Historica, ένα νοσταλγικό ταξίδι στην ιστορία της ποδηλασίας

Οι Ιταλοί και το “Arena del Sole”

Η ομάδα της Τοπικής Ένωσης Δωδεκανήσου μετά τον τερματισμό του γύρου «Έπαθλο Θυσίας» το 1981. Από αριστερά: Μιχάλης Κούντρας, Φραντζής Ψαρρός, Παντελής Μανίκαρος, Μιχάλης Κρομμύδας, Ιωάννης Μαστορίδης και Γιώργος Βογιατζής. © Προσωπικό αρχείο Γιώργου Βογιατζή

Μια παρουσίαση της φετινής Historica στη Ρόδο. Η ιστορία της ποδηλασίας στο νησί των Ιπποτών, η έμπνευση από την L'Eroica, η δημιουργία της πρώτης διοργάνωσης, τα όσα ζήσαμε πριν λίγες μέρες στην έκθεση και την ποδηλατοβόλτα, μαζί με μερικά λόγια για τη Fidusa του Γιώργου Βογιατζή.

Μια συνάντηση νοσταλγίας για την ποδηλασία περασμένων δεκαετιών, ένα εγχείρημα στηριγμένο στην αφοσίωση και την αγάπη για το άθλημα, ένας κύκλος εκδηλώσεων που στόχο τους έχουν την προβολή όχι μόνο των αναμνήσεων, αλλά συνολικά της ασφαλούς χρήσης του ποδηλάτου από μικρούς και μεγάλους ως εναλλακτικού τρόπου μετακίνησης, άθλησης και ψυχαγωγίας.


Πάνω απ’ όλα, όμως, η ίδια η ρομαντική πλευρά της ποδηλασίας, ανθρώπινη, αληθινή, απλή και προσιτή για όλες και όλους. Αυτή είναι η Historica της Ρόδου, ένα ετήσιο ραντεβού που έχει γίνει θεσμός τα τελευταία χρόνια στο νησί των Ιπποτών.


Φέτος είχα την τύχη να φιλοξενηθώ για τέσσερις μέρες στην πρωτεύουσα των Δωδεκανήσων, μετά την ευγενική πρόσκληση του Γιώργου Βογιατζή, της «ψυχής» αυτής της διοργάνωσης και να ζήσω από κοντά όλα όσα θα σας περιγράψω στη συνέχεια.

Πριν περάσω όμως στην αφήγηση της φετινής εμπειρίας, θεωρώ πως θα ήταν σωστό να κάνουμε μαζί ένα άλμα στο παρελθόν, για να δούμε πρώτα τι είναι αυτό που έκανε τη Ρόδο για αρκετές δεκαετίες – στη διάρκεια του 20ου αιώνα – το κέντρο της ελληνικής ποδηλασίας και στη συνέχεια να παρουσιάσουμε το ξεκίνημα της Historica το 2018.

ΑΡΙΣΤΕΡΑ: Ποδηλατικός αγώνας στο ποδηλατοδρόμιο της Ρόδου τη δεκαετία του 1960. © Προσωπικό αρχείο Γιώργου Βογιατζή. ΔΕΞΙΑ: Ο Γιώργος Βασιλάκης (κέντρο), μαζί με τον Γιάννη Νταουσανάκη (αριστερά), πριν την εκκίνηση αγώνα στο ποδηλατοδρόμιο της Ρόδου (δεκαετία του 1970). © Προσωπικό αρχείο Γιώργου Βογιατζή.


Θα πάμε σχεδόν έναν αιώνα πίσω, τότε που τα Δωδεκάνησα τελούσαν υπό ιταλική κατοχή (η λεγόμενη Ιταλοκρατία διήρκεσε 31 χρόνια, από το 1912 μέχρι το 1943) και συγκεκριμένα στο 1932, έτος κατασκευής από τους Ιταλούς στην πόλη της Ρόδου του σταδίου “Arena del Sole” (η αρένα του ήλιου).

Το στάδιο, σε σχήμα “U” και με κερκίδες στις τρεις πλευρές του, κάλυπτε τις ανάγκες ποδοσφαιρικού γηπέδου και ποδηλατοδρόμιου (το οποίο, εκτός από ποδηλατικούς αγώνες, φιλοξενούσε και αγώνες με μοτοσακό).

Όπως ήταν φυσιολογικό, η παρουσία του ποδηλατοδρόμιου, προσέλκυσε τους πρώτους ντόπιους ερασιτέχνες που ασχολήθηκαν με το άθλημα της ποδηλασίας, χτίζοντας σιγά-σιγά μια παράδοση που αυξήθηκε κατακόρυφα μετά την ενσωμάτωση των Δωδεκανήσων το 1947 στην υπόλοιπη Ελλάδα.


Μην ξεχνάμε ότι το ποδηλατοδρόμιο της Ρόδου ήταν το μοναδικό σε όλη την Ελλάδα μέχρι το 1991, όταν κατασκευάστηκε το Ολυμπιακό Ποδηλατοδρόμιο στην Αθήνα, ως εγκατάσταση των Μεσογειακών Αγώνων της ίδιας χρονιάς.

Από το 1954 και μετά, άρχισαν να γίνονται στη Ρόδο τα πανελλήνια πρωταθλήματα κυρίως της πίστας, αλλά μερικές φορές και του δρόμου, με τις τοπικές ομάδες – όπως ήταν αναμενόμενο – να ξεχωρίζουν. Σε όλα αυτά συνέβαλαν το μέγεθος του νησιού, το καλό οδικό δίκτυο και η μορφολογία του, αφού διαθέτει τόσο επίπεδα τμήματα όσο και ανηφόρες.

