Η Αγκυρα με τις συνεχείς παρεμβάσεις της παγώνει έργα μεγάλης στρατηγικής σημασίας για τη χώρα μας - Με απειλές προσπαθεί να εμποδίσει την ηλεκτρική διασύνδεση Kρήτης - Κύπρου - Ισραήλ, αλλά και το τηλεπικοινωνιακό καλώδιο που συνδέει τη Σαουδική Αραβία με την Ευρώπη
Σε ανοικτό μέτωπο γεωπολιτικής έντασης εξελίσσεται η Ανατολική Μεσόγειος, με την Τουρκία να επιχειρεί να παγώσει κρίσιμα έργα στρατηγικής σημασίας για την Ελλάδα και την Κύπρο. Από την ηλεκτρική διασύνδεση Kρήτης - Κύπρου - Ισραήλ (GSI) μέχρι το τηλεπικοινωνιακό καλώδιο EMC, η Αγκυρα κλιμακώνει την παρεμπόδιση διεθνών υποδομών, επικαλούμενη μονομερώς την τουρκική υφαλοκρηπίδα και δημιουργώντας συνθήκες ευθείας πρόκλησης σε ευρωπαϊκά και διακρατικά συμφωνημένα έργα.
Μετά τις συστηματικές παρενοχλήσεις στο ενεργειακό καλώδιο Ελλάδας - Κύπρου - Ισραήλ (GSI), στο στόχαστρο έχει πλέον περάσει και το υποθαλάσσιο καλώδιο οπτικών ινών EMC, το οποίο συνδέει τη Σαουδική Αραβία με την Ευρώπη.
Παρότι τα δύο έργα διαφέρουν ως προς το αντικείμενο -ηλεκτρική διασύνδεση το πρώτο, τηλεπικοινωνιακό καλώδιο το δεύτερο- η Τουρκία χρησιμοποιεί την ίδια ρητορική περί «τουρκικής υφαλοκρηπίδας», επιχειρώντας να μπλοκάρει ή να επανακαθορίσει τη γεωγραφική τους όδευση. Αποτελεί, δε, ένα ξεκάθαρο μήνυμα η στάση της προς την ελληνική πλευρά, η οποία φαίνεται να επιδίωκε την επανεκκίνηση του υποθαλάσσιου καλωδίου από το φθινόπωρο, ρίχνοντας ταυτόχρονα βαριά σκιά και σε άλλα έργα ελληνικού ενδιαφέροντος, με επίκεντρο τις ηλεκτρικές διασυνδέσεις στα Δωδεκάνησα και το Ανατολικό Αιγαίο, τα οποία συνιστούν μέρος του μεγάλου επενδυτικού προγράμματος του ΑΔΜΗΕ για τη διασύνδεση των νησιών με το ηπειρωτικό σύστημα.
Μετά τις συστηματικές παρενοχλήσεις στο ενεργειακό καλώδιο Ελλάδας - Κύπρου - Ισραήλ (GSI), στο στόχαστρο έχει πλέον περάσει και το υποθαλάσσιο καλώδιο οπτικών ινών EMC, το οποίο συνδέει τη Σαουδική Αραβία με την Ευρώπη.
Παρότι τα δύο έργα διαφέρουν ως προς το αντικείμενο -ηλεκτρική διασύνδεση το πρώτο, τηλεπικοινωνιακό καλώδιο το δεύτερο- η Τουρκία χρησιμοποιεί την ίδια ρητορική περί «τουρκικής υφαλοκρηπίδας», επιχειρώντας να μπλοκάρει ή να επανακαθορίσει τη γεωγραφική τους όδευση. Αποτελεί, δε, ένα ξεκάθαρο μήνυμα η στάση της προς την ελληνική πλευρά, η οποία φαίνεται να επιδίωκε την επανεκκίνηση του υποθαλάσσιου καλωδίου από το φθινόπωρο, ρίχνοντας ταυτόχρονα βαριά σκιά και σε άλλα έργα ελληνικού ενδιαφέροντος, με επίκεντρο τις ηλεκτρικές διασυνδέσεις στα Δωδεκάνησα και το Ανατολικό Αιγαίο, τα οποία συνιστούν μέρος του μεγάλου επενδυτικού προγράμματος του ΑΔΜΗΕ για τη διασύνδεση των νησιών με το ηπειρωτικό σύστημα.
