάποιες από αυτές υποβλήθηκαν σε συναντήσεις του κ. Γεραπετρίτη με τον ομόλογό του Χακάν Φιντάν– αλλά σε κάποια φάση, τον Νοέμβριο του 2024, τέσσερις φρεγάτες του τουρκικού ναυτικού βρέθηκαν ένα πρωί (14/11) στα νότια της Κάσου, με αφορμή κάποια δημοσιεύματα στον ελληνικό Τύπο».


Και συνεχίζουμε από το άρθρο μας στις 03/09/2024: «Μια σειρά από πηγές επιβεβαιώνουν πως η Τουρκία πέτυχε αυτό που ήθελε, είτε επειδή το ιταλικό ερευνητικό συνέχισε κανονικά την έρευνά του αλλά και με τουρκική άδεια, είτε επειδή περιορίστηκε στα 6 ν.μ. σε αντίθεση με τη Navtex που είχε εκδοθεί επειδή η Τουρκία δεν του είχε δώσει άδεια να «βγει» έξω από αυτά και να εισέλθει στα «νερά» της».

Η Τουρκία επομένως πέτυχε η Ελλάδα να αναγνωρίσει την κυριαρχία της στα νερά αυτά, πλέον όχι μόνο έμμεσα, με τη νομική διατύπωση που επιδίωξε στο περιστατικό της Κάσου, αλλά και άμεσα, με απευθείας διαπραγματεύσεις με την Ελλάδα στα πλαίσια προσωρινής συμφωνίας.

Το επιχείρημα πως η ΑΟΖ καθορίζεται μεταξύ των δύο εμπλεκομένων χωρών και για αυτό πρέπει να «μιλάμε» με την Τουρκία, δεν αναιρεί το γεγονός πως το ζήτημα στην Κάσο προέκυψε και μέσα από τα 12 ν.μ., σε περιοχή απόλυτης εθνικής κυριαρχίας με μονομερές δικαίωμα άσκησή της στο πλήρες φάσμα των 12 ν.μ. με βάση το Δίκαιο της Θάλασσας. Επίσης, δεν αναιρεί το γεγονός πως η Ελλάδα έχει δημιουργήσει αρνητικά για εκείνη νομικά τετελεσμένα με τον τρόπο που ασκεί την πολιτική στις περιοχές όπου το ελληνο-αιγυπτιακό σύμφωνο οριοθέτησης επικαλύπτεται από το τουρκο-λιβυκό. Τετελεσμένα τα οποία έχουν προέλθει από διαπραγματεύσεις με την τουρκική πλευρά και παράγουν νομικά αποτελέσματα τα οποία μεταφέρονται αυτούσια στη Χάγη, καθορίζοντας το πλαίσιο πιθανής εκδίκασης ή πιθανών διαπραγματεύσεων, με την κυβέρνηση ουσιαστικά μόνη της να έχει απολέσει το νομικό εκτόπισμά της.

Η επαφή της ελληνικής με την κυπριακή ΑΟΖ

Το πόσο αποκλίνει η Ελλάδα από την πλήρη επήρεια των νησιών καθορίζει το μέτρο της επικράτησης των τουρκικών θέσεων επί των ελληνικών. Η Ελλάδα απέκλινε στην οριοθέτηση με την Αίγυπτο και σε εκείνη με την Ιταλία, αλλά δεν αναιρέθηκαν οι επί της αρχής προτροπές και ορισμοί του Δικαίου της Θάλασσας.

Στην περίπτωση της Ανατολικής Μεσογείου, το ζήτημα προκύπτει τόσο για την απόλυτη εθνική κυριαρχία, που το Δίκαιο της Θάλασσας ορίζει την άσκησή της ως μονομερές δικαίωμα (Κάσος), αλλά και για το φάσμα των κυριαρχικών δικαιωμάτων τα οποία ορίζονται μέσω διαπραγμάτευσης των εμπλεκόμενων Μερών (Κάσος, θαλάσσια πάρκα, ηλεκτρική διασύνδεση). Εάν η Ελλάδα υποχωρεί στο σύνολο των δικαιωμάτων της, τότε το Δίκαιο της Θάλασσας εξαλείφεται από το δόγμα της Γαλάζιας Πατρίδας επί της αρχής, κάτι που δείχνει πως η Ελλάδα δεν διαπραγματεύεται για τα κυριαρχικά της δικαιώματα (το οποίο θα σήμαινε ενδεχομένως αμφίπλευρες υποχωρήσεις), αλλά υποχωρεί από τα κυριαρχικά της δικαιώματα συνολικά και αυτοβούλως.

Εάν εμείς υποχωρούμε στα 6 ν.μ. στις περιοχές που επικαλύπτονται τα δύο σύμφωνα οριοθέτησης (ελληνο-αιγυπτιακό, τουρκο-λιβυκό) και χάνουμε την επαφή της ΑΟΖ μας με την κυπριακή, δεν αναιρείται ουσιαστικά το Δίκαιο τη Θάλασσας από το δόγμα της Γαλάζιας Πατρίδας και η Ανατολική Μεσόγειος και το Αιγαίο μετατρέπονται σε «ειδική περίπτωση»;

Η Χάγη στον ορίζοντα

Η Χάγη κρύβει κινδύνους για την Ελλάδα αν δεν διατυπωθεί σωστά το συνυποσχετικό, με αυστηρές προϋποθέσεις, με βασική την συμπερίληψη του Δικαίου της Θάλασσας, κάτι το οποίο έτσι και αλλιώς είναι πολύ δύσκολο, αλλά και πολύ καθοριστικό συνάμα. Ανεξαρτήτως αυτού, η Ελλάδα χάνει ήδη στο πεδίο τα νομικά και διπλωματικά χαρτιά της το ένα μετά το άλλο, με τον Υπουργό Εξωτερικών να συνεχίζει να διατηρεί το κλίμα «φιλίας» και τις συνεχείς διπλωματικές επαφές με τον Τούρκο ομόλογό του.