Όπως είχε χαρακτηριστικά δηλώσει ο Γιώργος Βογιατζής σε παλαιότερη συνέντευξή του στο “The Cycling Journal”, «τις δεκαετίες του ’50, του ’60 και του ’70, ήταν γοητευτικό να ασχολείται κανείς με την ποδηλασία στη Ρόδο. Όλοι δοκίμαζαν την τύχη τους σε αυτό το άθλημα, άλλος για μικρότερο και άλλος για μεγαλύτερο διάστημα».

Ο Στέλιος Βάσκος τερματίζει στην τρίτη θέση του ατομικού αγώνα αντοχής στο Βαλκανικό Πρωτάθλημα που διεξήχθη το 1975 στη Ρόδο, γνωρίζοντας την αποθέωση. © Προσωπικό αρχείο Γιώργου Βογιατζή


ΑΡΙΣΤΕΡΑ: Η ελληνική εθνική ομάδα στην εκκίνηση του ομαδικού αγωνίσματος των 100 χιλιομέτρων στο Βαλκανικό Πρωτάθλημα του 1975. Από αριστερά, Στέλιος Βάσκος, Παντελής Μανίκαρος, Μιχάλης Κούντρας και Νίκος Λουλούκος. Μπροστά, ο επί χρόνια έφορος των εθνικών ομάδων, Μιχάλης Γκιτάκος. © Προσωπικό αρχείο Γιώργου Βογιατζή ΔΕΞΙΑ: Κριτές με τα χρονόμετρα στο χέρι κατά τη διάρκεια του πανελλήνιου πρωταθλήματος πίστας στο ποδηλατοδρόμιο της Ρόδου (1978-79). © Προσωπικό αρχείο Γιώργου Βογιατζή


Είναι αμέτρητες οι ιστορίες που έχουν να αφηγηθούν οι παλαιότεροι για εκείνες τις μέρες. Όπως διηγείται ο Ροδίτης Μιχάλης Κούντρας, ζωντανός θρύλος της ποδηλασίας που μεσουράνησε τη δεκαετία του ’70, όταν ήταν νεαρός αθλητής του Κολοσσού, ο γυμναστής τους, Βασίλης Λεβέντης, μετά το τέλος της προπόνησης έδινε σε όλους από ένα κουτάκι γάλα ΣΙΣΣΥ. Οι δε αθλητές που έρχονταν στο νησί για να πάρουν μέρος στους αγώνες πίστας, έμεναν για μια-δυο εβδομάδες στα δωματιάκια κάτω από τις κερκίδες του βοηθητικού γηπέδου.

Όλοι στο νησί θυμούνται τον Φραντζή Ψαρρό, με το ιστορικό μαγαζάκι στην παλιά πόλη, όπου υπήρχε οτιδήποτε μπορούσε να χρειαστεί κάποιος για το ποδήλατό του, από ανταλλακτικά μέχρι τροχούς, από σαμπρέλες μέχρι αλυσίδες, τα πάντα! Ο Φραντζής, αφοσιωμένος στην ποδηλασία, μιλούσε ιταλικά όπως όλοι οι Ροδίτες της γενιάς του, άκουγε τις μεταδόσεις του Γύρου Ιταλίας από ραδιόφωνο παγκόσμιας λήψης και μετέφερε τα νέα και την εξέλιξη του αγώνα σε όλους τους υπόλοιπους.


Μικροί και μεγάλοι μαζεύονταν στο μαγαζί του, για να ακούσουν τον ίδιο και τον ξάδερφό του, τον περίφημο «αξά», να διηγούνται ιστορίες για τους Τζώληδες, τον Νταουσανάκη (ο οποίος έφυγε από τη ζωή πριν λίγες μέρες, στα 86 του χρόνια), τον Κελέπιλερ, τον Μπαλτζή το «Γαλλάκι», τον «Κοκκινομάγουλο» και πολλούς άλλους. Όλες αυτές οι αφηγήσεις για τους πρωταγωνιστές, τους πιονέρους αν προτιμάτε, του αθλήματος, έμειναν χαραγμένες στον νεαρό τότε αθλητή του «ΔΑΝΣ Δωριέα», Γιώργο Βογιατζή και αποτέλεσαν το έναυσμα για τη δημιουργία της Historica πολλά χρόνια αργότερα.
Από την L’Eroica στην Historica

Ο Γιώργος Βογιατζής στην L'Eroica του 2015, στο Gaiole in Chianti της Τοσκάνης. © Προσωπικό αρχείο Γιώργου Βογιατζή


Ο Γιώργος Βογιατζής υπήρξε αθλητής πρώτα του ΔΑΝΣ Δωριέα και στη συνέχεια πήρε μεταγραφή στον Διαγόρα, κάτι πρωτάκουστο για την εποχή, αφού τότε οι αθλητές ήταν «δέσμιοι» των σωματείων στα οποία ανήκαν. Ξεκίνησε την αγωνιστική του καριέρα το 1975 και την ολοκλήρωσε το 1987.

Για όσα έκανε από εκεί και μετά σχετικά με το ποδήλατο, θα μιλήσουμε σε άλλη ενότητα, στη συνέχεια του κειμένου. Προς το παρόν, θα ασχοληθούμε με το πώς προέκυψε η Historica. Και για να βρούμε την αφετηρία της, θα πρέπει να πάμε δέκα χρόνια πίσω, στο 2015.

Ήταν τότε που ο Βογιατζής ταξίδεψε στην Ιταλία για να πάρει μέρος στην L’Eroica, μια μη αγωνιστική ποδηλατική διοργάνωση που διεξάγεται κάθε χρόνο από το 1997 στην επαρχία της Σιένα, στην Τοσκάνη. Εκεί συγκεντρώνονται λάτρεις του vintage ποδηλάτου από όλον τον κόσμο και τρέχουν σε μια διαδρομή, η οποία κινείται πάνω-κάτω στους ίδιους δρόμους με το γνωστό μας Strade Bianche, κάτι που σημαίνει ότι υπάρχουν και αρκετοί χωματόδρομοι (sterrati).