Η γαλλική Nexans, που υλοποιεί το μεγάλο συμβόλαιο ύψους 1,4 δισ. για την κατασκευή του έργου της ηλεκτρικής διασύνδεσης, προειδοποιεί για μεταφορά του καλωδίου σε άλλο έργο
Η νέα πρόκληση από την Αγκυρα έρχεται σε μια περίοδο όπου η διελκυστίνδα γύρω από το GSI μπαίνει σε κρίσιμη φάση, κινητοποιώντας τη γαλλική Nexans, που υλοποιεί το μεγάλο συμβόλαιο ύψους 1,4 δισ. ευρώ για την κατασκευή του. Η τελευταία -έπειτα από μια πολύμηνη σιωπή και στήριξη του έργου- εγείρει πλέον σοβαρά ερωτήματα για τη βιωσιμότητά του, προβάλλοντας με μεγάλο ρεαλισμό ένα Plan B.
Νέος γύρος παρενοχλήσεωνΗ περίπτωση του τηλεπικοινωνιακού καλωδίου East to Med Data Corridor (EMC) ύψους 850 εκατ. ευρώ, το οποίο κατασκευάζεται από κοινοπραξία υπό τη Saudi Tekecom, με συμμετοχή και της ΔΕΗ σε ποσοστό 20%, δείχνει ότι η Αγκυρα είναι αποφασισμένη να κλιμακώσει τις προκλήσεις της σε ένα έργο που προορίζεται να συνδέσει την Ευρώπη με τη Μέση Ανατολή, ασκώντας πιέσεις ακόμη και σε τρίτες χώρες που συνεργάζονται με την Αθήνα ή τη Λευκωσία (Σαουδική Αραβία).
Το ερευνητικό πλοίο «Fugro Gauss» υπό σημαία Γιβραλτάρ, που πραγματοποιούσε προκαταρκτικές έρευνες την περασμένη Τετάρτη στη θαλάσσια ζώνη νοτίως της Κύπρου -και με σχετική NAVTEX από το υπουργείο Ναυτιλίας- βρέθηκε αντιμέτωπο με τουρκική αντι-ΝAVTEX και την ανάπτυξη ναυτικών και αεροπορικών δυνάμεων από την πλευρά της Τουρκίας. Το επεισόδιο ξυπνά μνήμες από την αντίστοιχη κλιμάκωση κατά των ερευνών βυθού του GSI το περσινό καλοκαίρι στην ευαίσθητη περιοχή μεταξύ Κάσου και Καρπάθου, εκεί όπου η Αγκυρα προβάλλει μονομερώς κυριαρχικά δικαιώματα, αμφισβητώντας τη μέση γραμμή μεταξύ των νησιών και της Ανατολίας.
Πίσω από τη ρητορική περί «τουρκικής υφαλοκρηπίδας» βρίσκεται μια σταθερή στρατηγική αποτροπής υλοποίησης διεθνών έργων που ενισχύουν το στρατηγικό αποτύπωμα Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ στην Ανατολική Μεσόγειο, έργων που παρακάμπτουν την Τουρκία και απειλούν να εδραιώσουν μια διαφορετική αρχιτεκτονική ασφάλειας και διασυνδεσιμότητας. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι η Αγκυρα ωριμάζει με ταχείς ρυθμούς τη σύνδεση της χώρας με τα Κατεχόμενα της Κύπρου, προγραμματίζοντας την ηλεκτρική διασύνδεση των δύο πλευρών την ώρα που η Κυπριακή Δημοκρατία προβάλλει συνεχή προσκόμματα στη μεγάλη ηλεκτρική διασύνδεση με την Κρήτη που θα άρει την ενεργειακή της απομόνωση.
Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, σε πρόσφατη συνέντευξή του, τόνισε ότι τα έργα θα ξεκινήσουν «όταν οι γεωπολιτικές συνθήκες είναι κατάλληλες και όταν κλείσουν οι τελικές εκκρεμότητες με την Κύπρο». Ωστόσο, η στάση υπονόμευσης που τηρεί η Τουρκία στα μεγάλα έργα υποδομής -απαιτώντας να έχουν και τη δική της έγκριση- δημιουργεί σοβαρές αμφιβολίες πόσο εφικτή μπορεί να είναι αυτή η προσέγγιση. Πόσο μάλλον που και τα δύο έργα εμφανίζουν σχεδόν παράλληλους δρόμους αφού ακολουθούν παρόμοια όδευση (μέσα από τα νερά της Κάσου) και έχουν τον ίδιο κατασκευαστή. Ο μεν GSI τη Nexans, ο δε EMC την Alcatel και τη Submarine Networks, που ανήκει στον όμιλο της Nexans.