Οι φιλίες απαιτούν υποχωρήσεις, αμοιβαίες όμως, η αμοιβαιότητα σε αυτή τη διμερή σχέση φαίνεται πως έχει χαθεί, αλλά ο απώτατος στόχος, η Χάγη, παραμένει σταθερός. Επομένως, αυτή η συναντίληψη της κοινής «αγωγής» από το Διεθνές Δίκαιο, ίσως υφίσταται και στη διαδρομή προς την Χάγη και στην από κοινού προετοιμασία του συνυποσχετικού. Αυτό που ο έγκριτος δημοσιογράφος και συγγραφέας Γιώργος Χαρβαλιάς χαρακτηρίζει ως «υπόγεια συνεννόηση». Όπως αναφέρει σε άρθρο του με τίτλο «Επισκίαση του εθνομηδενισμού… διά του casus belli»: «…Η σημερινή κυβέρνηση εντατικοποίησε τις ελληνοτουρκικές «συνευρέσεις» μέχρι εκεί και που δεν πάει, ο κύριος Γεραπετρίτης συναντιέται κάθε 15 μέρες με τον Τούρκο ομόλογό του σε ατμόσφαιρα ευφορίας… Η υπόθεση μυρίζει από μακριά «υπόγεια συνεννόηση»».


Η προετοιμασία του συνυποσχετικού θα μπορούσε να εξηγήσει την πυκνότητα των συναντήσεων της πολιτικής ηγεσίας του ελληνικού ΥΠΕΞ με την αντίστοιχη τουρκική. Εν κατακλείδι, η Ελλάδα βρίσκεται σε χειρότερη νομική θέση χρόνο με το χρόνο, την ίδια στιγμή που η προσφυγή στη Χάγη γίνεται όλο και πιο πιθανή. Η αντίφαση αυτή δημιουργεί από μόνο της αρκετά ερωτήματα.

Ένα αφήγημα και 4 ερωτήματα

Το άρθρο ξεκίνησε να γράφεται πριν την ταχεία εξέλιξη των διαδικασιών εισαγωγής της Τουρκίας στην ευρωπαϊκή άμυνα και την ανακοίνωση του προγράμματος SAFE και ενώ είχε περάσει και μία σύντομη περίοδος όπου ο φίλα προσκείμενος στην κυβέρνηση τύπος πανηγύριζε το πιθανό αίτημα του Κ. Μητσοτάκη για άρση του τουρκικού casus belli. Παρόλα αυτά, ο συγκεκριμένος ετεροχρονισμός φαίνεται πως θα λειτουργήσει ευεργετικά σε μελλοντικές θριαμβολογίες για μια εξωτερική πολιτική η οποία κρίνεται μάλλον αποτυχημένη, ιδιαίτερα αφότου εκτέθηκε με τη διακοπή του άξονα Ουάσινγκτον-Βρυξελλών, ο οποίος παρείχε την απαραίτητη επικοινωνιακή κάλυψη.

Το επιχείρημα πως η σημερινή κυβέρνηση έχει καταφέρει όσα καμία άλλη κυβέρνηση στη Μεταπολίτευση, διατυπώνεται συνεχώς από κυβερνητικά στελέχη. Στη διαδικασία αυτή, όμως, κατά την οποία η κυβέρνηση «μετρά» και «ζυγίζεται» με τις προηγούμενες, ξεχνά σκοπίμως να συγκρίνει που βρίσκονταν η Τουρκία κατά την περίοδο των προηγούμενων. Έτσι, εάν τα βάλουμε όλα κάτω, ίσως καμία άλλη κυβέρνηση στη Μεταπολίτευση δεν έχει «επιτρέψει» στην Τουρκία να κάνει τόσα πολλά κατά την περίοδό της.

Συνολικά, σε αντίθεση με την προάσπιση της απόλυτης εθνικής κυριαρχίας η οποία δεν θα έπρεπε να ετεροκαθορίζεται, το διπλωματικό αποτύπωμα της Ελλάδας που «ψηλώνει», δεν ετεροκαθορίζεται αλλά ετερομετράται: Η Ελλάδα συνολικά στην Ανατολική Μεσόγειο έχει μικρότερο διπλωματικό αποτύπωμα από ότι είχε πριν μια δεκαετία.

Για να πραγματοποιηθεί όσο καλύτερα γίνεται η σύγκριση της εξωτερικής πολιτικής της σημερινής κυβέρνησης με τις προηγούμενες, ας αναρωτηθούμε τα εξής:

– Θα ασκούσε βέτο η κυβέρνηση Μητσοτάκη στο Βουκουρέστι;

– Θα δημιουργούσε κοινό αμυντικό δόγμα με την Κύπρο;

– Θα προχωρούσε τον South Stream παρά την πίεση της Δύσης να μη το κάνει;

– Θα έλεγε όχι στους δανειστές και θα αποχωρούσε από τα Μνημόνια;

Η εξωτερική πολιτική της σημερινής κυβέρνησης ασκείται πράγματι στο maximus, αλλά στο maximus in minimis.

(*)Ο Εμμανουήλ Μπέζας είναι τελειόφοιτος του Τμήματος Μηχανικών Ορυκτών Πόρων της Πολυτεχνικής Σχολής του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας και αρθρογραφεί για θέματα γεωστρατηγικής, διεθνών σχέσεων, εξωτερικής πολιτικής και άμυνας.