Ερασιτέχνες όλων των ηλικιών, φτάνουν στο χωριό Gaiole in Chianti (σημείο εκκίνησης και τερματισμού της L’Eroica) με τα παλιά τους ποδήλατα (από το 1987 και πριν, σύμφωνα με τον κανονισμό), ντυμένοι και εξοπλισμένοι ανάλογα, απολαμβάνοντας αυτή την τόσο ιδιαίτερη «αναβίωση» άλλων εποχών.

Το παλιό ποδήλατο Faggin, με το οποίο έτρεξε ο Γιώργος Βογιατζής στην L'Eroica του 2015. © Νάσος Τριανταφύλλου, cyclingphotos.gr


ΑΡΙΣΤΕΡΑ: Λεπτομέρεια από το ποδήλατο Faggin με το οποίο ο Γιώργος Βογιατζής έτρεξε στην L'Eroica του 2015. © Νάσος Τριανταφύλλου, cyclingphotos.gr ΔΕΞΙΑ: Το vintage δερμάτινο κράνος (η λεγόμενη «κάσκα») με το οποίο έτρεξε ο Γιώργος Βογιατζής στην L'Eroica του 2015. © Νάσος Τριανταφύλλου, cyclingphotos.gr


Η πρόσκληση είχε έρθει από τον Massimo Francescon, μέλος της οικογένειας στην οποία ανήκει η ιταλική εταιρεία κατασκευής ποδηλάτων “Faggin” και προσωπικός φίλος του Βογιατζή. Ο Γιώργος έψαξε τότε στην αποθήκη του ένα ποδήλατο Faggin που είχε, το τελευταίο με το οποίο είχε τρέξει ως αθλητής μέχρι τις αρχές του 1988 και το συναρμολόγησε ξανά. Με αυτό το ποδήλατο έτρεξε στην L’Eroica με βροχή και η όλη εμπειρία του άρεσε τόσο πολύ, ώστε κράτησε το ποδήλατο λερωμένο όπως ήταν με τις λάσπες!

Εκείνο όμως που τον ενθουσίασε περισσότερο και από τον ίδιο τον αγώνα, ήταν η συνολική εικόνα του χωριού, όπου όλα τα καταστήματα, αλλά και τα παράθυρα των σπιτιών, «ήταν στολισμένα στο χρώμα και το άρωμα της L’Eroica», όπως χαρακτηριστικά είχε πει στον Νάσο Τριανταφύλλου, στη συνέντευξή του στο “The Cycling Journal”, λίγες εβδομάδες πριν το ξεκίνημα της πρώτης Historica το 2018 στη Ρόδο. Γιατί ήταν ακριβώς η παρουσία του στην L’Eroica και η όλη αίσθηση της νοσταλγίας που απέπνεε η διοργάνωση, που τον ενέπνευσαν να δημιουργήσει κάτι ανάλογο και στο νησί του.
Το όραμα γίνεται πραγματικότητα

Ένα από τα πρώτα ποδήλατα Fidusa που κατασκεύασε ο Γιώργος Βογιατζής το 1985, στην έκθεση της πρώτης Historica το 2018, που φιλοξενήθηκε στο Νεστορίδειο Μέλαθρο της Ρόδου. © Νάσος Τριανταφύλλου, cyclingphotos.gr


Ο Γιώργος Βογιατζής, γοητευμένος από όσα είχε δει στην L’Eroica, αποφάσισε να κάνει κάτι αντίστοιχο στη Ρόδο. Αφού ξεπέρασε πολύ γρήγορα τον προβληματισμό του για το γεγονός ότι στο νησί δεν υπήρχαν πλέον χωματόδρομοι (όπως στην Τοσκάνη), κάτι που θα άλλαζε σημαντικά τη φυσιογνωμία της εκδήλωσης, κατέληξε πως κάθε τόπος έχει τα δικά του χαρακτηριστικά και είναι στο χέρι του κάθε διοργανωτή να τα αναδείξει. Έτσι λοιπόν, μαζί με τους στενούς του συνεργάτες, την Νεμρά Μπάστιαλη και τον Μιχάλη Καρπαθάκη, ξεκίνησαν να δουλεύουν για την πραγματοποίηση του δικού τους οράματος.

Ο Βογιατζής είχε ήδη μεγάλη εμπειρία από ποδηλατικές διοργανώσεις, κάτι που τον βοήθησε στο στήσιμο της Historica. Από τοπικούς και πανελλήνιους αγώνες διαφόρων κατηγοριών στο νησί, μέχρι το International Tour of Rhodes, έναν διεθνή αγώνα από το 1995 μέχρι το 2003, από τον οποίον παρέλασαν πολύ μεγάλα ονόματα και ομάδες, με τέτοιες startlists που σήμερα θα τις ζήλευε οποιαδήποτε ποδηλατική διοργάνωση στην Ελλάδα, αλλά και πάρα πολλές στο εξωτερικό. Ενδεικτικά αναφέρω τους Fabian Cancellara, Bradley Wiggins, Ryder Hesjedal, Frank Schleck, Michael Rogers, Nicola Minali, Jan Svorada, Tom Steels, Magnus Bäckstedt, αλλά και τους δικούς μας Βασίλη Αναστόπουλο και Γιάννη Ταμουρίδη.