GSI: Σε αναμονή αποφάσεωνΗ κατασκευή του Great Sea Interconnector έχει ξεκινήσει μερικώς και αφορά κυρίως το υποθαλάσσιο καλώδιο μεταξύ Κρήτης και Κύπρου. Σύμφωνα με τις διαβεβαιώσεις της Nexans, oι εργασίες προχωρούσαν έως πρόσφατα κανονικά, παρότι οι θαλάσσιες έρευνες έχουν παγώσει από τον Ιούλιο του 2024, όταν η Τουρκία παρενέβη στην περιοχή της Καρπάθου.
Ο ΑΔΜΗΕ, επίσημος φορέας υλοποίησης του έργου από τον Οκτώβριο του 2023, έχει δαπανήσει περίπου 300 εκατ. ευρώ για την κατασκευή του καλωδίου αλλά και την εξαγορά του έργου από την κυπριακή εταιρεία Euroasia Interconnector, που ήταν ο προηγούμενος ιδιοκτήτης. Το μεγαλύτερο μέρος προέρχεται από τη χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (657 εκατ. ευρώ συνολικά).
Παρ’ όλα αυτά, η συνέχιση του έργου είναι αβέβαιη, εξαιτίας τόσο της γεωπολιτικής αστάθειας και των διαδοχικών εμποδίων που βάζει η Τουρκία όσο και της απουσίας ρυθμιστικών εγκρίσεων από την κυπριακή ΡΑΕΚ. Τέσσερις τηλεδιασκέψεις χρειάστηκε να συγκαλέσει το τελευταίο δίμηνο η Ε.Ε. για να πείσει τη Λευκωσία να υλοποιήσει τη διακρατική συμφωνία με την Ελλάδα που υπογράφτηκε πέρυσι τον Σεπτέμβριο και προέβλεπε τη συμμετοχή της στο έργο με 25 εκατ. ευρώ ετησίως για την επόμενη πενταετία κατά την κατασκευή του έργου.
Τρεις φορές η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας της Κύπρου αρνήθηκε να δώσει ένα θετικό σήμα για την καταβολή του εσόδου, προβάλλοντας τις επιφυλάξεις και τους γεωπολιτικούς κινδύνους του GSI. Στην τέταρτη τηλεδιάσκεψη που έγινε στα τέλη Ιουλίου, η ΡΑΕΚ άναψε το πράσινο φως αλλά όταν έγινε γνωστή στην Κύπρο η απόφαση, ο υπουργός Οικονομικών Μάκης Κεραυνός ξιφούλκησε εναντίον του έργου λέγοντας ότι η Κυπριακή Δημοκρατία ετοιμάζεται να πετάξει στο καλάθι των αχρήστων 125 εκατ. την ώρα που η χώρα μαστίζεται από τις χειρότερες πυρκαγιές στην ιστορία της.
Η NexansΗ πιο ηχηρή ένδειξη ότι ο GSI ακροβατεί επικίνδυνα σε ένα λεπτό σχοινί και κινδυνεύει με οριστική ακύρωση ήρθε από την ίδια τη γαλλική Nexans. Σε πρόσφατη δήλωσή της, η εταιρεία ξεκαθαρίζει ότι όλα τα καλώδια υψηλής τάσης συνεχούς ρεύματος (HVDC) που έχει ήδη κατασκευάσει για το έργο έχουν εξοφληθεί πλήρως, γεγονός που την απαλλάσσει από οποιαδήποτε οικονομική έκθεση σε περίπτωση καθυστερήσεων, τροποποιήσεων ή ακόμη και ματαίωσης του έργου.