Όσο για τις ομάδες, αρκεί να παραθέσω τα ονόματα των Lampre, Mapei, CSC και Gerolsteiner για να καταλάβουμε τη δυναμική εκείνου του αγώνα (του χωρίς αμφιβολία κορυφαίου αγώνα που έχει διοργανωθεί ποτέ στην Ελλάδα). Επίσης, το 1996, στα τρία πρώτα ετάπ του Γύρου Ιταλίας που είχαν διεξαχθεί στην Ελλάδα, ο Βογιατζής είχε κάνει την τεχνική ανάλυση ως expert στις τηλεοπτικές μεταδόσεις της ΕΡΤ δίπλα στον Γιάννη Μαμουζέλο.

Είχε λοιπόν όλες τις βάσεις και τα προσόντα για να παρουσιάσει μια πραγματική ποδηλατική γιορτή που κινήθηκε σε τρεις άξονες: την έκθεση μοναδικών παλαιών ποδηλάτων και ιστορικών αναμνηστικών του παρελθόντος, την ταυτόχρονη παρουσία θρυλικών μορφών από διαφορετικές εποχές της ελληνικής ποδηλασίας και την ανάδειξη μέσα από μια ποδηλατική διαδρομή του πανέμορφου νησιού της Ρόδου, γενέτειρας πολλών πρωταθλητών και πάλαι ποτέ επίκεντρου του αθλήματος στη χώρα μας.

Από αριστερά, Στέλιος Βάσκος, Στέλλα Βαρελίδου και Κανέλλος Κανελλόπουλος, στην 1η Historica της Ρόδου, λίγο πριν το ξεκίνημα της ποδηλατοβόλτας. © Νάσος Τριανταφύλλου, cyclingphotos.gr


ΑΡΙΣΤΕΡΑ: Ο αειθαλής Μιχάλης Γκιτάκος στην ποδηλατοβόλτα της 1ης Historica (Οκτώβριος 2018). © Νάσος Τριανταφύλλου, cyclingphotos.gr ΔΕΞΙΑ: Από αριστερά, οι Βασίλης Μπέντας, Γιώργος Βογιατζής, Μιχάλης Κούντρας και Απόστολος Κουμούλης, ποζάρουν μπροστά σε ένα από τα πρώτα Fidusa που κατασκεύασε ο Βογιατζής, στην έκθεση της 1ης Historica. © Νάσος Τριανταφύλλου, cyclingphotos.gr


Όλα ετοιμάστηκαν και η πρώτη Historica (12-14 Οκτωβρίου 2018) έγινε πραγματικότητα. Η ανταπόκριση ήταν μεγάλη και η συνάντηση τόσων θρύλων του αθλήματος μαζί (ακόμα και από ανθρώπους που είχαν να ασχοληθούν με την ποδηλασία 30 και 40 χρόνια, αλλά ξαφνικά βρέθηκαν να ψάχνουν στα συρτάρια τους ξεχασμένες φωτογραφίες από ένδοξες στιγμές του μακρινού παρελθόντος), άκρως συγκινητική.

Οι παρουσίες πολλές και εκλεκτές. Από τους παλαιότερους, ο Μιχάλης Γκιτάκος (85 ετών) που ξεκίνησε την καριέρα του τη δεκαετία του ’40 (ΑΕΝ, ΑΕΚ και κατόπιν αρχηγός της εθνικής ομάδας) και ο Ηλίας Κακλαμάνος στα 82 του (αθλητής και προπονητής του Παναθηναϊκού).


Από τον Παναθηναϊκό οι Γιάννης Νταουσανάκης, Τάσος Καραμανίδης, Γιώργος Παγούνας και Άγγελος Καπετανόπουλος. Από την ΑΕΚ οι Στέλιος Βάσκος και Χρήστος Κοβάνης. Από τον Ερμή Μαρκόπουλου ο Γιώργος Πρίφτης και από τον Δωριέα Ρόδου ο Γιάννης Μαστορίδης. Από τον Κολοσσό Ρόδου οι Κυριάκος Καραγιάννης, Γιάννης Πανάγος, Βασίλης Κουγιός, Μιχάλης Κρομμύδας, Βασίλης Χατζημιχάλης και φυσικά ο μεγάλος Μιχάλης Κούντρας, που σύμφωνα με τον Γκιτάκο «θα μπορούσε να γίνει παγκόσμιος πρωταθλητής». Από τον ΠΟ Πατρών ο τεράστιος Κανέλλος Κανελλόπουλος, τον οποίο όλοι οι συναθλητές του αναγνωρίζουν ως τον κορυφαίο των κορυφαίων.

Ανάμεσά τους και ο αναμορφωτής της ελληνικής ποδηλασίας, Τσέχος Πάβελ Ντόλεζαλ, προπονητής της εθνικής ομάδας από το 1984 μέχρι το 1988. Και βέβαια, ο Massimo Francescon με τη σύζυγό του, Cristina. Φαντάζομαι, τα περισσότερα ονόματα που διαβάσατε, είναι άγνωστα στην πλειοψηφία, όμως πρόκειται για την ίδια την ιστορία του αθλήματος στη χώρα μας. Μαζί τους και πολλοί άλλοι που πήραν μέρος στην Historica τα επόμενα χρόνια, όπως οι Παντελής Μανίκαρος (Διαγόρας), Νίκος Λουλούκος (ΑΕΚ), Αντώνης Μαρκομπότσαρης (ΑΕΚ) και Βασίλης Νταλίπης (ΑΕΚ). Όλοι τους πρωταγωνιστές στην ελληνική ποδηλασία σε δύσκολα χρόνια, με λιγοστά εφόδια, ελλιπή καθοδήγηση, αλλά με αγνή αγάπη για το άθλημα και αφοσίωση σε αυτό.