Παράλληλα, η Nexans ανοίγει τα χαρτιά της και τονίζει ότι η τεχνολογία HVDC παραμένει σε ισχυρή διεθνή ζήτηση, επιτρέποντας την άμεση ανακατεύθυνση της παραγωγικής της δυναμικότητας σε άλλα έργα που βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη ή προγραμματίζονται - στη Βόρεια Ευρώπη, στη Μέση Ανατολή, στις ΗΠΑ κ.α. Παρόμοια στάση κράτησε η διοίκηση της εταιρείας και ενώπιων των αναλυτών πριν από λίγες ημέρες, κατά την παρουσίαση των οικονομικών αποτελεσμάτων εξαμήνου, λέγοντας ότι το τοπίο θα ξεκαθαρίσει πριν από τον Σεπτέμβριο, ώστε η εταιρεία να βάλει στο τραπέζι την υλοποίηση εναλλακτικών λύσεων.
Η δήλωση της Nexans επιχειρεί να διαλύσει κάθε αμφιβολία για τον στρατηγικό και χρηματοοικονομικό χαρακτήρα της συμμετοχής της στο GSI, απαντώντας, εμμέσως, σε φήμες ή ανησυχίες σχετικά με την πορεία του έργου. Πίσω από την προσεκτική διατύπωση των Γάλλων, οι αγορές διάβασαν ξεκάθαρα το μήνυμα: η Nexans αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο να αποδεσμεύσει τα υλικά του GSI και να τα μεταφέρει σε άλλα έργα.
Η στάση της Nexans είναι αιχμηρή, αλλά όχι αδικαιολόγητη. Το έργο του GSI αντιστοιχεί στο 20% του ανεκτέλεστου χαρτοφυλακίου της εταιρείας, που πιέζεται από τους μετόχους να εξασφαλίσει προβλεψιμότητα στα έσοδά της. Οι επανειλημμένες καθυστερήσεις, τα μπρος-πίσω στην κυπριακή πλευρά και η αβεβαιότητα για τις ρυθμιστικές εγκρίσεις έχουν οδηγήσει τη Nexans σε «κατάσταση αναμονής» αλλά όχι για πολύ ακόμα. Κι αυτό είναι η μια ανάγνωση για το έργο.
Η άλλη είναι ότι ακόμη και αν επιλεγεί αυτός ο δρόμος (της μεταφοράς του καλωδίου), η υλοποίησή του δεν θα είναι εύκολη. Απαιτεί ενέργειες και συνεννοήσεις για τους τρόπους αποπληρωμής των δαπανών από την πλευρά του ΑΔΜΗΕ και πιθανώς ενεργοποίηση ρητρών για αθέτηση των όρων της σύμβασης που πιθανότατα θα προσθέσουν επιπλέον κόστη. Να σημειωθεί άλλωστε ότι για να επιμεριστεί το κόστος του έργου μεταξύ των δύο χωρών, όπως έχει προβλέψει η περσινή συμφωνία μεταξύ Ελλάδας και Κύπρου, χρειάζεται να αναγνωριστεί επισήμως ότι υπάρχει γεωπολιτική αναταραχή, μια παραδοχή που για προφανείς λόγους δεν είναι εύκολο να υπάρξει.
Την ίδια στιγμή, η έλλειψη γεωπολιτικής σταθερότητας έχει αποθαρρύνει βασικούς εταίρους του έργου. Οι ΗΠΑ δηλώνουν γενικά και αόριστα στήριξη στο καλώδιο, κάτι που, σύμφωνα με πληροφορίες, εκφράστηκε και κατά την πρόσφατη συνάντηση μεταξύ του υπουργού Περιβάλλοντος Σταύρου Παπασταύρου και του Αμερικανού επιτετραμένου της πρεσβείας στις ΗΠΑ Τζος Χακ. Μέχρι σήμερα, πάντως, η αμερικανική πλευρά έχει αποφύγει διακριτικά κάθε δημόσια αναφορά στο έργο. Από την άλλη πλευρά, και το Ισραήλ που εμφανίζεται σύμμαχος του έργου -ο έτερος φορέας του GSI- φαίνεται να αναζητά άλλες λύσεις προωθώντας τη διμερή διασύνδεση με την Κύπρο, στο πλαίσιο του διαδρόμου IMEC (India - Middle East - Europe Corridor), μια νέα στρατηγική υποδομή με αμερικανική σφραγίδα που ανταγωνίζεται τον κινεζικό Δρόμο του Μεταξιού.
Τι μέλλει γενέσθαιΤο μέλλον του GSI κρέμεται από μια λεπτή ισορροπία πολιτικών αποφάσεων, ρυθμιστικών εγκρίσεων και γεωπολιτικής βούλησης. Ο ΑΔΜΗΕ έχει καταστήσει σαφές ότι χωρίς εγκεκριμένο έσοδο δεν θα προβεί σε νέες εκταμιεύσεις. Η Nexans δηλώνει έτοιμη να εγκαταλείψει το έργο, η Κύπρος εμφανίζεται αμφίθυμη και η Τουρκία εντείνει τις προκλήσεις.
Οπως παρατηρούν αρμόδιες πηγές, η τύχη και των δύο έργων (GSI και EMC) δεν εξαρτάται πλέον μόνο από τεχνικούς ή οικονομικούς παράγοντες, αλλά πρωτίστως από τη βούληση των κυβερνήσεων να υπερασπιστούν τον στρατηγικό τους σχεδιασμό απέναντι σε αναθεωρητικές πιέσεις και διπλωματικούς ελιγμούς.
Οι συνεχείς παρεμβάσεις της Τουρκίας αποκαλύπτουν ότι τα έργα αυτά ξεπερνούν τα όρια των υποδομών και μετατρέπονται σε συμβολικές και ουσιαστικές τομές στο γεωπολιτικό παιχνίδι της Ανατολικής Μεσογείου. Η Ευρώπη καλείται να στηρίξει εμπράκτως την ενεργειακή και ψηφιακή διασυνδεσιμότητα στην περιοχή, όχι μόνο ως επιλογή ενεργειακής ασφάλειας αλλά ως δήλωση κυριαρχίας και στρατηγικής αυτονομίας. Αν δεν ληφθούν εγκαίρως αποφάσεις, το παράθυρο ευκαιρίας ενδέχεται να κλείσει οριστικά με κόστος που δεν θα είναι μόνο οικονομικό.
Η νέα πρόκληση από την Αγκυρα έρχεται σε μια περίοδο όπου η διελκυστίνδα γύρω από το GSI μπαίνει σε κρίσιμη φάση, κινητοποιώντας τη γαλλική Nexans, που υλοποιεί το μεγάλο συμβόλαιο ύψους 1,4 δισ. ευρώ για την κατασκευή του. Η τελευταία -έπειτα από μια πολύμηνη σιωπή και στήριξη του έργου- εγείρει πλέον σοβαρά ερωτήματα για τη βιωσιμότητά του, προβάλλοντας με μεγάλο ρεαλισμό ένα Plan B.
Νέος γύρος παρενοχλήσεωνΗ περίπτωση του τηλεπικοινωνιακού καλωδίου East to Med Data Corridor (EMC) ύψους 850 εκατ. ευρώ, το οποίο κατασκευάζεται από κοινοπραξία υπό τη Saudi Tekecom, με συμμετοχή και της ΔΕΗ σε ποσοστό 20%, δείχνει ότι η Αγκυρα είναι αποφασισμένη να κλιμακώσει τις προκλήσεις της σε ένα έργο που προορίζεται να συνδέσει την Ευρώπη με τη Μέση Ανατολή, ασκώντας πιέσεις ακόμη και σε τρίτες χώρες που συνεργάζονται με την Αθήνα ή τη Λευκωσία (Σαουδική Αραβία).
Το ερευνητικό πλοίο «Fugro Gauss» υπό σημαία Γιβραλτάρ, που πραγματοποιούσε προκαταρκτικές έρευνες την περασμένη Τετάρτη στη θαλάσσια ζώνη νοτίως της Κύπρου -και με σχετική NAVTEX από το υπουργείο Ναυτιλίας- βρέθηκε αντιμέτωπο με τουρκική αντι-ΝAVTEX και την ανάπτυξη ναυτικών και αεροπορικών δυνάμεων από την πλευρά της Τουρκίας. Το επεισόδιο ξυπνά μνήμες από την αντίστοιχη κλιμάκωση κατά των ερευνών βυθού του GSI το περσινό καλοκαίρι στην ευαίσθητη περιοχή μεταξύ Κάσου και Καρπάθου, εκεί όπου η Αγκυρα προβάλλει μονομερώς κυριαρχικά δικαιώματα, αμφισβητώντας τη μέση γραμμή μεταξύ των νησιών και της Ανατολίας.