Η αναμνηστική φωτογραφία μετά την ολοκλήρωση της πρώτης Historica, τον Οκτώβριο του 2018 στη Ρόδο. © Νάσος Τριανταφύλλου, cyclingphotos.gr


ΑΡΙΣΤΕΡΑ: Μιχάλης Κρομμύδας, Κανέλλος Κανελλόπουλος, Στέλιος Βάσκος και Γιώργος Βογιατζής στην έκθεση της 1ης Historica το 2018 στη Ρόδο. © Νάσος Τριανταφύλλου, cyclingphotos.gr ΔΕΞΙΑ: Η ποδηλατοβόλτα της πρώτης Historica. Στην πρώτη σειρά, από αριστερά, Γιώργος Παγούνας, Κανέλλος Κανελλόπουλος και Γιώργος Βογιατζής. © Νάσος Τριανταφύλλου, cyclingphotos.gr


Η έκθεση φιλοξενήθηκε στη νέα πτέρυγα του Νεστορίδειου Μέλαθρου, με ποδήλατα από το 1870 έως και το 1980, παλαιό ποδηλατικό ρουχισμό (ιστορικές φανέλες, κάσκες κλπ), ταμπλό με αποκόμματα εφημερίδων των δεκαετιών 1960-1980 και πλούσιο φωτογραφικό υλικό εκείνης της εποχής.

Την έκθεση επισκέφθηκαν και πολλά σχολεία, με εκατοντάδες μαθητές και μαθήτριες να θαυμάζουν τα ποδηλατικά «κειμήλια» και να ακούνε τον Γιώργο Βογιατζή να τους διηγείται την ποδηλατική ιστορία της Ρόδου. Και βέβαια, η κορύφωση ήρθε την τελευταία ημέρα της Historica, όταν τα ατσάλινα ποδήλατα βγήκαν από τα σταντ της έκθεσης και φορέθηκαν και πάλι οι μάλλινες φανέλες.

Η διαδρομή των 50 χιλιομέτρων, με όλους τους θρύλους της ελληνικής ποδηλασίας παρόντες, ξεκίνησε μπροστά από το Δημαρχείο της Ρόδου, πέρασε μέσα από τη γεμάτη τουρίστες παλιά πόλη, κατευθύνθηκε νοτιοδυτικά, κάνοντας στάση στον Θεολόγο, όπου η τοπική κοινότητα είχε ετοιμάσει θερμή υποδοχή σε όλους τους συμμετέχοντες και στη συνέχεια επέστρεψε στην πόλη για να τερματίσει στο Νεστορίδειο Μέλαθρο.

Η συγκίνηση και η νοσταλγία «πρωταγωνίστησαν» στην ποδηλατοβόλτα, με τον Στέλιο Βάσκο να θυμάται τα νιάτα του και να επιταχύνει συνεχώς τον ρυθμό του, θέλοντας να πάρει μια ακόμη πρωτιά! Αμέσως μετά βγήκαν οι αναμνηστικές φωτογραφίες και η πρώτη Historica πέρασε στην ιστορία, για να γίνει όμως από τότε θεσμός (διεξάγεται κάθε χρόνο, εκτός από το 2020 λόγω Covid).
Η φετινή Historica

Ο Γιώργος Βογιατζής οδηγεί το πελοτόν έξω από τα τείχη του παλατιού του Μεγάλου Μάγιστρου των Ιπποτών της Ρόδου, στην παλιά πόλη (26/10/2025). © Νάσος Τριανταφύλλου, cyclingphotos.gr


Αφού κάναμε αυτή τη μικρή αναδρομή πρώτα στην ποδηλατική ιστορία της Ρόδου, στη συνέχεια στην L’Eroica που αποτέλεσε την έμπνευση για τη δημιουργία της Historica και τέλος, στην πρώτη διοργάνωση του 2018, ήρθε η στιγμή να αναφερθούμε στα όσα όμορφα και ζηλευτά ζήσαμε φέτος στην 7η έκδοση αυτής της υπέροχης εκδήλωσης για τους λάτρεις των vintage ποδηλάτων.

Μιας εκδήλωσης, που όπως θα καταλάβετε στη συνέχεια, ξεφεύγει τελείως από το αμιγώς ποδηλατικό ενδιαφέρον, συνδυάζοντας έντονα τα αθλητικά, εκπαιδευτικά, πολιτιστικά, ιστορικά, τουριστικά και γαστρονομικά στοιχεία, σε μια πραγματική γιορτή στο νησί των Ιπποτών.

Για μια ακόμη χρονιά, η Historica ξεκίνησε με την έκθεση των vintage ποδηλάτων, που διήρκεσε από τις 15 μέχρι και τις 26 Οκτωβρίου και φιλοξενήθηκε στη νέα πτέρυγα του Νεστορίδειου Μέλαθρου. Στις 18 Οκτωβρίου διοργανώθηκε η ποδηλατική γιορτή για τα παιδιά στην πλατεία Ενυδρείου (με ζωγραφική, μουσικές, πολύ παιχνίδι και κλήρωση ενός ποδηλάτου για έναν τυχερό μικρό), ενώ η ποδηλατοβόλτα έγινε την τελευταία ημέρα, στις 26 Οκτωβρίου. Μαζί με τον Νάσο Τριανταφύλλου, μπήκαμε στην έκθεση το πρωί της 24ης Οκτωβρίου και είδαμε να ξετυλίγονται μπροστά μας χρυσές σελίδες της ελληνικής ποδηλασίας, μέσα από αποκόμματα εφημερίδων και φωτογραφίες της εποχής.