Πίσω από τη ρητορική περί «τουρκικής υφαλοκρηπίδας» βρίσκεται μια σταθερή στρατηγική αποτροπής υλοποίησης διεθνών έργων που ενισχύουν το στρατηγικό αποτύπωμα Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ στην Ανατολική Μεσόγειο, έργων που παρακάμπτουν την Τουρκία και απειλούν να εδραιώσουν μια διαφορετική αρχιτεκτονική ασφάλειας και διασυνδεσιμότητας. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι η Αγκυρα ωριμάζει με ταχείς ρυθμούς τη σύνδεση της χώρας με τα Κατεχόμενα της Κύπρου, προγραμματίζοντας την ηλεκτρική διασύνδεση των δύο πλευρών την ώρα που η Κυπριακή Δημοκρατία προβάλλει συνεχή προσκόμματα στη μεγάλη ηλεκτρική διασύνδεση με την Κρήτη που θα άρει την ενεργειακή της απομόνωση.
Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, σε πρόσφατη συνέντευξή του, τόνισε ότι τα έργα θα ξεκινήσουν «όταν οι γεωπολιτικές συνθήκες είναι κατάλληλες και όταν κλείσουν οι τελικές εκκρεμότητες με την Κύπρο». Ωστόσο, η στάση υπονόμευσης που τηρεί η Τουρκία στα μεγάλα έργα υποδομής -απαιτώντας να έχουν και τη δική της έγκριση- δημιουργεί σοβαρές αμφιβολίες πόσο εφικτή μπορεί να είναι αυτή η προσέγγιση. Πόσο μάλλον που και τα δύο έργα εμφανίζουν σχεδόν παράλληλους δρόμους αφού ακολουθούν παρόμοια όδευση (μέσα από τα νερά της Κάσου) και έχουν τον ίδιο κατασκευαστή. Ο μεν GSI τη Nexans, ο δε EMC την Alcatel και τη Submarine Networks, που ανήκει στον όμιλο της Nexans.
GSI: Σε αναμονή αποφάσεωνΗ κατασκευή του Great Sea Interconnector έχει ξεκινήσει μερικώς και αφορά κυρίως το υποθαλάσσιο καλώδιο μεταξύ Κρήτης και Κύπρου. Σύμφωνα με τις διαβεβαιώσεις της Nexans, oι εργασίες προχωρούσαν έως πρόσφατα κανονικά, παρότι οι θαλάσσιες έρευνες έχουν παγώσει από τον Ιούλιο του 2024, όταν η Τουρκία παρενέβη στην περιοχή της Καρπάθου.
Ο ΑΔΜΗΕ, επίσημος φορέας υλοποίησης του έργου από τον Οκτώβριο του 2023, έχει δαπανήσει περίπου 300 εκατ. ευρώ για την κατασκευή του καλωδίου αλλά και την εξαγορά του έργου από την κυπριακή εταιρεία Euroasia Interconnector, που ήταν ο προηγούμενος ιδιοκτήτης. Το μεγαλύτερο μέρος προέρχεται από τη χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (657 εκατ. ευρώ συνολικά).
Παρ’ όλα αυτά, η συνέχιση του έργου είναι αβέβαιη, εξαιτίας τόσο της γεωπολιτικής αστάθειας και των διαδοχικών εμποδίων που βάζει η Τουρκία όσο και της απουσίας ρυθμιστικών εγκρίσεων από την κυπριακή ΡΑΕΚ. Τέσσερις τηλεδιασκέψεις χρειάστηκε να συγκαλέσει το τελευταίο δίμηνο η Ε.Ε. για να πείσει τη Λευκωσία να υλοποιήσει τη διακρατική συμφωνία με την Ελλάδα που υπογράφτηκε πέρυσι τον Σεπτέμβριο και προέβλεπε τη συμμετοχή της στο έργο με 25 εκατ. ευρώ ετησίως για την επόμενη πενταετία κατά την κατασκευή του έργου.