Ο Γιώργος Βογιατζής ξεναγεί τους μικρούς μαθητές στην έκθεση, παρουσιάζοντας τα διάφορα μοντέλα ποδηλάτων (24/10/2025). © Νάσος Τριανταφύλλου, cyclingphotos.gr


ΑΡΙΣΤΕΡΑ: Το θρυλικό Molvedo, με το οποίο έτρεξε ο Μιχάλης Κούντρας στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1976 στο Μόντρεαλ. © Νάσος Τριανταφύλλου, cyclingphotos.gr ΔΕΞΙΑ: Ένα πανέμορφο Bianchi Lusso του 1957. © Νάσος Τριανταφύλλου, cyclingphotos.gr


Την ώρα που θαυμάζαμε ένα “Hobby Horse” του 1819, ένα “Penny Farthing” του 1870, το θρυλικό Molvedo με το οποίο ο Μιχάλης Κούντρας έτρεξε στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1976 στο Μόντρεαλ, αλλά και διάφορα Fidusa από τα θαυματουργά χέρια του Γιώργου Βογιατζή, εκείνος ήταν απασχολημένος πρώτα με την ξενάγηση των μικρών μαθητών στην έκθεση και στη συνέχεια με την αφήγηση της ποδηλατικής ιστορίας της Ρόδου. Πολλά σχολεία, δημοτικά και γυμνάσια, επισκέφθηκαν την έκθεση, συνολικά πάνω από 600 μαθητές και μαθήτριες πέρασαν από τον χώρο, με τον ενθουσιασμό και το ενδιαφέρον ζωγραφισμένο στα πρόσωπά τους.

Να πούμε εδώ ότι στις προηγούμενες διοργανώσεις της Historica, ο αριθμός των μαθητών ξεπερνούσε κάθε χρονιά τους 1.600 (φέτος κάποια γραφειοκρατικές καθυστερήσεις από τους αρμόδιους φορείς είχαν ως αποτέλεσμα τη μείωση των σχολείων που προσήλθαν στην έκθεση). Είναι πάντως εντυπωσιακό το γεγονός ότι συνολικά, όλα αυτά τα χρόνια, από το 2018 μέχρι και σήμερα, ο αριθμός των επισκεπτών μόνο από τα σχολεία, έχει ξεπεράσει τους 10.000!

Κάτι επίσης πολύ χρήσιμο και αξιέπαινο ως σκέψη και πρωτοβουλία, ήταν το σύντομο μάθημα ασφάλειας και σωστής οδικής συμπεριφοράς με το ποδήλατο, που έδωσαν στα πιτσιρίκια ο υποδιοικητής της Τροχαίας Ρόδου και μια συνάδελφός του, παρουσιάζοντας τους πιθανούς κινδύνους που θα συναντήσουν στους δρόμους, υπενθυμίζοντας την υποχρεωτική χρήση του κράνους και εστιάζοντας στην περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση και τη βιώσιμη κινητικότητα.

Το παλαιότερο και σπανιότερο ποδήλατο της έκθεσης, ένα "Hobby Horse", ολόκληρο από μασίφ σίδερο, με τροχούς, σέλα, πετάλια και χερούλια από ξύλο, κατασκευασμένο το 1819 από τον Γερμανό Karl von Dreis, τον εφευρέτη και «πατέρα» του ποδηλάτου. © Νάσος Τριανταφύλλου, cyclingphotos.gr


ΑΡΙΣΤΕΡΑ: Ένα υπέροχο "Penny Farthing" του 1870, πρώιμος τύπος ποδηλάτου, δημοφιλής στις δεκαετίες του 1870 και 1880, με τον μεγάλο τροχό μπροστά και τον πολύ μικρό πίσω. Αυτά τα ποδήλατα είχαν συμπαγή ελαστικά και κατά συνέπεια η μόνη απορρόφηση κραδασμών γινόταν από τη σέλα. © Νάσος Τριανταφύλλου, cyclingphotos.gr ΔΕΞΙΑ: Ένα παιδικό ποδήλατο Fidusa του 1989, κατασκευασμένο από τον Γιώργο Βογιατζή, δίπλα σε ένα ταμπλό με αποκόμματα από την εφημερίδα «Ροδιακή» του 1971. © Νάσος Τριανταφύλλου, cyclingphotos.gr


Το απόγευμα του Σαββάτου έφτασε από τη γειτονική Τουρκία ένα γκρουπ 36 ατόμων, με τα ποδήλατα και τον εξοπλισμό τους για να πάρουν μέρος στην ποδηλατοβόλτα της Κυριακής. Τους γνωρίσαμε το ίδιο βράδυ, στην παλιά πόλη, όπου φάγαμε όλοι μαζί στο εστιατόριο “Mama Sofia”, το οποίο ανήκει στον Σταύρο Ζουρούδη, συμμαθητή του Γιώργου Βογιατζή! Το πρωί της Κυριακής ήταν όλα έτοιμα για την κορύφωση της Historica. Στην πλατεία Δημαρχείου είχε στηθεί ένα μοναδικό street-event με αθλητικά εργαστήρια και δράσεις ελεύθερης συμμετοχής.

Μια γιορτή για όλους, ανεξαρτήτως φύλου, ηλικίας ή ικανοτήτων, σε αθλήματα όπως η τοξοβολία, το τένις, το βόλεϊ, το μπάσκετ, ο στίβος, η πυγμαχία, το ράγκμπι, αλλά και το σκάκι, η yoga, το ζίου ζίτσου, το wind surf και άλλα.

Σε αυτό το πολύχρωμο φόντο, με δεκάδες πιτσιρίκια να παίζουν και να διασκεδάζουν, άρχισαν να συγκεντρώνονται οι ποδηλάτες της Historica και μαζί τους, μια σειρά από υπέροχα αυτοκίνητα αντίκες, εκπροσωπώντας τους ΦΙΟΡ (Φίλοι Ιστορικών Οχημάτων Ρόδου). Η ιδέα – απόλυτα πετυχημένη – ήταν το vintage ποδηλατικό «πελοτόν» να συνοδεύεται από την ανάλογη vintage «κολώνα αυτοκινήτων».

Συμμετέχοντες στη φετινή ποδηλατοβόλτα, σε αναμνηστική φωτογραφία λίγο πριν την εκκίνηση, μπροστά από το Δημαρχείο της Ρόδου (26/10/2025). © Νάσος Τριανταφύλλου, cyclingphotos.gr


ΑΡΙΣΤΕΡΑ: Το πέρασμα του «πελοτόν» μέσα από την παλιά πόλη (26/10/2025). © Νάσος Τριανταφύλλου, cyclingphotos.gr ΔΕΞΙΑ: Οι ποδηλάτες κατά την έξοδό τους από το κάστρο των Ιπποτών, υπό τη συνοδεία του σαξόφωνου (26/10/2025). © Νάσος Τριανταφύλλου, cyclingphotos.gr


Αφού συγκεντρώθηκαν όλοι στην εκκίνηση, μετά από τις πρώτες αναμνηστικές φωτογραφίες, ξεκίνησε η βόλτα με κατεύθυνση την παλιά πόλη. Τα αυτοκίνητα των ΦΙΟΡ πρόσθεσαν τη δική τους αίγλη και ομορφιά. Η παλιά Ford και η αρχοντική Buick, θύμισαν αυτοκίνητα συνοδείας της εποχής των Coppi, Bartali, Bobet και Anquetil. Μαζί τους πολλές ακόμα «καλλονές», Mercedes, BMW, Mini Cooper, Triumph, Ford και βέβαια, το υπέροχο λευκό Renault Caravelle Convertible του Στέλιου Ξυνάδα, το οποίο με φιλοξένησε σε όλη τη διαδρομή στη θέση του συνοδηγού!

Οι εικόνες από το πέρασμα των ποδηλάτων μέσα από την παλιά πόλη ήταν μαγικές, συνδυάζοντας τη μεσαιωνική ιστορία της Ρόδου με την ιστορία της ποδηλασίας στο νησί. Οι τουρίστες χάζευαν με θαυμασμό το γκρουπ, μέσα από τους λιθόστρωτους δρόμους, μέχρι την έξοδό του από το κάστρο. Στη συνέχεια όλοι μαζί – ποδηλάτες και αυτοκίνητα – κατευθύνθηκαν προς το Μόντε Σμιθ, απολαμβάνοντας την εκπληκτική θέα στην παραλία της Ιαλυσού και στο πέλαγος, με τη συντροφιά, όπως βλέπετε στη φωτογραφία που ακολουθεί, ενός parapente!

Οι ποδηλάτες και τα οχήματα συνοδείας στο Μόντε Σμιθ, με φόντο το αλεξίπτωτο πλαγιάς (parapente). © Νάσος Τριανταφύλλου, cyclingphotos.gr


ΑΡΙΣΤΕΡΑ: Μια πανέμορφη Ford άλλης εποχής (26/10/2025). © Νάσος Τριανταφύλλου, cyclingphotos.gr ΔΕΞΙΑ: Μια υπέροχη Buick, το απόλυτο στολίδι των αυτοκινήτων συνοδείας στην ποδηλατοβόλτα (26/10/2025). © Νάσος Τριανταφύλλου, cyclingphotos.gr


Η ποδηλατοβόλτα συνεχίστηκε πλέον έξω από την πόλη της Ρόδου, με κατεύθυνση προς τα νότια και την ενδοχώρα, μέσα από μικρά γραφικά χωριά και την υπέροχη φύση του νησιού με τα κατάφυτα δάση να διαδέχονται τις καλλιέργειες σε μια πραγματικά μοναδική και αξέχαστη διαδρομή. Το γκρουπ μπορεί να «έσπασε» στις μικρές – και κάποιες μεγαλύτερες – ανηφόρες, όμως τα χαμόγελα, το κέφι και ο ενθουσιασμός περίσσευαν. Το ίδιο και τα πειράγματα και τα γέλια μεταξύ των συμμετεχόντων, που έδειξαν να απολαμβάνουν στον υπερθετικό βαθμό κάθε στιγμή της βόλτας.

Να πω εδώ ότι ως γνήσιος DS (directeur sportif παρακαλώ!), φρόντισα να προμηθεύσω με παγούρι τον Γιώργο Βογιατζή και να του βάλω τις φωνές στη διάρκεια του “sticky bottle” για να πάει πιο γρήγορα (στη φωτο που ακολουθεί). Ο διάλογος «πάτα», «πατάω», «πάτα κι άλλο», «πατάωωωωω», ήταν από τα highlights της φετινής Historica! Κάπως έτσι πέρασαν τα 25 χιλιόμετρα και το γκρουπ έφτασε στα Μαριτσά, όπου μας υποδέχτηκαν οι κάτοικοι και τα μέλη του πολιτιστικού, μορφωτικού συλλόγου Μαριτσών «Ο Κερωνιάτης», με επικεφαλής τον πρόεδρο του συλλόγου, Λάζαρο Κασέκα και τη σύζυγό του, Σοφία.