Τρεις φορές η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας της Κύπρου αρνήθηκε να δώσει ένα θετικό σήμα για την καταβολή του εσόδου, προβάλλοντας τις επιφυλάξεις και τους γεωπολιτικούς κινδύνους του GSI. Στην τέταρτη τηλεδιάσκεψη που έγινε στα τέλη Ιουλίου, η ΡΑΕΚ άναψε το πράσινο φως αλλά όταν έγινε γνωστή στην Κύπρο η απόφαση, ο υπουργός Οικονομικών Μάκης Κεραυνός ξιφούλκησε εναντίον του έργου λέγοντας ότι η Κυπριακή Δημοκρατία ετοιμάζεται να πετάξει στο καλάθι των αχρήστων 125 εκατ. την ώρα που η χώρα μαστίζεται από τις χειρότερες πυρκαγιές στην ιστορία της.
Η NexansΗ πιο ηχηρή ένδειξη ότι ο GSI ακροβατεί επικίνδυνα σε ένα λεπτό σχοινί και κινδυνεύει με οριστική ακύρωση ήρθε από την ίδια τη γαλλική Nexans. Σε πρόσφατη δήλωσή της, η εταιρεία ξεκαθαρίζει ότι όλα τα καλώδια υψηλής τάσης συνεχούς ρεύματος (HVDC) που έχει ήδη κατασκευάσει για το έργο έχουν εξοφληθεί πλήρως, γεγονός που την απαλλάσσει από οποιαδήποτε οικονομική έκθεση σε περίπτωση καθυστερήσεων, τροποποιήσεων ή ακόμη και ματαίωσης του έργου.
Παράλληλα, η Nexans ανοίγει τα χαρτιά της και τονίζει ότι η τεχνολογία HVDC παραμένει σε ισχυρή διεθνή ζήτηση, επιτρέποντας την άμεση ανακατεύθυνση της παραγωγικής της δυναμικότητας σε άλλα έργα που βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη ή προγραμματίζονται - στη Βόρεια Ευρώπη, στη Μέση Ανατολή, στις ΗΠΑ κ.α. Παρόμοια στάση κράτησε η διοίκηση της εταιρείας και ενώπιων των αναλυτών πριν από λίγες ημέρες, κατά την παρουσίαση των οικονομικών αποτελεσμάτων εξαμήνου, λέγοντας ότι το τοπίο θα ξεκαθαρίσει πριν από τον Σεπτέμβριο, ώστε η εταιρεία να βάλει στο τραπέζι την υλοποίηση εναλλακτικών λύσεων.
Η δήλωση της Nexans επιχειρεί να διαλύσει κάθε αμφιβολία για τον στρατηγικό και χρηματοοικονομικό χαρακτήρα της συμμετοχής της στο GSI, απαντώντας, εμμέσως, σε φήμες ή ανησυχίες σχετικά με την πορεία του έργου. Πίσω από την προσεκτική διατύπωση των Γάλλων, οι αγορές διάβασαν ξεκάθαρα το μήνυμα: η Nexans αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο να αποδεσμεύσει τα υλικά του GSI και να τα μεταφέρει σε άλλα έργα.
Η στάση της Nexans είναι αιχμηρή, αλλά όχι αδικαιολόγητη. Το έργο του GSI αντιστοιχεί στο 20% του ανεκτέλεστου χαρτοφυλακίου της εταιρείας, που πιέζεται από τους μετόχους να εξασφαλίσει προβλεψιμότητα στα έσοδά της. Οι επανειλημμένες καθυστερήσεις, τα μπρος-πίσω στην κυπριακή πλευρά και η αβεβαιότητα για τις ρυθμιστικές εγκρίσεις έχουν οδηγήσει τη Nexans σε «κατάσταση αναμονής» αλλά όχι για πολύ ακόμα. Κι αυτό είναι η μια ανάγνωση για το έργο.
Η άλλη είναι ότι ακόμη και αν επιλεγεί αυτός ο δρόμος (της μεταφοράς του καλωδίου), η υλοποίησή του δεν θα είναι εύκολη. Απαιτεί ενέργειες και συνεννοήσεις για τους τρόπους αποπληρωμής των δαπανών από την πλευρά του ΑΔΜΗΕ και πιθανώς ενεργοποίηση ρητρών για αθέτηση των όρων της σύμβασης που πιθανότατα θα προσθέσουν επιπλέον κόστη. Να σημειωθεί άλλωστε ότι για να επιμεριστεί το κόστος του έργου μεταξύ των δύο χωρών, όπως έχει προβλέψει η περσινή συμφωνία μεταξύ Ελλάδας και Κύπρου, χρειάζεται να αναγνωριστεί επισήμως ότι υπάρχει γεωπολιτική αναταραχή, μια παραδοχή που για προφανείς λόγους δεν είναι εύκολο να υπάρξει.