Ο υπογράφων το κείμενο, σε ρόλο DS, δίνει παγούρι στον Γιώργο Βογιατζή, μέσα από το υπέροχο Renault Caravelle Convertible του κυρίου Στέλιου Ξυνάδα (26/10/2025). © Νάσος Τριανταφύλλου, cyclingphotos.gr


ΑΡΙΣΤΕΡΑ: Αριστερά ο Γιώργος Βογιατζής, δεξιά η Νεμρά Μπάστιαλη και στη μέση ο Λάζαρος Κασέκας, πρόεδρος του πολιτιστικού συλλόγου «Ο Κερωνιάτης», που υποδέχτηκε τους ποδηλάτες στα Μαριτσά (26/10/2025). © Νάσος Τριανταφύλλου, cyclingphotos.gr ΔΕΞΙΑ: Τα παραδοσιακά εδέσματα που περίμεναν τους ποδηλάτες στα Μαριτσά, προσφορά του πολιτιστικού, μορφωτικού συλλόγου Μαριτσών «Ο Κερωνιάτης» (26/10/2025). © Νάσος Τριανταφύλλου, cyclingphotos.gr


Εκεί είχε στηθεί ένα τεράστιο τραπέζι με νοστιμότατα παραδοσιακά εδέσματα, τα οποία τίμησαν όλοι ανεξαιρέτως, παίρνοντας τις απαραίτητες ανάσες μετά το πρώτο μισό της διαδρομής και την απαραίτητη ενέργεια για την επιστροφή. Μετά από αυτό το διάλειμμα περίπου μιας ώρας, αφού ευχαριστήσαμε τους κατοίκους για την περιποίηση και τη φιλοξενία και βγάλαμε ακόμα περισσότερες αναμνηστικές φωτογραφίες, ξεκινήσαμε και πάλι για την πόλη της Ρόδου. Να συμπληρώσω εδώ ότι ο καλός καιρός και η λιακάδα, στάθηκαν σύμμαχοι της ποδηλατοβόλτας, η οποία ολοκληρώθηκε μπροστά από το Νεστορίδειο Μέλαθρο.

Μαζί της ολοκληρώθηκε και η έβδομη Historica, ανανεώνοντας φυσικά το ραντεβού για το 2026. Το ίδιο βράδυ, μαζί με τον Νάσο, αποχαιρετήσαμε τον Γιώργο και την Νεμρά στο αεροδρόμιο και πήραμε την πτήση για να επιστρέψουμε στην Αθήνα. Μαζί μας, το αναμνηστικό καλαίσθητο κουτί της Historica με το χαρακτηριστικό καπελάκι και μια σειρά από τοπικά προϊόντα, που φρόντισε να μας χαρίσει η Νεμρά, αλλά και η υπέροχη ανάμνηση μιας διοργάνωσης που ειλικρινά με ενθουσίασε και που αξίζει να συνεχίσει την πορεία της, έχοντας κάθε πιθανή βοήθεια από όλους τους φορείς. Η Historica είναι πολλά διαφορετικά πράγματα, αλλά πάνω απ’ όλα, είναι η πιο ρομαντική πλευρά της ποδηλασίας.

Αναμνηστική φωτογραφία των συμμετεχόντων στην φετινή ποδηλατοβόλτα της Historica στα Μαριτσά (26/10/2025). © Νάσος Τριανταφύλλου, cyclingphotos.gr


ΑΡΙΣΤΕΡΑ: Δεξιά ο Γιώργος Βογιατζής, αριστερά η κόρη του, Κατερίνα Βογιατζή, στη διάρκεια της ποδηλατοβόλτας (26/10/2025). © Νάσος Τριανταφύλλου, cyclingphotos.gr ΔΕΞΙΑ: Ο Γιώργος Βογιατζής ποζάρει μαζί με τον υπέρκομψο εγγονό του, Ιωάννη, στην πλατεία Δημαρχείου (26/10/2025). © Νάσος Τριανταφύλλου, cyclingphotos.gr


Η ιστορία της «ποδηλατομάνας» Ρόδου, οι αναμνήσεις των αθλητών που έγραψαν χρυσές σελίδες στην ελληνική ποδηλασία πολλές δεκαετίες πριν, η τιμή και η αναγνώριση που τους αξίζει, η νεολαία που μαθαίνει για τους παλιούς πρωταγωνιστές, το ίδιο το ποδήλατο που παραμένει σημείο αναφοράς στα παιδικά και εφηβικά χρόνια κάθε γενιάς, ο συνδυασμός της άθλησης με τον ποδηλατικό τουρισμό, η ανάπτυξη της χρήσης του ποδηλάτου ως εναλλακτικού μέσου μεταφοράς που στην ελληνική επαρχία έχει αποδείξει ότι είναι πολύ περισσότερο βιώσιμη από ό,τι στα αστικά κέντρα, όλα αυτά και πολλά περισσότερα ακόμα, κάνουν την Historica να ξεχωρίζει ως πρωτοβουλία.

Όλοι, χωρίς καμία εξαίρεση, πρέπει να αγκαλιάσουν αυτή την προσπάθεια, που ξεκίνησε το 2018 και χάρισε μέχρι σήμερα, στις επτά διοργανώσεις της, μοναδικές στιγμές και εικόνες σε όσους την έζησαν από κοντά, με στόχο την ακόμα μεγαλύτερη ανάπτυξή της, όχι μόνο στη Ρόδο αλλά και έξω από αυτή. Ο Γιώργος Βογιατζής, η Νεμρά Μπάστιαλη και ο Μιχάλης Καρπαθάκης είχαν το δικό τους όραμα και πέτυχαν να το κάνουν πραγματικότητα.

Ο Γιώργος και η Νεμρά συνεχίζουν να υπηρετούν με όλο τους το «είναι» αυτή τη μικρή ποδηλατική «όαση», αποδεικνύοντας ότι η αφοσίωση και το μεράκι φέρνουν πάντοτε αποτέλεσμα. Εύχομαι στο μέλλον, να δούμε την Historica ακόμα πιο μεγάλη, ακόμα πιο αναβαθμισμένη, γιατί αυτό ακριβώς της αξίζει.

* Πηγές: thecyclingjournal.gr, historica.gr

* Ευχαριστούμε τον Νάσο Τριανταφύλλου και το cyclingphotos.gr για την ευγενική παραχώρηση φωτογραφικού υλικού.