Την ίδια στιγμή, η έλλειψη γεωπολιτικής σταθερότητας έχει αποθαρρύνει βασικούς εταίρους του έργου. Οι ΗΠΑ δηλώνουν γενικά και αόριστα στήριξη στο καλώδιο, κάτι που, σύμφωνα με πληροφορίες, εκφράστηκε και κατά την πρόσφατη συνάντηση μεταξύ του υπουργού Περιβάλλοντος Σταύρου Παπασταύρου και του Αμερικανού επιτετραμένου της πρεσβείας στις ΗΠΑ Τζος Χακ. Μέχρι σήμερα, πάντως, η αμερικανική πλευρά έχει αποφύγει διακριτικά κάθε δημόσια αναφορά στο έργο. Από την άλλη πλευρά, και το Ισραήλ που εμφανίζεται σύμμαχος του έργου -ο έτερος φορέας του GSI- φαίνεται να αναζητά άλλες λύσεις προωθώντας τη διμερή διασύνδεση με την Κύπρο, στο πλαίσιο του διαδρόμου IMEC (India - Middle East - Europe Corridor), μια νέα στρατηγική υποδομή με αμερικανική σφραγίδα που ανταγωνίζεται τον κινεζικό Δρόμο του Μεταξιού.
Τι μέλλει γενέσθαιΤο μέλλον του GSI κρέμεται από μια λεπτή ισορροπία πολιτικών αποφάσεων, ρυθμιστικών εγκρίσεων και γεωπολιτικής βούλησης. Ο ΑΔΜΗΕ έχει καταστήσει σαφές ότι χωρίς εγκεκριμένο έσοδο δεν θα προβεί σε νέες εκταμιεύσεις. Η Nexans δηλώνει έτοιμη να εγκαταλείψει το έργο, η Κύπρος εμφανίζεται αμφίθυμη και η Τουρκία εντείνει τις προκλήσεις.
Οπως παρατηρούν αρμόδιες πηγές, η τύχη και των δύο έργων (GSI και EMC) δεν εξαρτάται πλέον μόνο από τεχνικούς ή οικονομικούς παράγοντες, αλλά πρωτίστως από τη βούληση των κυβερνήσεων να υπερασπιστούν τον στρατηγικό τους σχεδιασμό απέναντι σε αναθεωρητικές πιέσεις και διπλωματικούς ελιγμούς.
Οι συνεχείς παρεμβάσεις της Τουρκίας αποκαλύπτουν ότι τα έργα αυτά ξεπερνούν τα όρια των υποδομών και μετατρέπονται σε συμβολικές και ουσιαστικές τομές στο γεωπολιτικό παιχνίδι της Ανατολικής Μεσογείου. Η Ευρώπη καλείται να στηρίξει εμπράκτως την ενεργειακή και ψηφιακή διασυνδεσιμότητα στην περιοχή, όχι μόνο ως επιλογή ενεργειακής ασφάλειας αλλά ως δήλωση κυριαρχίας και στρατηγικής αυτονομίας. Αν δεν ληφθούν εγκαίρως αποφάσεις, το παράθυρο ευκαιρίας ενδέχεται να κλείσει οριστικά με κόστος που δεν θα είναι μόνο οικονομικό.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου
Οι απόψεις των διαχειριστών μπορεί να μην συμπίπτουν με τα άρθρα.
Ο καθένας έχει δικαίωμα να εκφράζει ελεύθερα τις απόψεις του.
Αυτό δεν σημαίνει ότι υιοθετούμε τις απόψεις αυτές.
Κακόβουλα σχόλια αφαιρούνται όπου εντοπίζονται.
Η ευθύνη των σχολίων βαρύνει νομικά τους σχολιαστές.
Η ταυτότητα των σχολιαστών είναι γνωστή μόνο στην Google.
Όποιος θίγεται μπορεί να επικοινωνεί στο email μας.
Ενδιαφέροντα σχόλια σε όλα τα μέσα μας μπορεί να γίνουν αναρτήσεις.
Περισσότερα στους όρους χρήσης.